‘Radicale verandering nodig om bouwsector verder te helpen’

‘Radicale verandering nodig om bouwsector verder te helpen’

Als PDEng-trainee van voormalig TU/e-hoogleraar Jos Lichtenberg deed Monique Donker-Blacha onderzoek naar de diffusie van innovaties in de bouwsector. “Waarom komen ze niet van grond? Omdat we te veel in techniek denken.”

Zo’n 5 jaar was ze manager van de Stichting Slimbouwen, die het gedachtengoed van Jos Lichtenberg verspreidde. “Met de bouw van de Venco Campus in Eersel hebben we de voordelen van slimbouwen getoond”, vertelt ze. “Maar toch pikt de markt de bouwmethodiek van slimbouwen niet grootschalig op.”

4 diffusiefactoren van Innovatietheorie

Dit geldt niet alleen voor slimbouwen, maar ook voor andere innovaties zoals Active House en passief bouwen. “Dat vond ik vreemd, dus ben ik de achterliggende oorzaak gaan onderzoeken.” Hierbij stuitte ze 4 diffusiefactoren van de Innovatietheorie van communicatiespecialist Everett Rogers, waaraan een innovatie moet voldoen om succesvol te zijn. “Hierbij gaat het om de kenmerken van de innovatie zelf, de tijd, de sociale context en de gebruikte communicatiekanalen. Daarbij heb ik onderzocht hoe deze factoren zich verhouden in de bouwsector en op basis van deze resultaten het ImplovatieModel ontwikkeld. Hierin staan praktische handvaten om innovaties succesvol te verspreiden en de adoptie van de innovaties te vergroten”, legt ze uit. “Wat in andere sectoren wel lukt, werkt echter niet in de bouwbranche.”

Oordeel van consumenten

Volgens haar komt dit onder meer omdat bouwbedrijven de uiteindelijke doelgroep te weinig betrekt. “In de amusementsindustrie is het bijvoorbeeld heel normaal dat een selecte groep consumenten haar oordeel geeft over een computergame. Waarom doen bouwbedrijven dat niet met hun innovaties? Hun gebouwen zijn ook bedoeld voor consumenten.” Daarnaast merkt ze dat iedereen hetzelfde verhaal te horen krijgt. “In mijn tijd bij Stichting Slimbouwen ging Jos heel Nederland rond om zijn verhaal te vertellen. Iedereen reageerde enthousiast op zijn verhaal, maar de massale verandering is uitgebleven. Dat komt wellicht omdat hij steeds hetzelfde verhaal vertelde. Terwijl te vroeg communiceren met de verkeerde personen weerstand kan opleveren en de verspreiding van de innovatie tegenhouden. Een opdrachtgever heeft bijvoorbeeld geen behoefte aan alle technische details.”

Te vroeg communiceren met de verkeerde personen kan weerstand opleveren en de verspreiding van de innovatie tegenhouden'

Monique Donker-Blacha

Pleidooi voor radicale verandering

Ze beseft dat dit soort innovaties een rigoureuze omslag van de bouwsector vereisen. “Als de bouw deze omslag maakt – en bijvoorbeeld de rol van aannemers compleet verandert – zorgt dat voor enorme werkloosheid. Veel bedrijven beschermen hun eigen positie en moedigen daarom dit soort innovaties niet aan.” Daarom pleit ze voor een radicale verandering. “Om de bouwsector vooruit te helpen en echt aan verduurzaming bij te kunnen dragen, moet de focus niet alleen liggen op het stimuleren van innovatie. Het is belangrijker om de adoptie en diffusie van bestaande innovaties te ondersteunen. Deze innovaties – zoals passiefbouwen, Active House en Slimbouwen – zijn disruptief en kunnen de systeembouw versnellen. Voor dit soort radicale veranderingen is een breuk in het systeem nodig.”

Ketenintegratie en -samenwerking als oplossing

Het succes van bijvoorbeeld Slimbouwen heeft ze al gemerkt. “De Venco Campus in Eersel is gebouwd met een besparing van ruim 30% op de bouwkosten. Hierbij zijn bijvoorbeeld de vensters op de bouwplaats ontwikkeld.” De oplossing ligt dan ook in haar ogen in ketenintegratie en -samenwerking. “Begin met kleine concepten en implementeer die in een project. Door écht met elkaar samen te werken, leer je elkaar beter kennen. Zo kunnen bedrijven de bouwsector van binnenuit veranderen.”

