Demontabel icoon van 165.000 kilogram staal

timer3 min
Demontabel icoon van 165.000 kilogram staal

Op het Leiden Bio Science Park is een knap staaltje werk opgeleverd. Letterlijk. Het nieuwe laboratoriumgebouw Biopartner 5 is opgebouwd uit maar liefst 165.000 kilogram staal dat vijftig jaar lang de basis vormde van een nabijgelegen universiteitsgebouw. Dit is een huzarenstukje voor circulariteit, zo zegt ook Paul Korthagen, directeur van IMd Raadgevende Ingenieurs.

IMd Raadgevende Ingenieurs raakte betrokken bij het project vanuit eerdere samenwerkingen met onder andere de opdrachtgever van het laboratorium en architectenbureau Popma ter Steege. Een goede band en positieve energie bleken een uitstekende basis te zijn om dit nieuwe project flexibel aan te vliegen. De ambities lagen namelijk hoog, maar gedurende het proces werd daar nog een schepje bovenop gedaan, omdat een once-in-a-lifetime-kans zich voordeed: er kwam een donorskelet beschikbaar.

Demontabel icoon

Demontabel icoon van 165.000 kilogram staal“Thijs de Kleer, directeur van het BioPartner Center Leiden, wilde een icoon neerzetten”, zo herinnert Korthagen zich. “Mijn reflex was dat dit een spectaculair stukje architectuur moest worden, maar nee, het moest een icoon van duurzaamheid worden. Het geeft energie om zo’n ambitie mee te krijgen als constructeur, want de lat ligt meteen hoog.”

IMd Raadgevende Ingenieurs besloot daarop optimaal te ontwerpen voor materiaalgebruik. Kolommen werden dicht bij elkaar gezet en overspanningen werden klein gehouden om materiaal te besparen. “In de jaren nul van deze eeuw was het heel gangbaar om grote vloeroverspanningen en daarmee dikke, zware vloeren te maken, omdat dit flexibiliteit als gevolg zou hebben. Dat bleek uiteindelijk tegen te vallen en creëert juist op andere vlakken lastige situaties. Daarom willen wij anders omgaan met gebouwen: hoe kunnen we de flexibiliteit behouden en een impact maken op materiaalgebruik?”

IMd Raadgevende Ingenieurs had al ervaring met het gebruik van een demontabel casco, zoals voor de tijdelijke rechtbank in Amsterdam. Korthagen omschrijft dit ook wel als ‘een tijdelijke opslag van materiaal dat in de toekomst weer kan worden hergebruikt’. “Dat hoeft niet op korte termijn, het gebouw kan best vijftig jaar blijven bestaan”, zegt hij. “Dat vraagt om een nieuw soort niveau van constructieve circulariteit. Door vroeg in het proces daar over na te denken, hadden we daar veel invloed op.”

IMd Raadgevende Ingenieurs deed daarom uitgebreid onderzoek naar de beste manier van demontabel bouwen, telkens met het oog op betaalbaarheid. Dat leidde tot een bouwgereed ontwerp, waar al gauw van werd afgeweken. “Er kwam een enorme kans voorbij: het Gorlaeus-gebouw op het Science Park werd gesloopt. Plotseling hadden we een vijftig jaar oud staalskelet ter beschikking, inclusief tekeningen!”

Flexibiliteit

Het projectteam zat volop in het eindtraject, maar besloot alsnog al het staal van Biopartner 5 te vervangen door gebruikt staal. “De gewoonlijke reflex is: dat lukt niet, het is te laat”, zegt Korthagen, “maar wij wilden dit doen. Iedereen raakte er enthousiast van, dus gingen we juist redenen bedenken waarom het wél zou kunnen.”

Een groot voordeel was dat het Gorlaeus-gebouw precies dezelfde verdiepingshoogte had als Biopartner 5. “Een soort cadeautje, dus. Een ander interessant gegeven is dat er in het donorskelet een soort knoop tussen de kolommen en liggers was gemaakt. Die konden we in elkaar laten zitten en zo als een soort T-structuur opnieuw plaatsen.”

Demonteren

Uiteraard had deze plotselinge wijziging in de bouwplannen nog wat voeten in de aarde, zoals een nieuwe constructieve analyse en een beoordeling van de maximaal aan te houden spanningen in het staal. “Door beschadigingen en bewerkingen aan het staal kan de capaciteit zijn afgenomen”, zegt Korthagen, “en uiteraard ook tijdens de sloop. Sommige materialen werden niet netjes opgeslagen of op een hoop gegooid, dus we konden niet alles gebruiken. Dat is ook een uitdaging voor de sloper: hoe geef je het proces van demonteren vorm?”

Demontabel icoon van 165.000 kilogram staal

Desondanks had Korthagen dit experiment niet anders willen aanvliegen. “Hoe gaaf is het dat je gaat ontwerpen met wat je hebt, in plaats van met wat je wilt?”, zegt hij. “Dat maakt dat we nu met veel trots kunnen terugkijken op wat wij voor elkaar hebben gekregen, omdat we het hebben durven omgooien.”

