Aanscherping Rc-waarde kortzichtig?

Aanscherping Rc-waarde kortzichtig?

Per 1 januari 2015 wordt de Rc-waarde (warmteweerstand van de gebouwschil) voor nieuwbouw verhoogd van 3,5 m2K/W naar 5,0 m2K/W. Eerder wist demissionair minister Spies zich hard te maken voor uitstel van de invoering omdat het bouwers, en vooral kopers, op kosten jaagt maar inmiddels is het besluit definitief.

En dus wordt de huidige, door de bouwwereld geaccepteerde, eis van Rc 3,5 m2K/W geschrapt en moeten we vanaf 1 januari 2015 geloven aan de, naar ons idee, kortzichtig geformuleerde aanscherping.

Plank mis
Op het gebied van ontwerpvrijheid, investeringsruimte, milieubelasting door materialen, gasgebruik en gebouwtype wordt met deze verhoging vanuit Den Haag de plank misgeslagen. De verkeerde factoren zijn afgewogen waardoor de nieuwe Rc-waarde een averechtse werking heeft.

Allereerst worden er in het Bouwbesluit onder meer eisen gesteld aan de energieprestatie van verschillende gebouwfuncties. De markt is vrij om zelf een pakket aan maatregelen samen te stellen om aan de eisen te voldoen. Door een afgewogen combinatie van bouwkundige- en installatietechnische voorzieningen dient aangetoond te worden dat een voldoende energiezuinig nieuw gebouw wordt neergezet. Denk hierbij aan de verhouding tussen de nuttige gebouwoppervlakten en de oppervlakte van de gebouwschil.

Paul Stoelinga

Verantwoordelijkheid ontwerpers
Een zeer goed isolerende gebouwschil (Rc ≥ 5,0 m2K/W) is één van de mogelijkheden om een gebouw energiezuiniger te maken, maar zeker niet de enige. Met deregulering van wet- en regelgeving in het achterhoofd ligt het voor de hand om de ontwerpers zelf verantwoordelijkheid te laten dragen voor een integrale oplossing. Dat is immers ons vak. Met het voorschrijven van simpelweg nog meer isolatie wordt de investeringsruimte verkleind om met andere, misschien effectievere en meer innovatieve oplossingen het energiegebruik terug te dringen. Daardoor is de regelgeving een rem op innovatie.

Verwaarloosbaar effect
Wat de aanscherping van de Rc-waarde eveneens kortzichtig maakt, is dat in de communicatie rond het besluit wordt gesteld dat de maatregel in één klap zorgt voor een enorme besparing op gas. Dat is onjuist. Het effect van het nog verder verbeteren van de reeds goed geïsoleerde nieuwbouw is verwaarloosbaar op het totale warmteverlies van onze gebouwde omgeving en zelfs op het totale warmteverlies van nieuwe woningen. Daarnaast wordt bij nieuwbouw steeds minder verwarmd met gasketels, aangezien het met dit traditionele systeem steeds moelijker is om aan de aangescherpte energieprestatie-eisen te kunnen voldoen.

Marten Valk

Flinke inspanning
Een volgende onderschatte factor bij het verhogen van de Rc-waarde van 3,5 naar 5,0 m2K/W is de bouwkundige detaillering. Dit klinkt niet ingrijpend, maar de verhoging vraagt een flinke inspanning voor het ontwerpen van gevel- en aansluitdetails. Daarnaast is er minder keuzevrijheid qua type isolatiemateriaal, zeker als de gebouwschil niet te dik mag worden. Al met al is structureel meer materiaal nodig.

