ZEN voor jezelf

ZEN voor jezelf

Misschien wel de mooiste en moeilijkste uitdaging voor een bouwprofessional: je eigen huis bouwen. Wij kregen die kans een kleine drie jaar geleden en inmiddels vordert de bouw. Van het begin af aan stond voor ons vast dat het een comfortabel huis moest worden en vanzelfsprekend ook zeer energiezuinig. ‘ZEN’ dus; al had het Lente-Akkoord die term nog niet gebruikt in dit verband. Een persoonlijk verhaal dit keer, over de realisatie van een zeer energiezuinige nieuwbouwwoning voor onszelf.

Onze ervaring is dat het nog niet meevalt, die rol als opdrachtgever. Het huis maakt deel uit van een kleinschalig project, dat in het late voorjaar van 2013 is gestart als CPO. Wat ons aantrok was de geboden ontwerpvrijheid maar vooral locatie; een wereldplek. Het CPO heeft het proces niet overleeft, maar daarover wellicht een andere keer. De locatie was echter zo aantrekkelijk dat we mee zijn gegaan in de doorstart via een kleine projectontwikkelaar. En nu wordt het gebouwd: een geschakelde semi-bungalow; ons nieuwe huis.

Energieconcept

Voor het energieconcept heb ik geprobeerd een optimale keuze te maken uit concepten, voorbeelden en oplossingen die we als bureau de laatste jaren in projecten hebben toegepast. Daarbij soms beperkt door de locatie, de eigen wensen of de context van het project. Ontwerpen is ook kiezen. Uitgangspunt is vraagbeperking; de eerste stap uit de Trias Energetica en de basis onder Passief Bouwen. Maar niet tot elke prijs, want de locatie is oost-west georiënteerd en vraagt toch om een ruim uitzicht op beek en park. Ook de randvoorwaarde de detaillering gelijk te houden in het project, met verder EPC 0,4-woningen, vormde een beperking; maar met een Rc van 4, 6 en 7-8 voor vloer, gevel en dak gaan we een flinke stap verder dan het bouwbesluitniveau.  

Als energie-adviseur fronsen mijn wenkbrauwen bij zo veel glas op het oosten, maar de bewoner in mij is enthousiast over een licht en open huis. Daarmee sluiten we aan op het Active House concept. Daaruit ontstaat ook het idee van een lichtstrook op het noorden om, zonder risico op hinderlijke zon-instraling en oververhitting, jaar-rond licht binnen te laten in het hart van het huis. Op een koele zomeravond kan de hitte ook makkelijk het huis uit via een raam in die lichtstrook, pal boven het trapgat. Alle glas is triple glas in bijpassende kunststof kozijnen, waar nodig voorzien van zonwering. Met de detaillering streven we naar een verbeterde luchtdichtheid (klasse2); voor de liefhebbers: dat is een qv;10 < 0,4, pakweg de helft van de gebruikelijke hoeveelheid voor een dergelijk ontwerp.

Ventilatie en installatie

We kiezen voor gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning, zodat we zeker zijn van een ventilatiestroom in alle verblijfsruimten onder alle omstandigheden. Dat is een belangrijke les uit het Monicair onderzoek. Maar ook onze eigen ervaring met een EPC 0,8 nieuwbouwhuis met gevelroosters speelde een belangrijke rol, met name het ervaren thermisch en akoestisch discomfort, om het eufemistisch uit te drukken. Door het systeem aan te leggen met kunststof leidingen, in twee zones en met CO2- en vochtsturing, verwachten we een fluisterstille oplossing en een aangenaam binnenklimaat. Onnodig te vermelden dat we ook ruim voldoende mogelijkheid hebben om een raam open te zetten.

Warmte opwekken doen we met een combinatie van een 5 m2 thermische collector gekoppeld aan een multifunctioneel buffervat met een HR107-ketel als back-up. Het wordt dus een woning met een gas-aansluiting. Die keuze verbaast sommigen, maar de uiteindelijke CO2-uitstoot zal zeker niet hoger zijn dan die van een woning met een warmtepomp, die in windstille winternachten zijn stroom toch echt uit een kolencentrale betrekt. Wel kiezen we voor laag-temperatuur afgifte, zodat we in de toekomst ook eenvoudig een andere opwekker kunnen kiezen. Vloerverwarming dus? Dat niet, want we willen een systeem dat we snel kunnen na-regelen op een kille avond; daarom convectoren met een lage waterinhoud.

