Duurzaamheid maakt school

Duurzaamheid maakt school

De bouwbranche moet aan steeds complexere eisen voldoen, in een marktomgeving die continu in ontwikkeling is. Voor Rockwool reden voor een Forum over de laatste trends op het gebied van energie-efficiency, milieu-eisen en duurzaamheid. Met als aansprekend voorbeeld: de nieuwbouw van de Brede School Houthaven in Amsterdam.

Doel van het Forum, aldus dagvoorzitter Michiel van Raaij (hoofdredacteur Architectenweb), is diverse marktpartijen hun kennis op het gebied van duurzaamheid te laten delen. Architect Marlies Rohmer, die als eerste het podium betreedt, tekende voor het ontwerp van de Brede School Houthaven - tevens de locatie voor het Forum. Wellicht de eerste zogeheten frisse school met een klasse A binnenklimaat, een energieneutrale school ook. Rohmer gaat in op de paradoxale keuzen van een architect bij zo’n gebouw.

“Een duurzaam gebouw is soms een stapeling van techniek, maar dan is het nog geen architectuur. Een gebouw moet meer zijn dan de som der delen”, stelt ze. Om tot een duurzaam gebouw te komen, hanteert Rohmer een drietal uitgangspunten. De lowtech principes (waaronder trias energetica), sociale verankering in het stedelijk weefsel (school als kathedraal in de wijk, die diverse maatschappelijke functies vervult) en materiaalbesparing. Dit heeft bij de Brede School Houthaven geleid tot een compact, flexibel gebouw met steeds verschuivende functies. “Zoals in meer projecten combineer ik een robuust generiek casco met een mooie jurk, de gevel. Dankzij die eenvoudige plattegrond en veel repetitieve elementen houd je geld over voor de inrichting. Die jurk geeft het gebouw zijn identiteit.”

Afwegingen

Overal kijk je dwars door het gebouw heen, onder meer dankzij een aantal vides; daglicht speelt een belangrijke rol bij frisse scholen. Van materiaalbesparing is niet echt sprake, erkent Rohmer. “Ik heb ingezet op zwaar materiaal, in de hoop dat het gebouw daardoor langer meegaat en het weinig onderhoud vergt. En veel met hout gewerkt, vanwege de kleinere ecologische footprint ervan.” Ter illustratie noemt ze een van de vele duurzaamheidsparadoxen: “Daglicht is een must en bij meer licht heb je minder lampen nodig. Meer licht betekent echter in de zomer ook meer warmte en dus energieverbruik om te koelen. Zo moet je continu afwegingen maken.” De Brede School Houthaven heeft een Rc5, HR++ glas en een U van 1,1. De school is voorzien van 1.800 vierkante meter zonnepanelen. De GPR-score is 8,8. “De afschrijving van het gebouw loopt over 50 jaar. De bouwkosten bedroegen 1.500 euro per vierkante meter.”

De volgende spreker is Daan Josee van het Deventer Architecten- en ingenieursbureau Kristinsson dat zich al jaren toelegt op duurzaam bouwen. Hij sluit aan bij de paradoxen van Rohmer met een natuurkundig betoog over bindende en spreidende krachten in de natuur. De wens tot duurzaamheid leidt in zijn ogen tot verkramping bij bouwende partijen: angst voor verlies van energie en materiaal doet hen ernaar streven om alles bij een gebouw met elkaar in evenwicht te brengen. Josee pleit ervoor om de tijd in de materiaalkringloop te bekorten door deze kringloop dichter bij huis te organiseren, voor de productieprocessen van zowel wonen, werken en leven. Hij verwijst hierbij naar het Zonneterp-ontwerp (2005) van zijn bureau, waarbij de kringlopen van warmte, koolstof, water en mineralen werden ‘gesloten’.

Het ontwerp maakte effectief gebruik van duurzame energie, zonder emissies naar het milieu en was bovendien rendabel - maar werd nooit gerealiseerd. Een recenter project, Villa Flora (2012), wél. Ondanks dat het gebouw grotendeels uit glas bestaat, heeft het een overschot aan energie en fungeert het als donorgebouw, voornamelijk dankzij de toepassing van een speciaal voor het project ontwikkelde fijndraad warmtewisselaar. “Het volledig demontabele skelet is één grote radiator, holle vloeren met pijpen ertussen. De gebouwhuid past zich aande buitentemperatuur aan”, verklaart Josee. “We zijn mettertijd in thermosflessen beland, waarin je niets voelt of hoort van de buitenwereld. Villa Flora is geen energieburcht, maar een communicerend vat met zijn omgeving, in balans met bodem en lucht. Dit is een nieuw spoor voor architecten.”

Gezond binnenklimaat

Voor de pauze laat Peter-Jan de Groot (Rockpanel Group) met twee projecten zien hoe energetische en sociale renovatie mensen het gevoel kan geven in een plezierige en veilige wijk te wonen. En dat kan met duurzame producten. “Onze panelen zijn brandveilig, volledig recyclebaar en worden duurzaam geproduceerd.” Daarna volgt een aantal korte presentaties over een gezond binnenklimaat. Pascal van Dort (Rockfon) vertelt hoe belangrijk absorberende materialen zijn voor een optimale ruimteakoestiek. Rob Kragt (Desso) belicht de Airmaster, een nieuwe duurzame tapijttegel die fijnstof vasthoudt. Marthijn Reekers (Velux) gaat in op het belang van daglicht voor de gezondheid. Leo Faassen (Fasiani) houdt kleurrijk gekleed een gloedvol betoog voor meer kleur in gebouwen en de positieve invloed hiervan op gebruikers. Ed Vissenberg (Danfoss) spreekt over het belang van waterzijdig inregelen voor energie-efficiëntie en Luco Brouwer (Grundfoss) sluit de rij met een pleidooi voor energiezuinige pompen.

