CO2-neutraal als belevenis

Je maakt vanzelf mee hoe het is om CO2-neutraal te leven als je zonder gas- of stroomaansluiting komt te zitten. En dat het lastig is om deze CO2-neutraliteit wereldwijd te bereiken met biomassa werd me duidelijk na een ongewoon vakantieweekend.

In maart 2010 kreeg ik voor mijn professoraat een cadeau van collega's, die zich zorgen maakten om mijn vrije tijd en vooral om de verwaarlozing van mijn gezin: een gulle donatie voor een weekend weg, bij voorkeur met een milieubewuste bestemming. Na een uitgebreide studie naar duurzame vakantieparken verzilverde ik het geld in de herfstvakantie en nam mijn gezin mee naar een CO2-neutraal vakantiepark aan de rand van de Veluwe.

Ik vrees dat de reis erheen niet bepaald klimaatneutraal was, want het oord met de toepasselijke naam Het Verborgen Verblijf was onmogelijk per OV te bereiken. Ik haalde dus mijn VW-busje van stal (diesel, geen bio-...) en deed er in plaats van geprognotiseerde 1:15 een krappe 4:30 uur over, omdat het stortregende en blijkbaar meer mensen het idee hadden opgevat een weekend weg te gaan.

Ontdekken
Het Verborgen Verblijf is een prachtig initiatief dat je terugbrengt naar de natuur en dat je versteende stadskinderen leert wat de aarde leefbaar maakt en hoe onvanzelfsprekend energie is. Je verblijft er in ruime tenten die voorzien zijn van meubels van tweedehands hout en leuke antieke ontdekkersspullen die geen stroom vragen.

Voor verwarming en koken heb je een houtkachel; voor warm water moet je beroep doen op een biodieselgestookte ketel elders op het terrein. Laagspanningsstroom voor verlichting komt uit een accu die je zelf moet opladen via een fiets of kan één keer per week worden herladen door een stoomturbine op afvalhout. Energie van hout is dus leidend.

De theorie is natuurlijk dat het verbranden van hout netto geen broeikasgassen uitstoot, omdat het koolstof dat daarvoor wordt gebonden eerder al werd opgeslagen in de boom. Voor elke verstookte boom moet dan wel een nieuwe worden aangeplant; anders gaat het verhaal niet op.

Een boom per week
Nu hadden wij de pech van een behoorlijk koud weekend, waardoor het hout er snel doorheen ging in de kachel. Behaaglijk was het alleen rondom de kachel (gezellig, dat wel), want de meeste warmte ging vrolijk door de schoorsteen, en een tent zonder isolatie kan geen warmte vasthouden. Ik rekende even uit dat we voor een week een hele boom nodig zouden hebben gehad om niet onderkoeld te raken. Voor 6 miljoen huishoudens is zo'n herbebossingsprogramma vermoedelijk niet te organiseren.

Effectiever
Nu is een ongeïsoleerde tent met ouderwetse, gezellige maar inefficiënte, houtkachel geen permanente woning, maar rekening houdende met de veel grotere vraag naar energie in 'echte woningen' die wel geïsoleerd zijn, is het bijzonder lastig om volledig CO2-neutraal te worden middels bio-energie alleen. Daarvoor hebben we ook de ruimte niet.

Onze energiepotentiestudies aan de TU Delft wijzen uit dat een hectare land in energetische zin verreweg de grootste opbrengst heeft met zonnepanelen. Wind komt daarna, en op grote afstand volgt de beste (bewezen) bio-energiebron: suikerbieten. De vraag dringt zich dan op of de energievoorziening niet veel beter te regelen is met zon en wind, zodat we het kwalitatief hoogwaardige hout kunnen gebruiken voor slimmere functies dan verbranding.

Herwaardering van oude glorie
In de herfst had ik pech van een weekend in vrieskou, maar Het Verborgen Verblijf is met zijn acht ontdekkerstenten een prima park voor de zomer. Het inzicht dat het mij gaf over hout als energiebron kwam natuurlijk door mijn beroepsdeformatie, maar verder werkt het verblijf als verfrissing voor de geest van kind en volwassene, iets wat je niet snel meemaakt in de conventionelere concurrenten die ik niet bij naam zal noemen.