Opwek

Vanzelfsprekend vormt een flinke hoeveelheid duurzame opwek het sluitstuk van het concept: 22 PV-panelen met 20o op het ZZW gaan naar verwachting elk jaar ruim 5000 kWh leveren. Dat is ruim voldoende voor ons huishoudelijk verbruik en flink wat kilometers met de stekker-hybride. Dat komt bovenop de thermische zonne-energie die op jaarbasis dekkend zal zijn voor ruim 60% van de warmtevraag voor verwarming en tapwater, dankzij het buffervat.

EPC en BENG

Vertaald naar EPC en BENG-criteria levert dat het volgende beeld op:

Criterium

Prestatie

Eis (2015)

EPC

-0,1

< 0,4

BENG-criteria

berekend

voorlopige eis (2020)

1. Energiebehoefte

39,8 kWh_th/m2

< 25 kWh_th/m2

2. Primair fossiel energiegebruik

14,2 kWh / m2

< 25 kWh / m2

3. Aandeel hernieuwbare energie

87%

> 50%

Gezien de flinke hoeveelheid duurzame opwek is het niet verwonderlijk dat er een goede score wordt behaald op de EPC en het resultaat op het tweede BENG criterium (primaire fossiele energie). Wat echt opvalt is de lage score op het eerste BENG-criterium (energiebehoefte). Op het eerste gezicht moet de conclusie zijn dat er onvoldoende aandacht is voor vraagbeperking. Maar de thermische schil is op een niveau dat bij referentiewoningen het criterium goed haalbaar zou moeten zijn. De oorzaak kan worden gevonden in drie aspecten:

  • O-W oriëntatie, ingegeven door de locatie en vastgelegd in het bestemmingsplan
  • Relatief veel glas op het oosten (vanwege uitzicht), lichtstrook op het noorden (keuze)
  • Doorsnede (bg met halve verdieping) wijkt af van compact bouwen.

Ontwerp en realisatie

Architecten Rob Moritz en Amarens Reitsma van 19 Het Atelier uit Zwolle hebben alle wensen en ideeën uitgewerkt tot een optimaal bruikbare plattegrond met een aantrekkelijk ontwerp. We verheugen ons op een licht huis met uitzicht op park en tuin. Blikvanger wordt de opbouw, met een geïntegreerd zon-PV-dak en een contrasterende geveluitvoering van tegelwerk op een buitengevelisolatiesysteem. Toch maakt het huis visueel deel uit van de twee rijtjes van drie die het project vormen.

Nu is het in handen van het team van aannemersbedrijf Scholte op Reimer, die onder leiding van  Rob op kantoor en Marcel op het werk, hun best doen alles vlekkeloos uit te voeren. We kunnen niet wachten op de zomer!

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c137 c225
Parametrisch ontwerpen van een Active House

Parametrisch ontwerpen van een Active House

Een parametrisch ontwerp van de schil van een Active House kan de aannames van een bouwfysisch adviseur snel checken. Onder andere die conclusie trekt Danita Aalbrecht ...

Lees verder

c21 c134 c137 c225 c243
Zomerse zoektocht naar duurzamere gebouwde omgeving

Zomerse zoektocht naar duurzamere gebouwde omgeving

Gezocht voor pitches tijdens bbq: producten die bijdragen aan een duurzamere energieleverende gebouwde omgeving.

Lees verder

c21 c137 c225 c236 c245
Verregaande digitalisering maakt woning betaalbaar of zelfs gratis

Verregaande digitalisering maakt woning betaalbaar ...

Een huurhuis volgehangen met elektronica kan dankzij allerlei extra diensten veel opleveren. Laat jij Big Brother binnen?

Lees verder

c137 c160 c225
'Biobased bouwen wordt mainstream'

'Biobased bouwen wordt mainstream'

Consumenten worden steeds kritischer. Ze gaan niet alleen bewuster om met voeding. Een groeiend aantal mensen kijkt ook kritisch naar de bouw van hun eigen woning. ...