Tot slot belicht Louis Cleef de MVO-visie van Rockwool Benelux Holding. Eerder had collega De Groot al verklapt dat de holding een vijfde positie had weten te veroveren in de sector industriële goederen op de Transparantiebenchmark van het ministerie van EZ. “Wij streven naar duurzame langetermijnoplossingen met meerwaarde, die mensen en hun omgeving beschermen. Daarnaast vinden we eerlijk en verantwoord presteren belangrijk”, zegt hij. “Een recent rapport hierover heeft het bedrijf in beweging gezet. We hebben processen transparanter gemaakt en ingezet op samenwerking. Met die mooie vijfde plaats als resultaat.”

Foto bovenaan: Thea van den Heuvel

Dit artikel is verschenen in Duurzaam Gebouwd Magazine. Meer lezen? Kijk dan op DuurzaamGebouwd.nl/Duurzaam-Gebouwd-Magazine.

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c143 c148 c225 c263
‘Scholen moeten naast ventilatie ook aan luchtreiniging werken’

‘Scholen moeten naast ventilatie ook aan ...

Met het stijgen van de coronabesmettingen staan veel scholen voor een fikse uitdaging. Volgens prof. dr. ir. Bert Blocken, hoogleraar bouwfysica aan de TU Eindhoven ...

Lees verder

c21 c143 c225 c293
Subsidies en ambities voor DG Expeditie KBS De Marke

Subsidies en ambities voor DG Expeditie KBS ...

Op dinsdag 20 september vond een dubbelbijeenkomst plaats van de Duurzaam Gebouwd Expeditie KBS De Marke. Deelnemers kregen meer inzicht in de juridische en economische ...

Lees verder

c143 c223
Whitepaper: Betere leerprestaties en hogere kwaliteit schoolgebouw binnen handbereik

Whitepaper: Betere leerprestaties en hogere ...

Dringender dan ooit zijn de opgaven voor schoolbesturen om toekomstbestendig te zijn en de leeromgeving gezond te maken. Waar moet je gezonde leeromgeving ...
c21 c143 c225 c243 c265
Immens onderwijsgebouw met hoge BREEAM-score

Immens onderwijsgebouw met hoge BREEAM-score

Morgen neemt de Hogeschool van Amsterdam haar meest duurzame onderwijsgebouw officieel in gebruik: het Jakoba Mulderhuis. De focus op minimaliseren van verbruik, ...

Lees verder

c21 c143 c225 c293
De eerste stap naar een gezond binnenklimaat voor DG Expeditie KBS De Marke

De eerste stap naar een gezond binnenklimaat ...

Op dinsdag 28 juni vond de eerste bijeenkomst plaats van DG Expeditie KBS De Marke. Deelnemers konden een blik werpen op het schoolgebouw en ervoeren aan den lijve ...

Lees verder

c21 c135 c143 c160 c225
Feringa Building: enorme campus biedt veiligheid en huiselijkheid

Feringa Building: enorme campus biedt veiligheid ...

In de serie BouwHelden verhaalt architect Joost Ector over zijn ontwerp voor het Groningse Feringa Building met extra aandacht voor de gevel. “We zijn er ...

Lees verder

c21 c143 c185 c225
Metadecor gebruikt oude spijkerbroeken als gevelisolatie

Metadecor gebruikt oude spijkerbroeken als gevelisolatie

Metadecor gaat oude spijkerbroeken gebruiken als gevelisolatie bij de middelbare school van De Goudse Waarden in Gouda. De leerlingen kunnen vanaf deze week zo ...

Lees verder

c21 c143 c225 c243 c263
Blik terug op het Duurzame & Gezonde Scholen Congres

Blik terug op het Duurzame & Gezonde Scholen ...

Op 10 november kwamen we in Eindhoven bij elkaar om de volgende stappen voor gezonde en duurzame scholen te concretiseren tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen ...

Lees verder

c21 c143 c160 c225 c243 c263 c265
Alleen samen krijgen we duurzame schoolgebouwen voor elkaar 

Alleen samen krijgen we duurzame schoolgebouwen ...

Het onderwijsveld wacht de komende jaren een enorme uitdaging. Duizenden schoolgebouwen moeten vanwege het Klimaatakkoord verduurzaamd worden, maar hoe concretiseren ...

Lees verder

c21 c143 c225
Doe mee aan serious game De Expeditie

Doe mee aan serious game De Expeditie

Tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres op 10 november kun je tot twee keer toe deelnemen aan een serious game. Leer hoe je samenwerkingen tussen verschillende ...

Lees verder

c21 c143 c148 c160 c225
Programma Duurzame & Gezonde Scholen Congres compleet!

Programma Duurzame & Gezonde Scholen Congres ...

Op 10 november komen we samen in Eindhoven voor het Duurzame & Gezonde Scholen Congres. Leer alles over energiezuinige, aardgasvrije, circulaire en gezonde ...

Lees verder

c21 c143 c225 c245
Zo ontwerp je een school voor betere leerprestaties

Zo ontwerp je een school voor betere leerprestaties

Wat leveren zaken als licht, geluid, thermisch comfort en luchtkwaliteit voor bijdrage aan de leerprestaties en hoe is daar vanuit het ontwerp al op in te spelen? ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up