Houtverduurzaming met behulp van polypyrrool is kansrijk, maar aanvullend onderzoek blijft gewenst. Nog niet alle vragen zijn beantwoord. Dat is de conclusie na ruim 2 jaar onderzoek. De markt staat er positief tegenover, maar is ook voorzichtig.

Meeste kans van slagen heeft het verduurzaamde hout op het moment dat het gebruikt wordt als gevelbekleding. Mevo Houtindustrie uit Helmond gaat de productie uitbreiden en De Groot Vroomshoop heeft het verduurzaamde hout voor de eerste 5 bergingen besteld.

Onderzoek naar houtverduurzaming

Het lectoraat Sustainable Building Technology & Material van Saxion Hogeschool in Enschede heeft de afgelopen 2 jaar met 20 partners uit het bedrijfsleven en kennisinstellingen onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van houtverduurzaming met behulp van polypyrrool. Dit is een RAAK-mkb project: naast de participatie vanuit bedrijfsleven en kennisinstellingen, zoals TNO en de TU Eindhoven, zijn ook studenten van diverse opleidingen hierbij betrokken.

Bijzondere eigenschappen polypyrrool

De biopolymeer polypyrrool heeft bijzondere eigenschappen, waarmee materialen zoals textiel en hout verrijkt kunnen worden. Laagwaardig hout, zoals vuren, wordt voorzien van het monomeer pyrrool – winbaar uit biomassa – en een geschikt oxidatiemiddel. Dat kan met allerlei methodes zoals dompelen of impregneren.

Als het oxidatiemiddel in contact komt met pyrrool, ontstaat polypyrrool dankzij polymerisatie. Afhankelijk van het precieze proces leidt een verrijking van vurenhout met polypyrrool tot een verbeterde duurzaamheidsklasse. Er is potentie voor duurzaamheidsklasse 2-3, terwijl vurenhout van zichzelf klasse 4-5 is. Daarmee komt het in de buurt van douglas en lariks en thermisch gemodificeerd hout.

De UV-bestendigheid van de zwarte kleur zal 5-10 jaar zijn, afhankelijk van het gevolgde proces. Polypyrrool heeft voor bouwproducten een aantal interessante eigenschappen. Zo is het bijvoorbeeld waterafstotend, beschikt het over kleurstabiliteit, matheid en een natuurlijke uitstraling. Een minder prettige eigenschap: het tast andere materialen aan, hetgeen betekent dat het alleen kan worden bevestigd met RVS-A2-bevestigingsmaterialen. Het bevestigen met clips is een van de punten die om nader onderzoek vraagt.

Polypyrrool met lijnolie

Bij de presentatie werd polypyrrool 2.0 geïntroduceerd. Het grote verschil met 1.0 is het gebruik van van lijnolie. In het proces wordt het hout gedompeld, gedroogd en geborsteld en daarna voorzien van lijnolie. Andries van Eckeveldt van het bedrijf Innovita was nauw betrokken bij de onderzoek. “Een van de grote voordelen van lijnolie is een verbeterde kleurstabiliteit. Ook de schimmelresistentie is aanzienlijk verbeterd. Een aandachtspunt bij het gebruik van lijnolie is dat het deels de brandvertragende eigenschappen van polypyrrool ongedaan maakt. Zowel polypyrrool als lijnolie zijn waterafstotend en dat resulteert in een reductie van grofweg 20% in wateropname en zwelling; in praktijk werd dat zichtbaar in stabiele vuren planken in een gevelbekleding. Bijkomend voordeel van de lijnolie is ook dat de aanvankelijke uitloging sterk wordt gereduceerd.” 

Circulaire kansen

Kansen zijn er voor wat betreft het hout op het gebied van circulariteit. Het moet mogelijk zijn om het hout na 25 jaar aan de gevel een tweede leven te geven als bijvoorbeeld tuinhout. Dat betekent dat het hoog scoort op de ladder van circulariteit. Composteren is mogelijk en niet schadelijk, maar niet eenvoudig vanwege de duurzaamheidseigenschappen die aan het product zijn toegevoegd. Daarnaast het is hout overschilderbaar, maar het is de vraag of je dat wil. “De zwarte kleur met de natuurlijke uitstraling is juist een heel sterk punt”, vindt Van Eckeveldt.

Vorm van verduurzaming met potentie

Mevo Houtindustrie participeert vanaf aanvang in het project. Directeur Olaf Vijn startte de pilot in mei 2014, waarbij in januari 2015 werd opgeschaald naar 10 kuub per dag. Op het productieproces heeft hij octrooi aangevraagd en Mevo is de exclusieve licentiehouder. “Wij zien veel potentie in deze vorm van verduurzaming. Wat betreft productie kan het qua prijs concurreren met andere verduurzamingsmethodes. Daarom gaan we de productie in 2018 commercieel opstarten. Wij zoeken partners om samen deze eerste fase in te gaan. Ik zie verder ook mogelijkheden in de GWW-sector, door bijvoorbeeld impregnatie in een hoge druk-omgeving. Misschien wordt dat wel de 3.0 versie.”

Ook Michiel Vincent, adjunct directeur bij De Groot Vroomshoop, ziet mogelijkheden. “We maken op jaarbasis 7.000 bergingen. Daar zien we mogelijkheden voor polypyrrool. Op termijn kunnen we dat wellicht uitbreiden naar ons Finch Building-concept en landschaplodges. Wij zien het als een kansrijk alternatief voor western red cedar. De bergingen zijn enkelwandig. Hoe is het bijvoorbeeld met de waterdoorslag? En hoe zit het met de kopse kanten van het hout? Wij willen graag van start met de bouw van 5 bergingen met dit polypyrrool en hopen dan antwoord te krijgen op die openstaande vragen.”