Iedereen die SASBE2009 gemist heeft moet dit lezen.

De traktatie aan inspirerende en sprankelende lezingen tijdens SASBE2009 liet bij mij namelijk een geestelijke tinteling na.

Het internationale congres aan de TU Delft (15-19 juni) over Smart and Sustainable Built Environments had een keur aan sterke lezinggevers, die de verwachtingen volledig waarmaakten en de aanwezigen (250-300 inschrijvingen) inspireerden onder het credo ‘building smartly in a changing climate’.

Het is onmogelijk om de achtbaan aan gebeurtenissen volledig te beschrijven, maar dit is een persoonlijk verslag van hoogtepunten.

Tijd voor studenten
Niet het geringste wapenfeit was dat Prins Willem-Alexander op de openingsochtend van 16 juni naar Delft kwam om studentenfinalisten van de CIB Student Competition te spreken en zelf een speech te geven, wat hij in Nederland niet vaak doet.

Terwijl Dirk Sijmons in het Auditorium van de TU Aula een vlammend pleidooi hield voor windenergie, arriveerde de kroonprins en nam de tijd om eerst het vijfde Nuna-team (u weet wel, voorheen viervoudig winnaar van de Solar Challenge, komende winter weer in Australië) en een lid van Formula Zero (een racekart op brandstofcellen) te spreken, alvorens hij naar de vijf studententeams van de prijsvraag toog.

Onder het oog van buitenlandse en binnenlandse pers nam Willem-Alexander de tijd voor een goede discussie met deze teams, die elk een plan voor een energieproducerende leefomgeving hadden uitgewerkt.

Groene Prins
Na de koffiepauze kwam de peetvader van bioklimatische architectuur Ken Yeang met een overtuigend manifest voor ‘green planning and design’. Naar verluid was onze kroonprins ervan onder de indruk.

Hijzelf benadrukte in zijn bevlogen speech het belang van een geïntegreerde, schaalniveau en bestuurlijke lagen overstijgende aanpak van waterbeheer, klimaatadaptatie en duurzame energiesystemen. We hebben een groene Prins van Oranje!

Na deze speech overhandigde Arjan van Timmeren namens Machiel van Dorst en mijzelf het boek Smart Building in a Changing Climate (Techne Press), dat een compilatie van beste papers op dit thema en bijdragen van o.a. Ken Yeang bevat.

Invited speeches
Het dinsdagmiddagprogramma bestond uit parallelsessies, waarvan een aantal werden aangezwengeld door invited speakers zoals Jón Kristinsson (over ‘the Greenest Building in the Netherlands’), Nils Larsson (iiSBE) en Thomas Rau (over One Planet Architecture). De parallelsessies werden verder gevuld met presentaties van een selectie van goede wetenschappelijke papers.

Sustainable Industry Day
Woensdag 17 juni was voor SASBE2009 een dag met een speciaal tintje, omdat het gericht was op de publieke en private markt. De Sustainable Industry Day (SID) was een nieuw initiatief, waarvoor aan bedrijven gevraagd was met een presentatievoorstel te komen, waaruit de twaalf beste waren geselecteerd. Het is jammer dat veel bedrijven, zelfs aangemelde, niet opdaagden, want het bleek een inhoudelijke topdag te worden.

Kippenvel
’s Ochtends werd de spits afgebeten door een plenaire sessie met een topbezetting: onder het energieke voorzitterschap van Hans de Jonge gaven achtereenvolgens Michael Braungart (ondersteund door Desso-CEO Stef Kranenburg), Wubbo Ockels en Sir David King keynote speeches.

Zowel qua inhoud als presentatie waren deze van zeldzame kwaliteit. Braungart wist aan zijn toch al overtuigende Cradle to Cradle verhaal enkele goede Nederlandse praktijkvoorbeelden te koppelen. Wubbo Ockels overtuigde iedereen met zijn bevlogen drang naar duurzame innovatie.

De zaal viel stil toen Ockels de enige zinnige en veilige energiebron aanwees: nucleaire energie. Er volgde een overtuigend verhaal dat bijna te positief leek, maar dat met een juich uit de zaal eindigde. Dat gebeurde toen een plaatje de oplossing gaf: de zon. Kippenvel!

Amusant tafereel
De discussie die volgde leidde tot een amusant tafereel: Ockels op het podium, vragen vanuit de zaal en Braungart en Kranenburg die beurtelings probeerden te interrumperen. Dit terwijl Braungart al lang naar Schiphol had gemoeten.

Het bewees de kwaliteit van De Jonge dat hij dit in goede banen wist te leiden. SASBE’s razende chauffeur Sebastiaan Hubar vertrok met nog 64 minuten te gaan naar de luchthaven en het gerucht gaat dat Braungart zijn vlucht nog haalde.

Onomkeerbaar
Na de koffiepauze kwam de voormalig wetenschappelijk adviseur van de Britse regering Sir David King aan het woord. Hoewel we van Al Gore en de film The 11th Hour wel wat gewend zijn, was Sir David’s presentatie een nog overtuigender bewijs dat het ernst is en dat onmiddellijke actie nodig is om niet door te slaan naar een situatie als van een paar honderdduizend jaar geleden.