Lees verder

c137 c225
Kennispaper belicht integraal ontwerpen

Kennispaper belicht integraal ontwerpen

De gratis kennispaper ‘Integraal ontwerpen met Active House’ vat de belangrijkste bevindingen uit een workshop integraal ontwerpen samen. De paper is ...

Lees verder

c137 c225
Het ontwerp voor mijn Active House is klaar

Het ontwerp voor mijn Active House is klaar

De afgelopen weken is er veel denk- en tekenwerk verricht. Alle kennis die ik heb over duurzaam bouwen, gezond binnenklimaat, bouwfysica, en mijn eigen ideeën ...

Lees verder

c137 c225
Lancering van Active House ontwerprichtlijnen nadert

Lancering van Active House ontwerprichtlijnen ...

Dit voorjaar verschijnt de ‘Active House Ontwerprichtlijnen’, een praktische handleiding om de Active House-principes eenvoudig en correct door te voeren ...

Lees verder

c137 c225
Keuzestress

Keuzestress

Keuzestress. Volgens de Amerikaanse psycholoog Barry Schwartz wordt deze vorm van stress veroorzaakt doordat iemand overspoeld wordt met informatie, die ...

Lees verder

c137 c225
Houd hier rekening mee

Houd hier rekening mee

Ik kom in een heel fijn huis te wonen. Een huis waar veel aandacht is gegeven aan het binnen- en buitenklimaat, het energieverbruik en gebruik van water en materialen. 

Lees verder

c137 c225
Struisvogels

Struisvogels

Recent ben ik, samen met een aantal andere partijen, waaronder constructeur en installateur, gevraagd mee te denken bij een workshop over de bouw van een nieuwe ...

Lees verder

c137 c225
Opgelost

Opgelost

Als je denkt dat je de oplossing hebt, is dat dan wel de oplossing?

Lees verder

c137 c225
Frisse lucht

Frisse lucht

Als mij de vraag zou worden gesteld (en die heb ik mezelf vaak genoeg gesteld): "Hoe ziet het ideale ventilatiesysteem eruit?", wat zou ik dan antwoorden?

Lees verder

Reacties

Het is al sedert Monicair duidelijk dat Harm Valk gesponsord wordt door de balansventilatie-jongens om natuurlijke ventilatie af te breken. Jammer Harm, dat je je integriteit zo te grabbel hebt gegooid.

Deels met GertJan eens, Valk heeft zijn naam wel heel erg gekoppeld aan Monicair, gesponsord door de WTW-jongens, maar warmteterugwinning is een goede zaak, GertJan. Kijk maar naar een warmteverliesberekening, je wint gewoon bijna 2000 Watt terug (weliswaar bij maximaal ventileren, maar toch). GertJan wat had jij er dan in gestopt? Toch weer ventilatieroosters met afknijpsensoren en mechanische afzuiging. Of een ventilatiewarmtepomp die vooral warmtapwater op voorraad houdt, dus veel verliezen. Ik vind het jammer dat Valk net niet heeft gekozen voor de hoogste Rc-waardes volgens PH (ong Rc 10). Het scheelt maar enkele centimeters, vooral bij dak en vloer is dat supergemakkeljik met minimale meerkosten te realiseren. MENSEN realiseer wel dat isolatie de beste hernieuwbare energiebron is. Het gaat nooit in storing, blijft minimaal 150 jaar goed, zeurt niet, verbruikt geen energie en hoeft niet naar 15 jaar al vervangen te worden. En de keuze voor een gastoestel is prima gemotiveerd. Warmtepompen draaien nu vooral op kolenstroom en straks op zeer dure winterstroom (omdat we de kolencentrales gaan sluiten en PV in de winter niks doet en windmolens ook vaak stilstaan gaat de prijs voor de baseload fors omhoog). En euh GertJan, wat is jouw ideale installatie?

@GertJan, Niemand is geholpen met zo'n ongefundeerde en verder niet toegelichte uitspraak. Die schaar ik dan onder kwaadsprekerij. Dus graag toelichten óf je voortaan onthouden van borrelpraat op een serieuze site als dit.

mooi initiatief, lekker pragmatisch. Beetje dezelfde systeemkeuzes als dat ik zelf heb gemaakt in 2010. Veel isolatie en duurzame opwek en het laatste beetje met gas. Heb je een biopropaan tank overwogen in de tuin? Dan ben je ook van het vastrecht voor gas af.

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up