Duurzaamheid in tijden van woningnood

timer4 min
Duurzaamheid in tijden van woningnood

Het tekort van meer dan 300.000 woningen is ondertussen zo groot dat het schrikeffect er wel een beetje af is. In Duitsland gaat het overigens om een tekort van 1 miljoen woningen (Eurostat); in de VS om 4 miljoen woningen (WSJ). Over de combinatie van oorzaken voor deze enorme tekorten is door banken, bouwers en beleidsmakers al heel veel geschreven. Hetzelfde geldt voor de enorme stijging van woningprijzen en bouwkosten die hier al dan niet een rechtstreeks gevolg van is. Feit is; er zullen de komende jaren heel veel woningen worden gebouwd, de bouwkosten zijn momenteel torenhoog en de ‘woonmeters’ voor de consument zijn ongelofelijk duur. 

Duurzaamheid onbetaalbare luxe?

Doordat wonen zo duur is, is het begrijpelijk dat alleen het voldoen aan wettelijke minimumeisen op het gebied van duurzaamheid overblijft. Veel ‘extra’ duurzaamheidsmaatregelen zijn nu een onbetaalbare luxe die professionele corporaties, bouwers en ontwikkelaars simpelweg niet rondgerekend krijgen. Veel oplossingen die het predikaat duurzaam daadwerkelijk mogen dragen, zijn in de initiële investering immers duurder dan ruim beschikbare minder duurzame alternatieven.

Zo bleken bijvoorbeeld recent bij de bouw van een woontoren de meerkosten voor een demontabel (circulair) bouwsysteem ca. een miljoen ten opzichte van een ter plaatste gestort betoncasco. Zelfs met een opdrachtgever die de gebouwen decennialang in eigen beheer zal houden, zijn dit soort lange termijn investeringen onhaalbaar. En dus bouwen we in de seriematige bouw willens en wetens nog steeds gebouwen die tegen het einde van hun levenscyclus niet meer op elementenniveau uit elkaar te halen zijn. Iedere architect kan ongetwijfeld legio voorbeelden noemen van vergelijkbare duurzaamheidsambities die in Excel sheets geen stand weten te houden.

50 jaar verder

Tot ver in de jaren 60 was de woningnood in Nederland enorm. In 1963 werd uiteindelijk een bouwproductie van 100.000 woningen per jaar bereikt; momenteel zitten we rond de 70.000 woningen. Enkele uitzonderingen daargelaten, zouden de jaren 60 wijken een waarschuwing moeten zijn voor wat er gebeurt als de kwantiteit dé politieke maatstaf wordt.

Het huidige beleid (o.a. Nationale woonagenda, NOVI en bouwbesluit 2021) zorgt er weliswaar voor dat meer ambities waargemaakt worden. Desalniettemin is de bouw van 2021 niet radicaal vernieuwd ten opzichte van 50 jaar geleden. De bouw is zondermeer sneller, energie-efficiënter en van hogere kwaliteit. Maar integraal demontabel en herbruikbaar? Met een lagere milieu-footprint? En positief bijdragend aan biodiversiteit op de schaal van de wijk tot aan de schaal van de wereld? Daarin is de afgelopen 50 jaar teleurstellend weinig verbeterd.

Hoe zorgen we dat we in 2070 niet weer tot eenzelfde conclusie komen? Hoe kunnen we met de enorme woningbouwproductie van de komende jaren een duurzaamheidsdoorbraak forceren om de investeringsproblemen van vandaag niet ondergeschikt te maken aan het rendement voor de generaties na ons? En hoe houden we de bouwlobby in bedwang die de argumenten over bouwkosten en woningnood aangrijpt voor het ronduit vergroten van de problemen (stikstof is geen bouwcrisis maar een natuurcrisis, laat staan wat voor schade er met een terugval naar ‘bouwen in het groen’ zal worden aangericht).

Oproep aan het nieuwe kabinet

Op dergelijke vragen bestaan natuurlijk geen eenvoudige antwoorden. Dat wil zeggen, eigenlijk is het voornaamste antwoord zo simpel als het maar kan: met (heel veel) geld kan bijna alles opgelost worden. De miljarden die (volledig terecht) zijn besteed aan de COVID-crisis illustreren dit maar al te goed. Dat de vele malen meer miljarden die nodig zijn om de crisis van onze leefomgeving aan te pakken ook klaarliggen in Den Haag is alleen helaas een illusie.

Duurzaamheid in tijden van woningnood
Een hexagonale voorganger van het 4D Dymaxion House door Buckminster Fuller.