Toen was er geen ijs op aarde en waren alleen de polen leefbaar. Het CO₂-gehalte was lange tijd rond de 300 ppm. We naderen nu de 400, en boven de 500 lijken effecten onomkeerbaar. King’s pleidooi: stel een maximumtarget en handel ernaar. Hij gaf daarbij aan dat de oplossingen al bestaan.

Interessant was de discussie die volgde en door enkel Engelsen werd gevoerd: Sir David werd erop aangekeken dat zijn regering niet deed wat hij had geadviseerd…

Duurzame ambities?
De middag van de SID had voor het aantal resterende deelnemers (150 – het was ook erg lekker weer buiten…) te veel sessies om uit te kiezen. In het Auditorium was de Rotterdam Climate Session, met lezingen door o.a. Sebastian Carney en Winy Maas, en bepaalde internationale werkgroepen hielden open vergaderingen.

Het programma had ook twee interessante wetenschappelijke sessies (met een invited speech door Han ‘Het beste idee van Nederland’ Brezet) en er waren twee SID-sessies met o.a. presentaties door architect Paul de Ruiter, Sander Mertens van Ingreenious (windenergietechnieken), Dominique Vosmaer van NPSP (biocomposieten), Freek Oranje van Amoveerbedrijf Oranje en László Vákár van Movares, met zijn plan voor de duurzame snelweg. Een waarlijk interessant programma dat door veel te weinig mensen werd bezocht.

Van 40 aanmeldingen vanuit de Dutch Green Building Council was slechts één bedrijf komen opdagen. Tot zover de duurzame ambities…

Rust in de tent
Na het inhoudelijk geweld van de SID bracht donderdagochtend weer wat rust met ‘gewone’ academische parallelsessies. Invited speeches waren er van Jan Jongert (2012 Architecten), Koen Steemers (PLEA), John Worthington (DEGW) en Jay Yang (Queensland University).

De op een congres altijd weer lastige ochtend na het congresdiner bracht inderdaad nog wat minder mensen op de been dan de middag ervoor, maar de sessies liepen goed.

Lachers op de hand
Donderdagmiddag bracht ten slotte de afsluitende closing session, die werd ingeleid door keynotes van Ronald Waterman en Liesbeth van der Pol. Waterman betoonde zich een eloquente wandelende encyclopedie, die zijn enthousiasme voor ‘Building with Nature’ met veel energie overbracht op het publiek.

Hoewel ruimschoots over zijn tijd heen gaf nota bene Van der Pol aan nog meer te willen horen. Waterman kreeg de hartelijke lachers op zijn hand toen hij zelf maar besloot zijn reis over de wereld vroegtijdig te stoppen, waarna hij nog minstens 30 dia’s met waterplannen doorzapte.

Dansje
Liesbeth van der Pol gaf een bevlogen presentatie van hoe zij stedelijke intensivering, hoge architectonische waarde en slimme technieken als duurzame richting ziet. Het ontbrak aan muziek, maar anders was onze Rijksbouwmeester bij haar laatste plaatje van WATT nog even op het podium doorgegaan met een vrolijk ingezet dansje.

Algaetecture
Ook aan alle goede dingen komt een eind, dus ook SASBE2009 moest eraan geloven. Suzanne van Dijk bracht namens alle promovendi de bevindingen van het congres, er was een sneak preview van aankomende congressen en er werden prijzen uitgereikt voor de beste paper, beste poster, beste presentatie en het klapstuk: de winnaar van de CIB Student Competition.

Dit werd het drietal studenten uit Cambridge met hun energieproducerende algenwoning (‘algaetecture’); insiders weten dat dit plan de goedkeuring van de Prins mag meedragen. Binnenkort op duurzaamgebouwd een uitleg van het idee.

Geen generatie langer wachten
Zelf mocht ik het congres afsluiten. Lastig om zo’n berg aan informatie en beleving samen te vatten. Ik hield het dan ook op het inzicht dat na alle briljante lezingen bij mij bleef plakken: het is onze generatie die het moet doen. Wat doen? De wereld verbeteren. Dat klinkt hopeloos naïef, maar SASBE2009 maakte duidelijk dat er radicale verandering nodig is en dat deze mogelijk is.

Ik ga nu generaliseren, maar aan de ene kant zit de generatie voor mij (zeg 50+) op het pluche en doet niets wezenlijks aan duurzaamheid. Aan de andere kant kunnen we geen generatie langer wachten, want die (zeg 20-) komt te laat.

Het is onze generatie die de verantwoordelijkheid draagt om een duurzame wereld te creëren. U weet het nu en u kunt ermee doen wat u wilt: negeren of deze grote eer oppakken en in actie komen.

PS1 Na de zomer komen op de website van SASBE2009 de proceedings en toegestane powerpoints beschikbaar.

PS2 Het boek Smart Building in a Changing Climate is te bestellen via de website van Techne Press: www.technepress.nl.

Tekst: Andy van den Dobbelsteen
Foto: Michiel Fremouw