Winst bij bestaande bouw
Het voornaamste bezwaar tegen de verhogingsmaatregel is echter dat deze alleen van toepassing is op nieuwbouw. De totale bouwwereld is zich bewust van het feit dat de grote winst te behalen is bij de bestaande bouw. Nieuwbouw maakt voor grofweg 1% deel uit van de gebouwvoorraad en het effect van nog betere isolatie is daardoor zeer beperkt. Stel nu dat we de extra isolatie (Rc 1,5 m2K/W, 6 cm standaard isolatiemateriaal) niet in de gebouwschil van nieuwbouw aanbrengen, maar in een nabijgelegen minder goed geïsoleerd bestaand gebouw. Daarmee bereiken we maar liefst 17,5 keer meer effect! Dat komt omdat het warmteverlies verhoudingsgewijs afneemt. Dit is door iedere ingenieur op de achterkant van een bierviltje uit te rekenen.

Leges voor subsidie?
Maar regelgeving voor het isoleren van een ander pand als je zelf een nieuw gebouw neerzet, is natuurlijk niet zo eenvoudig geregeld als het verhogen van de Rc-eis. Het is wellicht een idee om met leges een energiebelasting te verrekenen die ten goede komt aan een subsidie voor het na-isoleren van bestaande gebouwen. De winst op macroniveau kan hierbij oplopen tot factor 17,5. Welke politicus durft daar een lans voor te breken?

Tekst: ir. P.A.L. (Paul) Stoelinga & ir. M.E. (Marten) Valk, Deerns Nederland B.V.

 

Bij de infographic: het rekenvoorbeeld laat zien dat de winst die te halen valt ten aanzien van het beperken van warmteverlies in een bestaande situatie (3.000 W) veel groter is dan in een nieuwbouwsituatie (170 W). Met het aanbrengen van 6 cm extra isolatie, oftewel Rc = 1,5 m2K/W, kan maar liefst 17,5 keer meer effect worden bereikt. Door na te isoleren in bestaande bouw (voor niet meer dan twee keer de investering in nieuwbouw) wordt wel ruim 17 keer zoveel energie bespaard.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c122 c185 c186 c190 c225
Isoleren met biocirculaire grondstoffen

Isoleren met biocirculaire grondstoffen

Wie op zoek is naar isolatiemateriaal, moet wikken en wegen tussen standaard materialen en biobased oplossingen. Ook kun je kiezen voor isolatieproducten op basis ...

Lees verder

c21 c122 c140 c190 c225 c243
Circulaire gevels met lage CO2-voetafdruk

Circulaire gevels met lage CO2-voetafdruk

Met het ontwerpen van duurzame, circulaire gevels bundelen Hydro Building Systems en Saint-Gobain Glass hun krachten om zo de CO2-reductie in de bouwsector te helpen ...

Lees verder

c21 c122 c190 c225 c276
MPG van nieuwbouw verlagen met isolatiemateriaal

MPG van nieuwbouw verlagen met isolatiemateriaal

Met de registratie van bouwmaterialen in de Nationale Milieudatabase kunnen architecten, adviseurs en projectontwikkelaars makkelijker milieuvriendelijke keuzes ...

Lees verder

c21 c122 c225 c280 c293 c295
Hittegroep probeert hoofd koel te houden

Hittegroep probeert hoofd koel te houden

Vaak gaat het bij woningen nog over isoleren en verwarmen. En hoe daarbij op energielasten kan worden bespaard met bijvoorbeeld zonnepanelen of een warmtepomp. ...

Lees verder

c21 c122 c187 c225
In het middengebied zegeviert de gezondheid

In het middengebied zegeviert de gezondheid

Hoe maken we van de binnenruimte een buitenruimte? Als het aan Jeroen Troost van Schöck ligt, is dat een ogenschijnlijke tegenstelling die niet zo onmogelijk ...

Lees verder

c21 c122 c225 c293 c295
Hittestress tegengaan met goede isolatie

Hittestress tegengaan met goede isolatie

In een goed geïsoleerd gebouw gaat er in de winter niet te veel warmte verloren. Isolatie kan er ook voor zorgen dat een gebouw lekker koel blijft in de zomer. ...