Veel bedrijven werken nog steeds vanuit een overlevingsstand. Als ze dit blijven doen, dan kaapt een nieuw bedrijf in deze sector al het werk weg'

Monique Donker-Blacha

Bedrijven in overlevingsstand

Desondanks ziet ze dat dit nog steeds moeilijk is. “In de crisistijd werkten veel bedrijven vanuit een overlevingsstand, omdat er te weinig werk was. Nu staan ze alweer in een overlevingsstand, omdat ze de hoeveelheid werk niet aankunnen. In beide gevallen betekent dit dat ze niet investeren in innovaties. Als ze dit blijven doen, dan komt er een nieuw bedrijf in deze sector die al het werk wegkaapt.”

Architect Marco Vermeulen heeft gezorgd voor het ontwerp van The Dutch Mountains. Ook creatieve ontwikkelmaatschappij BLOC is hierbij betrokken.

Samenwerken centraal

Daarbij spelen opdrachtgevers in haar ogen een belangrijke rol. “Stel een andere vraag en stuur niet op prijs. De samenwerking tussen bedrijven moet namelijk centraal staan. De overheid dient hierbij een faciliterende rol in te nemen.” Daarnaast vindt ze dat bedrijven goed naar hun impact kijken en zich hiervan bewust worden. “Op basis van hun rol dienen ze te zoeken naar hun strategische partners om vanuit daar hun doelgroep te vinden.” Daarnaast pleit ze voor meer communicatie. “Niet alleen over de positieve zaken, maar ook over de fouten. Daarvan leert de sector.”

Dutch Mountains

Overigens werkt ze nog steeds samen met Lichtenberg, in de samenwerkingsinnitiotieven Off Road Innovations en Slimgebouwd. “Jos is de aanjager met ervaring met innovatie. Ik ben de frisse denker en wil graag veranderingen teweeg brengen. Samen zijn we bijvoorbeeld betrokken bij het project ‘Dutch Mountains’, een interactieve, multifunctionele werk- en verblijfsomgeving die in 2020 in de gemeente Veldhoven moet verrijzen.” Dit gebouw is een initiatief van Brainport Development en wordt gebouwd volgens de wijze van Slimbouwen.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c41 c136 c225 c244
Vloer met fabrieksmatig ingebouwde installaties

Vloer met fabrieksmatig ingebouwde installaties

Hogere kwaliteit, minder faalkosten en uitstoot van schadelijke broeikasgassen zijn voordelen van prefab bouwen. De VBI Integraalvloer is een plug-and-play-vloer ...

Lees verder

c21 c136 c225 c261
Flexibele bouwoplossing van de toekomst

Flexibele bouwoplossing van de toekomst

Het circulaire, biobased en industriële woonconcept Aer van Dura Vermeer vormt een antwoord op het woningtekort in Nederland. Het is een grondgebonden woning ...

Lees verder

c120 c136 c223
Whitepaper: Kostenneutraal renoveren kan nu al met conceptmatig bouwen

Whitepaper: Kostenneutraal renoveren kan nu ...

De verduurzamingsvraag is enorm: 8 miljoen woningen krijgen de komende jaren een opknapbeurt om ze weer toekomstbestendig te maken. Waar het draagvlak voor verduurzaming ...
c21 c136 c225
22% goedkoper en 16 maanden sneller door conceptueel bouwen

22% goedkoper en 16 maanden sneller door conceptueel ...

Volgens onderzoek van IGG Bouweconomie, in opdracht van Netwerk Conceptueel Bouwen (NCB), is conceptueel bouwen 22 procent goedkoper en 16 maanden sneller in vergelijking ...

Lees verder

c21 c136 c225 c261 c268
Prefab: omdenken in standaardconcepten

Prefab: omdenken in standaardconcepten

De grote woningbouwopgave kan met prefab woningbouwconcepten, geïndustrialiseerd en uit de fabriek, een grote sprong voorwaarts maken. Is er dan nog wel ruimte ...