Wellicht dat een nieuw kabinet met het vernieuwen van de dit jaar aflopende woonagenda hiervoor toch budget kan vinden. Ik zou hierbij een oproep willen doen om daarvoor het Buckminster Fuller model nieuw leven in te blazen. Dat model begint met systeemdenkers die rücksichtslos de gehele gevestigde bouwtraditie aan de kant durven te zetten en de woonopgave volledig durven te fileren en van iedere vorm van woontraditie durven te ontdoen. Alleen totaaloplossingen tellen: een integrale innovatieslag in constructies, gevels, installaties en inbouwpakketten á la 4D Dymaxion House (Fuller) en Eames house is wat er nodig is. Universiteiten en kennisinstellingen die in nauwe samenwerking met de maakindustrie werken aan het ontwikkelen van deze totaaloplossingen vormen de tweede belangrijke factor van dit model. En de derde, cruciale, factor is een overheid die zowel zijn inkoopvermogen volop inzet als zijn regelgeving onder gecontroleerde omstandigheden durft op te schorten om innovatie aan te jagen.

De oproep aan het nieuwe kabinet is wat mij betreft dan ook: pak nu eens echt door met innovatie. Met subsidies alleen redden we het niet. Investeer in R&D en durf ook geld te ‘verspillen’ aan experimenten die mogen falen! Kickstart integrale duurzame producten en projecten als launching customer voor duurzame woningbouw!

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c40 c185 c225
Position Paper: Samen Circulair voor een Duurzame Toekomst

Position Paper: Samen Circulair voor een Duurzame ...

De Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) lanceert de position paper ‘Samen Circulair’. Het is een handreiking met als doel de overgang ...

Lees verder

c21 c26 c185 c237 c265
Houtbouw woongebouw Sawa officieel van start

Houtbouw woongebouw Sawa officieel van start

Met de plaatsing van de eerste houten delen is de houtbouw van het project Sawa in de Delfshaven in Rotterdam officieel van start gegaan.

Lees verder

c21 c41 c185 c225 c260
Op weg naar een circulaire economie met Endless Materials

Op weg naar een circulaire economie met Endless ...

Materialen die voor altijd in de keten blijven en je eindeloos hergebruikt in gebouwen: Endless Materials. Is dat een droom of is dit al werkelijkheid? Op weg naar ...

Lees verder

c185 c223
Whitepaper: circulair bouwen met maximale CO2 -impact

Whitepaper: circulair bouwen met maximale CO2 ...

Het Klimaatakkoord van Parijs is duidelijk: in 2030 is het aandeel hernieuwbare grondstoffen 50 procent en stoten we op dat moment meer dan de helft minder schadelijke ...
c21 c26 c185 c260 c265
Houten bedrijfsgebouw met maximale inzet op Reduce

Houten bedrijfsgebouw met maximale inzet op ...

De ontwikkeling en realisatie van het nieuwe houten bedrijfsgebouw van BluePrint Automation (BPA) wordt uitgevoerd door Aan de Stegge Twello. Er worden natuurlijke ...

Lees verder

c21 c40 c185 c225
Consortium voor circulaire modulaire woningen

Consortium voor circulaire modulaire woningen

Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen werkt samen met een Limburgs consortium van bedrijven en kennisinstellingen, aan de ontwikkeling van een innovatief ...

Lees verder

c21 c185 c225
Circulair bouwen met herwonnen gevelstenen

Circulair bouwen met herwonnen gevelstenen

Door op grote schaal herwonnen gevelstenen aan te bieden, wil Rebrick in grote verduurzamingsstappen zetten. Bouwen met tweedehands stenen zorgt voor een verlaging ...

Lees verder

c21 c26 c40 c185 c190
Ontwerpstrategieën om milieulast te beperken

Ontwerpstrategieën om milieulast te beperken

Als je de milieulast van een gebouw onder de loep neemt, zie je dat de draagconstructie een groot aandeel heeft in de milieulast: ongeveer 60 procent van de materialen ...

Lees verder

c21 c41 c185 c225 c260
Webinar belicht veranderingen MIA/Vamil 2024

Webinar belicht veranderingen MIA/Vamil 2024

Met wel 243 bedrijfsmiddelen die in aanmerking komen en € 217 miljoen beschikbaar voor 2024, biedt de MIA/Vamil-regeling interessante investeringskansen. Een ...

Lees verder

c21 c26 c40 c185 c260
Hoge lat voor Westraven met biobased materialen

Hoge lat voor Westraven met biobased materialen

Kantoorgebouw Westraven, tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de snelweg A12 bij Utrecht, kreeg bijna twintig jaar geleden een renovatie en uitbreiding. Om de tand ...

Lees verder

c21 c185 c225
Meer circulariteit dankzij rekentool Losmaakbaarheid

Meer circulariteit dankzij rekentool Losmaakbaarheid

De Rekentool Losmaakbaarheid, gekoppeld aan het rapport Circulariteit in Referentiedetails, helpt je om de losmaakbaarheid van verbindingen in een constructiedetail ...

Lees verder

c21 c140 c185 c190 c225
Deal circulair slopen met 37 partijen

Deal circulair slopen met 37 partijen

In de Circulaire Deal Secundaire Bouwmaterialen Noord-Holland Noord worden afspraken gemaakt over het circulair slopen van gebouwen. Circulair oogsten moet volgens ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up