Als te lang woningen met beton en staal gebouwd worden, bestaat de kans dat Nederland opnieuw in een bouwcrisis terecht komt. De bouwsector biedt echter hoop, want steeds meer bedrijven bouwen woningen van duurzame materialen. Dat blijkt uit een rapport van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli). Het nieuwe kabinet dient deze omslag wel te stimuleren.

Een deel van de partijen in de bouwketen zet al verrassend grote stappen naar een duurzame woningbouw. Ze laten zien dat bouwen met duurzame materialen, zoals hout en biobased isolatiemateriaal, nu al kan en betaalbaar en sneller kan zijn. Een groter aantal partijen wacht echter op meer sturing van overheid. Hierdoor ontbreekt het aan voldoende vraag naar duurzame materialen, waardoor de productie ervan niet kan profiteren van de voordelen van opschaling die traditionele materialen als beton en staal wel hebben.

Bouwen met toekomst

Daarom roept de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in zijn advies ‘Bouwen met toekomst’ het komende kabinet op om een omslag te stimuleren naar duurzaam materiaalgebruik. Om de hele bouwketen in beweging te krijgen, bepleit de raad dat de Rijksoverheid richting geeft. Het Rijk moet met een combinatie van normeren en beprijzen de vraag stimuleren naar woningen van duurzame materialen. Normeren door met een voldoende ambitieuze routekaart te sturen op de verlaging van de klimaatimpact. Als extra stimulans en om een gelijk speelveld te creëren adviseert de raad het Rijk om een heffing in te voeren op woningen die niet voldoen aan de in de routekaart opgenomen streefwaarden.

Fabrieksmatige woningbouw

Volgens de Rli biedt de omslag op de korte termijn van conventionele naar duurzame bouwmaterialen belangrijke kansen. De omslag naar duurzaam materiaalgebruik gaat namelijk hand-in-hand met de kanteling naar fabrieksmatige woningbouw. Daarmee neemt de arbeidsproductiviteit in de bouw toe en ontstaan aantrekkelijke banen. Daarnaast levert het gebruik van duurzame bouwmaterialen bijkomende voordelen, zoals een schone en gezonde leefomgeving, perspectief voor de landbouw voor de productie van biobased isolatiemateriaal en positieve effecten op de gezondheid van degenen die de woningen bouwen of erin wonen.

Alternatief verdienmodel

De leveringszekerheid van bouwmaterialen is volgens de raad een randvoorwaarde voor duurzaam bouwen. Dit kan met het terugwinnen van gebouwonderdelen tijdens de sloop, maar ook de verdere ontwikkeling en opschaling van biobased productieketens is van belang. Hiervoor is gericht innovatie- en industriebeleid nodig. Daarnaast is het van belang dat de banden tussen de bouw, de landbouw en de verwerkende industrie verder worden aangescherpt, om vezelgewassen als hennep, stro en olifantsgras in Nederland te telen en vervolgens te verwerken tot isolatie- en plaatmateriaal. Het telen van vezelgewassen heeft als bijkomende voordelen dat het boeren een alternatief verdienmodel biedt en dat het ten goede kan komen aan natuur- en biodiversiteitsherstel.

Noodzakelijke omslag

De Rli beschouwt de omslag naar duurzaam materiaalgebruik ook noodzakelijk. Zo’n vijf procent van de Nederlandse CO₂-uitstoot is afkomstig van het gebruik van traditionele bouwmaterialen in de woningbouw. Om de nationale klimaatdoelen te halen is een snelle omslag naar het gebruik van hout, biobased isolatiemateriaal en verduurzaamd beton nodig.

Daarbij gaat de Europese Unie vanaf 2030 strenger sturen op de CO₂-uitstoot van woningen. Ook de financiële sector verbindt aan de financiering van bouwprojecten in toenemende mate de eis dat de gebouwde woningen goed scoren op het vlak van CO₂-uitstoot. Investeerders willen namelijk geen geld meer steken in woningen die niet voldoen aan de klimaateisen.

Als we in de nabije toekomst een woningbouwcrisis willen voorkomen, zo geeft de raad aan, is het onontkoombaar dat de omslag naar het gebruik van duurzame bouwmaterialen op de korte termijn wordt ingezet. Daarom is het van belang dat de bouwketen snel leert om met duurzame materialen te bouwen, zodat ze kunnen voldoen aan de grens- en streefwaarden die in de tijd steeds minder speelruimte zullen bieden en waarmee ze een bouwcrisis na 2030 kunnen voorkomen. 

Download het rapport.

Tekst: Tim van Dorsten