Daarnaast bracht het mij grote herwaardering van oude apparaten die op menskracht werken, zoals de oude telefooncentrale (even zwengelen en je kunt bellen), grammofoon (aandraaien en luisteren maar) en de koele kast (goed geïsoleerde kist met ijs als koelmiddel). En het moeten fietsen voor je stroom zou, buiten besef van de waarde van elektriciteit en de pijn van verspilling, veel Nederlanders weer snel op gewicht brengen.

Andy van den Dobbelsteen

Fotobijschriften:
1. de ontdekkerstent in het bos
2. interieur van de tent: tweedehands hout, Led-lampen en drinkwater uit eigen bron
3. koele kast: geisoleerde kist met ijskruiken
4. bad en douche ineen, te bedienen met een handpomp
5. oplaadfiets: elke dag een uurtje fietsen is voldoende voor alle verlichting
6. stoomturbine op afvalhout voor het opladen van meerdere accu's

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c40 c54 c260
30

30

In de numerologie staat het getal 30 symbool voor creativiteit en optimisme. Wellicht niet geheel toevallig dat demissionair minister De Jonge de ambitie uitte ...

Lees verder

c21 c40 c54
De groennorm voor steden: een reflectie

De groennorm voor steden: een reflectie

‘Vele miljarden nodig voor vergroening van steden’, zo kopte dagblad Trouw recentelijk. In het rapport, dat onlangs aangeboden werd aan demissionair ...

Lees verder

c21 c54
Expertvisie 2024: het jaar van de sociale transitie

Expertvisie 2024: het jaar van de sociale transitie

The soaring twenties: het besef dat de temperaturen stijgen. Weten welke gevolgen dit heeft voor de zeespiegel en voor alle ecosystemen op de planeet. De zeespiegel ...

Lees verder

c21 c54
Expertvisie 2024: <span>“</span>Steek je NECK uit<span>”</span>

Expertvisie 2024: “Steek je NECK uit”

Het is vreselijk om te zien hoeveel ellende er uit oorlog en vele andere soorten ontwrichtingen voorkomt. Dit knaagt aan alles en dreunt door in onze Tweede Kamer-verkiezingen. ...

Lees verder

c21 c41 c54
Expertvisie 2024: <span>“</span>De rol van AI en IT wordt enorm!<span>”</span>

Expertvisie 2024: “De rol van AI en IT ...

In tijden van netcongestie, met name voor nieuwe en extra netaansluitingen, bestaat voor grote kantoorgebouwen en industrieën steeds vaker de noodzaak om het ...

Lees verder

c21 c41 c54
Expertvisie 2024: <span>“</span>Als het aan mij ligt, doen we het zo!<span>”</span>

Expertvisie 2024: “Als het aan mij ...

Begin november 2023 voorspelde de Europese klimaatdienst Copernicus dat 2023 wereldwijd het warmste jaar ooit gemeten wordt. Alarmerende berichten over het smelten ...

Lees verder

c21 c41 c54
Expertvisie 2024: <span>“</span>Dit jaar maakt de weg vrij voor grootschalige duurzaamheid.<span>”</span>

Expertvisie 2024: “Dit jaar maakt de weg ...

Waarom wordt 2024 hét kanteljaar op duurzaamheidsvlak? We interviewen Bram Adema van CFP Green Buildings, die de urgentie voor verduurzaming laat zien voor ...

Lees verder

c21 c41 c54
Expertvisie 2024: <span>“</span>We ontkomen niet aan politieke vertraging; markt meer aan zet.<span>”</span>

Expertvisie 2024: “We ontkomen niet aan ...

Na de politieke aardverschuiving op 22 november werd duurzaam Nederland wakker met een flinke kater. De verkiezingsuitslag staat niet voor een kleine verandering, ...

Lees verder

c21 c41 c54 c237 c265 c299
Expertvisie 2024: het jaar van gezonde woningen en wijken

Expertvisie 2024: het jaar van gezonde woningen ...

Om innovaties aan te jagen, moeten we woningen blijven bouwen en verkopen. Om dit voor elkaar te krijgen, is het van belang het financiële speelveld te veranderen. ...