Lees verder

c21 c122 c225
Bijzonder gevelontwerp hoogste woontoren Benelux

Bijzonder gevelontwerp hoogste woontoren Benelux

In de serie BouwHelden zoomen we in op de hoogste woontoren van Nederland: de Zalmhaventoren. Samen met zijn team begon Diederik Dam twintig jaar geleden met ...

Lees verder

c21 c122 c225
Duurzaam gevelbeheer: bekroond met een unieke verzekerde garantie

Duurzaam gevelbeheer: bekroond met een unieke ...

Waar voorheen metselwerk met stip op nummer één stond, wordt er bij nieuwbouw en renovatie inmiddels steeds vaker gekozen voor gevelisolatiesystemen ...

Lees verder

c21 c122 c186 c225 c243
Kennispaper belicht effectiviteit van bouwkundige maatregelen

Kennispaper belicht effectiviteit van bouwkundige ...

House Energy Optimum (HEO) gaat in het tweede deel van een reeks kennispapers in op de effectiviteit van bouwkundige maatregelen. Die beïnvloeden de energievraag ...

Lees verder

c21 c122 c190 c225
<span>Oog voor detail in eerste ontwerpen woonconcept FLETTS</span>

Oog voor detail in eerste ontwerpen woonconcept ...

Het woningtekort op snelle en duurzame wijze aanpakken, dat is de missie van Dennis van Lith. Met zijn modulaire woonconcept FLETTS maakte hij in het afgelopen ...

Lees verder

c21 c122 c225
‘Alles wat we creëren is een tijdelijk product’

‘Alles wat we creëren is een tijdelijk ...

Duurzaam Gebouwd-partner Schüco ging voor de videoreeks BouwHelden naar Amsterdam, waar zij Thomas Rau troffen. Onderwerp van gesprek: het design, de duurzaamheid ...

Lees verder

c21 c122 c225 c280
Geslaagd project verduurzaming monumentale woningen

Geslaagd project verduurzaming monumentale woningen

De energietransitie mag niet voorbijgaan aan eeuwenoude of monumentale panden. Bij een project in Drachten werd dat duidelijk gemaakt door de toepassing van voorzetwanden ...

Lees verder

Reacties

We gaan op de tekeningen wel van een èrg primitieve uitgangspositie uit !! Een massieve steensmuur komt in nederland aleen voor bij gebouwen van vóór 1800 !!!

De aanscherping van de Rc-waarde is niet kortzichtig. In dit kader gaat de vergelijking met de bestaande bouw mank. Natuurlijk kan de vergelijking wel gemaakt worden, maar dan bijvoorbeeld vanuit het perspectief van woningcorporaties die nieuwbouw realiseren en renoveren. De euro die zij in isolatie van bestaande bouw investeren heeft een groter effect dan de euro die zij in nieuwbouw investeren. Maar laten we nog eens naar de plaatjes van Deerns kijken. De prestatie van de nieuwbouw wand verbeterd met 170 W. Dat is een verbetering van 30% van de prestatie! En dit met relatief lage investeringskosten. Dat moeten we niet laten liggen. Daarnaast geeft Deerns aan dat aanscherping de ontwerpvrijheid beperkt. Er zouden meerdere wegen naar Rome leiden.. Natuurlijk kunnen we een gebouw volhangen met onderhoudintensieve en kostbare installaties, maar laten we vooral de trias-energetica niet uit het oog verliezen. Ik geef al bij de selectie van de architect en installatieadviseur een hoge R-waarde als uitgangspunt mee. Dit heeft tot nog toe nooit voor problemen geleid en de gebouwen die wij realiseren zijn zuinig en comfortabel. Een groot bijkomend voordeel van het dikker isoleren is de betere kierdichting die daardoor automatisch ontstaat. Gewoon doen dus!