Lees verder het complete verhaal in ons uitgebreide, gratis digitale magazine Circulariteit.

Tekst: Reinoud Schaatsbergen
Fotografie René de Wit en IMd Raadgevende Ingenieurs

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c190 c225
Duurzaamheid kunststof en houten kozijnen onder de loep

Duurzaamheid kunststof en houten kozijnen onder ...

Om de vraag ‘Wat is duurzamer: kunststof of houten kozijnen?’ te beantwoorden dook een onderzoeksteam in deze materie. In de nieuwe vlog ‘De Keuringsdienst ...

Lees verder

c21 c41 c185 c190 c225
Onderzoek en onderwijs broodnodig voor veilige bouwmethodetransitie

Onderzoek en onderwijs broodnodig voor veilige ...

De bouw- en vastgoedsector wil op korte en lange termijn de CO2-uitstoot fors verminderen. Door hier budgetten aan te koppelen, verdwijnt de vrijblijvendheid. Alle ...

Lees verder

c21 c40 c185 c190 c225 c244
De impact van losmaakbaar detailleren op hergebruik

De impact van losmaakbaar detailleren op hergebruik

Losmaakbaar detailleren is een voorwaarde voor een circulaire economie. Platform CB’23 illustreerde het belang met een leidraad, om de circulariteitstransitie ...

Lees verder

c21 c190 c225
Ecologisch bouwen: “Meer end-use brandtesten nodig!”

Ecologisch bouwen: “Meer end-use brandtesten ...

Leveranciers en producenten besteden op dit moment nog te weinig aandacht aan de brandveiligheid van toepassingen van ecologische isolatiematerialen. En dat terwijl ...

Lees verder

c21 c26 c40 c185 c190
Ontwerpstrategieën om milieulast te beperken

Ontwerpstrategieën om milieulast te beperken

Als je de milieulast van een gebouw onder de loep neemt, zie je dat de draagconstructie een groot aandeel heeft in de milieulast: ongeveer 60 procent van de materialen ...

Lees verder

c21 c140 c185 c190 c225
Deal circulair slopen met 37 partijen

Deal circulair slopen met 37 partijen

In de Circulaire Deal Secundaire Bouwmaterialen Noord-Holland Noord worden afspraken gemaakt over het circulair slopen van gebouwen. Circulair oogsten moet volgens ...

Lees verder

c21 c40 c185 c190 c225 c260
Hollands Hout in houtskeletbouwwoningen

Hollands Hout in houtskeletbouwwoningen

Dankzij een samenwerking tussen Staatsbosbeheer en Heijmans wordt OSB-plaatmateriaal gemaakt van hout uit Nederlandse bossen, in houtskeletbouwwoningen verwerkt. ...

Lees verder

c21 c185 c190 c225
Milieu-impact van wanden verlagen tot 3 procent

Milieu-impact van wanden verlagen tot 3 procent

Steeds meer partijen in de bouw richten zich op het beperken van de milieu-impact van gebouwen en stellen hoge eisen aan de materialen die ze toepassen. Het belang ...

Lees verder

c21 c160 c185 c190 c225
‘Holistische aanpak gezondheid kan niet zonder aanpak VOS-emissies’

‘Holistische aanpak gezondheid kan niet ...

Het thema gezondheid lijkt overal aan aandacht te winnen: steeds meer mensen richten zich op gezondere voeding, willen een aangename en gezonde werkplek en stellen ...

Lees verder

c21 c122 c185 c186 c190 c225
Isoleren met biocirculaire grondstoffen

Isoleren met biocirculaire grondstoffen

Wie op zoek is naar isolatiemateriaal, moet wikken en wegen tussen standaard materialen en biobased oplossingen. Ook kun je kiezen voor isolatieproducten op basis ...

Lees verder

c21 c140 c185 c190 c225
Zo pas je de gelijkwaardigheidsbepaling in de praktijk toe

Zo pas je de gelijkwaardigheidsbepaling in de ...

In 2050 wil Nederland volledig circulair zijn. Een van manieren om dit te bereiken, is het zo goed mogelijk hergebruiken van materialen, producten en installaties. ...

Lees verder

c21 c140 c190 c225 c243
Forse CO2-uitstoot productie zonnepanelen stijgt verder

Forse CO2-uitstoot productie zonnepanelen stijgt ...

Bij alle positieve berichten over de enorme hoeveelheid energie die zonnepanelen opwekken, past een stevige kanttekening. De productie ervan is verre van smetteloos ...

Lees verder

Reacties

De timing van donormaterialen/-gebouwen is cruciaal bij circulair bouwen, dat blijkt maar weer. Van deze can-do houding wordt je enthousiast! Ik zie alleen interieurfoto's, ook benieuwd naar de buitenkant! Groet, Maarten Konijn Architect, Mannen in de ruimte

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up