Lees verder

c21 c41 c54
Expertvisie 2024: met Net Zero sneller naar het social tipping point

Expertvisie 2024: met Net Zero sneller naar ...

Lizzy Butink heeft als manager Duurzaamheid binnen Dura Vermeer Divisie Bouw en Vastgoed BV de afgelopen tijd flink geknokt om een ambitieuze CO2-strategie ...

Lees verder

c21 c41 c54 c243 c265
De toekomst van energiebeheer: de smart power plant

De toekomst van energiebeheer: de smart power ...

Een smart power plant is de sleutel voor een groene toekomst van je bedrijf. Deze innovatieve systemen openen de deur naar kostenbesparing, duurzaamheid én ...

Lees verder

c21 c54
Digitaal bouwen bevordert groener en betaalbaar wonen

Digitaal bouwen bevordert groener en betaalbaar ...

“Het is in veel gevallen beter om wat we al hebben aan te passen, het zogenaamde retrofitten, dan te beginnen vanaf nul.” Dat zegt Leander Grasman, ...

Lees verder

Reacties

Waar kan ik de energiepotentiestudies van de TU vinden?

Er zijn verschillende energiepotentiestudies (Groningen, Almere, Schiphol, Hoogezand) en een warmtekaartstudie voor heel Nederland. Afgezien van Schiphol zijn ze vrij beschikbaar. De twee rapporten van Groningen/Hoogezand geven een prima beeld. Ik zal mijn collega vragen ze downloadbaar op www.exergieplanning.nl te plaatsen.

David MacKay geeft in www.withouthotair.com tabel 18.10 de mogelijke energie opbrengst per landeenheid. Niet alleen telt de energiedichtheid, doch ook de invangmogelijkheden. Zon staat bovenaan maar met een heel wisselende (zomer, winter) opbrengst en vergt dus de meeste opslag met bijbehorende verliezen. Biomassa kent een lage opbrengst met in tabel 6.11 de energie opbrengst per gewas, maar kan gemakkelijk opgeslagen worden. Voor voedsel geeft hoofdstuk 13 de energiekosten.

Mee eens. Biomassa is in feite geen primaire energiebron maar opgeslagen zonne-energie. Van alle ingevangen zonne-energie is echter maximaal 2% opgeslagen, waar dat bij zon 15% (rendement PV-paneel) maal het rendement van een batterij of andere opslagtechniek, wat altijd hoger is dan bij biomassa. Even zonder beschouwing van de energie-inhoud van de opslag zelf. Verbranding van biomassa is eigenlijk altijd exergetisch slechter.

Voor geinteresseerden zijn de volgende twee energiepotentiestudierapporten (mooi woord) te downloaden: EPS De Groene Compagnie: http://www.exergieplanning.nl/publicaties/publicatie.htm?publicatie=65 Basisrapport Energiepotenties Groningen: http://www.exergieplanning.nl/publicaties/publicatie.htm?publicatie=67

Mannen, grotendeels met jullie eens, maar Andy verstookt in zijn tent meer dan ik in ons hele, (oude, maar heel aardig geisoleerde en indgedeelde) huis. De verwarming is nog vrijwel niet aan geweest dit jaar. Biomassa is zeer eenvoudig, betrouwbaar en off-grid. Ik ben net begonnen met een van de houtkachels WKK te maken met behulp van het Seebeck-effect. (Thermozuil).

Hallo Michael De hierboven genoemde methode om een houtkachel om te bouwen tot een wkk installatie is mij nog niet bekend . kan je uitleggen hoe dat werkt ?

Zou verbranding middels biochar een betere oplossing zijn? http://www.nature.com/ncomms/journal/v1/n5/full/ncomms1053.html

Hallo Michael, stroom opwekken met Seebeck - wat leuk dat je daar mee komt. Ik heb het in 2002 al eens geprobeerd op een houtkachel. Hij doe jij dit in de praktijk? Voor Bert: Met Seebeck wek je stroom op door een temperatuurverschil (>200graden). Het is zeer robuust, geruisloos, onderhoudsvrij, maar prijzig en relatief laag rendement

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up