Mijn stelling is dat installatie-adviseurs nu eenmaal installaties adviseren. Volgens mij is het nog altijd zo dat energie die je niet nodig hebt de meest duurzame vorm van energie is. Dat is ook van toepassing op duurzaam opgewekte energie. Er zijn voldoende voorbeelden van projecten waar geen onzinsystemen zijn toegepast met als doel de EPC maar te verlagen. Veel minder onderhoudsgevoelige installaties of slecht functionerende WKO systemen waar instantie-adviseurs hun hoofd over breken. De gebouwschil zelf vormt samen met een aantal ontwerprichtlijnen feitelijke gebouwinstallatie.
Het resultaat zijn woningen die nauwelijks nog een energievraag hebben waardoor de netto maandlasten voor bewoners veel lager zijn dan bij een soortgelijke EPC woning. De iets hogere stichtingskosten wegen niet op tegen de enorme besparing en verminderd installatietechnisch onderhoud. Dit blijkt ook wel uit de verkoopresultaten van dit soort projecten. Binnen drie maanden zijn er 20 co2 neutrale starterswoningen verkocht in Grijpskerke. Een goed doordacht ontwerp gebouwschil (Rc = 10) met een simpele kleine HR++ ketel, een paar PV panelen en hoogwaardige balansventilatiesysteem (wtw) was de hier voldoende. De energierekening is hier slechts een paar tientjes per maand. Omdat de vraag zo gering is zijn warmtepompen een veel te dure en onrendabele oplossing voor dit project gebleken.
Links: youtube.com/watch..., omroepzeeland.nl/...

Meneer Deerns (maker van de afbeelding) heeft in de berekening ook een fout gemaakt. Het doorlatend vermogen zou niet 4000 m^2*K/W maar 2360 m^2*K/W moeten zijn als er met een U-waarde van 0,5 wordt gerekend. Dit geeft uiteindelijk een factor verschil (zoals zij dat noemen) van 13 i.p.v. 17,5.

Ik ben van mening dat de berekening wel klopt. Er moet geen vergissing worden gemaakt met de Rc waarde en Rm waarde. De Rm waarde van de muur ligt rond de 1 terwijl de Rc waarde de helft is. Ook het doorlatend vermogen is naar mijn weten correct aangezien de berekening als volgt is: opp gevel/Rcwaarde x graden verschil. Natuurlijk is berekening erg kort door de bocht. Om een massief stenen muur te gebruiken als voorbeeld is het niet erg aannemelijk omdat dit maar een kleine hoeveelheid is van het totaal aan gebouwen die in Nederland staan. Verder komt er nog bij dat dit alleen geld voor een dichte gevel zonder ramen, deuren en dak. Kieren, openingen en ramen zullen een zwak punt blijven bij dat soort huizen, en waarschijnlijk de kosten en extra moeite om extra te isoleren en/of betere ramen/deuren en kierdichtingen te plaatsen wegen waarschijnlijk niet op. Daar komt nog bij dat oudere gebouwen hun historische waarde hierdoor kunnen verliezen. Kortom de berekening klopt maar de conclusie is erg kort door de bocht.

"Stel nu dat we de extra isolatie (Rc 1,5 m2K/W, 6 cm standaard isolatiemateriaal)" Ben ik nu gek als ik zeg dat een verhoging van de R-waarde met 1,5 geen verhoging van de Rc-waarde met een evenredige verhouding oplevert of kun je de R-waarde en Rc-waarde gewoon tegen elkaar wegstrepen? Als dat zo was hoefde er toch geen 2 formules te zijn.. Daarbij is het stellen dat 6cm isolatie een verhoging oplevert van 1,5R-waarde wel erg kort door de bocht, aangezien de waarde samenhangt met het warmtegeleidingscoëfficiënt van het betreffende materiaal en deze is variabel. Bv EPS kan variëren van +- 0,031k tot 0,037k. R-waarde is in het door jullie gebruikte voorbeeld dan ook 1,9 tot 1,6. Maar dit wil volgens mij dan niet inhouden dat de Rc-waarde van het gehele gebouw stijgt met hetzelfde getal. Correct me if I'm wrong! :)

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up