Lees verder

c21 c136 c225
Video: het verhaal achter de koplopers in conceptuele en industriële bouw

Video: het verhaal achter de koplopers in conceptuele ...

We willen allemaal versnellen in duurzaamheid. Meters maken en maatschappelijke opgaves vliegensvlug invullen. Maar soms moet je juist de tijd nemen en om je heen ...

Lees verder

c21 c136 c225 c265 c267 c268
Oplevering eerste woningen van unieke concept Buurblok

Oplevering eerste woningen van unieke concept ...

De eerste Buurblok-woningen in Nederland zijn een feit. Tijdens een feestelijke bijeenkomst zijn afgelopen zaterdag de sleutels overhandigd van tien nieuwe huurwoningen ...

Lees verder

c21 c136 c225 c261 c283
Wie wint de DigiDare Award 2021?

Wie wint de DigiDare Award 2021?

Ben jij ook bezig met het versnellen van digitaal werken in de bouw- en technieksector? Doe dan mee met de prijsvraag van het BIM Loket en digiGO, film een korte ...

Lees verder

c21 c136 c138 c225
Virtueel bouwen brengt mensen bij elkaar

Virtueel bouwen brengt mensen bij elkaar

"Voor Heembouw brengt virtueel bouwen niet alleen informatie samen. Het is een werkwijze die mensen bij elkaar brengt." Dat is te lezen in de digitale publicatie ...

Lees verder

c21 c54 c136 c268
'Conceptbouwers kunnen nu voorsprong nemen'

'Conceptbouwers kunnen nu voorsprong nemen'

Hendrik-Jan Weggeman: Dagelijks krijgen we digitale updates van de vak-media over wat hot is in onze branche. Soms is dat heel inspirerend, soms irritant door de retoriek in die berichten. ...

Lees verder

c21 c26 c136 c185
Bouw van remontabel hoofdkantoor Triodos gestart

Bouw van remontabel hoofdkantoor Triodos gestart

De bouw van de stabiliserende kern van het nieuwe kantoor van Triodos Bank in Driebergen is onlangs gestart. Deze kern bestaat volledig uit hout en is waarschijnlijk ...

Lees verder

c21 c136 c160 c225
Platform voor innovatie Dudoc Parkstad opent deuren

Platform voor innovatie Dudoc Parkstad opent ...

De eerste Dudoc-vestiging in Nederland wordt binnenkort geopend. Dudoc Parkstad is een platform voor innovatie. Duurzame bedrijven wereldwijd kunnen hier hun innovatieve ...

Lees verder

Reacties

De woningmarkt met zijn voortdurende 'schaarste' maakt het naar mijn idee en waarschijnlijk in de hoofden van de branche een aanbod- en geen vraaggestuurde markt. Behalve enige forse dippen v.a. 2008 wordt alles 'vlot' verkocht wat er gebouwd wordt van perfect via matig tot 'gebrekkig'. De consument weet door deze al decennia durende situatie ook niet beter en gedraagt zich dienovereenkomstig. Gelukkig zijn er wat initiatieven om consumenten wat meer in control te laten en gaan ze zelf nadenken hoe ze het wel of niet willen en waarom. Die waarom vraag was vanwege 'de schaarste' geen item, graag of helemaal niet was een beetje de houding. Dat is althans naar mijn idee de reden van een moeizame/trage cultuuromslag.

Monique stelt m.i. terecht: "Als ze dit blijven doen, dan komt er een nieuw bedrijf in deze sector die al het werk wegkaapt". Mijn idee is dat dit waarschijnlijk de enige manier is om tot echte innovatie te komen. De technische, financiële en persoonlijke belangen zijn kennelijk te groot om echt tot verandering te komen. Processen worden wel slimmer gemaakt maar er worden nog steeds stenen gemetseld, badkamers betegeld enz. enz.. Alleen Baron Von Münchhausen kon zichzelf aan zijn haren uit het moeras trekken en daarom is mijn conclusie dat de echte disruptie alleen maar van buiten de sector kan komen. Wie pakt die handschoen op?

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up