Als de confetti is opgeruimd

timer5 min
Als de confetti is opgeruimd

10-tallen dan wel 100-en scholen dragen inmiddels de kwalificatie ‘Frisse Scholen’. RVO stelt sinds 2 jaar zelfs een top-15 samen van de meest energiezuinige scholen. Adviesbureau Merosch was in 2016 betrokken bij 5 van scholen uit deze lijst.

Menig bestuurder heeft duurzame en frisse scholen tot een van de topprioriteiten gesteld. Verschillende scholen zijn aangepakt en met de nodige aandacht en tamtam geopend. Maar hoe functioneren de scholen als het rode lint is doorgeknipt en de confetti van de opening is opgeruimd?

Waar komen we vandaan?

Voordat we kijken hoe we het nu doen, is het goed om te beseffen waar we vandaan komen. De scholen die voor 1970 zijn gebouwd, zijn gemiddeld genomen scholen met eenduidige structuren en hoge plafonds. Veelal zonder enige vorm van ventilatie en energetisch en luchttechnisch (lees: tocht) zo lek als een mandje. Dat laatste heeft een voordeel, namelijk de kwaliteit van de binnenlucht voldoet zelden aan de eisen van het huidige en oude bouwbesluit, maar slecht is het zeker niet. Vervolgens beschikken de scholen die gebouwd zijn na 1970 veelal over lage plafonds, zijn ze energetisch beter met roosters in de gevel en mechanische afzuiging. Echter, hier functioneert de installatie zelden goed, staan roosters veelal dicht en wordt niet zelden een zeer slecht binnenluchtkwaliteit gemeten. Tot slot de scholen die zijn gebouwd na 2000. Waar gebalanceerde ventilatie is geïnstalleerd die het goed zou moeten doen, maar wat zeker nog niet altijd het geval is. In theorie is er dus vooruitgang, maar in de praktijk zeker niet! Uit metingen bij honderden scholen waarbij we betrokken zijn, is er helaas geen causaal verband tussen de leeftijd van de scholen en de kwaliteit van het binnenklimaat. Daarnaast is het aantal installaties toegenomen. Maar als het gaat om het bijbehorende technische toezicht, is dit in de meeste situaties niet het geval. Tot slot zijn gebouwen duurder geworden in zowel realisatie als exploitatie.

Wat hebben we gedaan?

Rond 2010 rinkelden er verschillende alarmbellen bij GGD’s en scholen ten aanzien van het slechte binnenklimaat bij scholen. Dit leidde uiteindelijk tot het Frisse Scholen Programma van Eisen en aanscherping van de ventilatienorm in het bouwbesluit. Zeker het Frisse Scholen Programma van Eisen heeft een belangrijke rol gespeeld en speelt het nog steeds om te komen tot gezonde en duurzame scholen. Ook de scholen van het UKP-NESK-programma heeft voor veel kennisontwikkeling over dit thema gezorgd. De scholen die de laatste jaren gebouwd worden, scoren gemiddeld genomen bij oplevering goed. Hierbij worden nog wel te veel ontwerp- en bouwfouten geconstateerd, maar daar ga ik in dit artikel niet verder op in. Dus terecht dat trotse directeuren hun school openen en de confetti rijkelijk de lucht in gaat.

Iedere ketting is zo sterk als de zwakste schakel en de zwakste schakel is nu absoluut de kwaliteit van het opgeleverde en het beheer en onderhoud.'

Ronald Schilt, Merosch

Welke stappen MOETEN we nog zetten?

Toch blijkt dat scholen niet vanaf dag 1 goed functioneren en dat ze naar verloop van tijd – enkele maanden tot jaren – niet goed meer functioneren. We komen nog steeds scholen tegen waar ventilatoren niet zijn aangesloten of waar de school de luchtbehandeling heeft uitgezet, omdat deze te veel herrie of tocht veroorzaakt. Daarnaast komt het voor dat de luchtbehandeling zonder reden al maanden of jaren uit staat, in storing staat en dat filters jaren niet zijn vervangen. Niet zelden wist de school niet eens waar de filters vervangen moesten worden, laat staan dat ze wist waar die zaten. Iedere ketting is zo sterk als de zwakste schakel en de zwakste schakel is nu absoluut de kwaliteit van het opgeleverde en het beheer en onderhoud. Dan komen we uit op de volgende zaken die we echt beter moeten borgen:

  1. Bij de oplevering: per lokaal luchtdebietmetingen en geluidsmetingen doen, waardoor wordt aangetoond dat aan gestelde eisen wordt voldaan.
  2. Na de oplevering: permanente meting van de CO2-concentratie in de lokalen om de goede werking continue te bewaken en direct acties ondernemen als dit niet het geval is.

Beide punten vragen geen noemenswaardige meerkosten. De metingen horen bij de leveringseisen. De voorzieningen voor de monitoring van de CO2-concentratie zit in de meeste gevallen al standaard op de luchtbehandelingsunits. Daarin zit het probleem dus niet, maar wel in het bewaken en beheren van de units. En daar wringt de schoen dus.

Scholen zijn zelf vaak onvoldoende bekwaam en installateurs en leveranciers hebben hier in beperkte mate een standaard betaalbare dienst voor.'

Ronald Schilt

De Frisse Scholen wacht

Scholen zijn zelf vaak onvoldoende bekwaam en installateurs en leveranciers hebben hier in beperkte mate een standaard betaalbare dienst voor. Want los van dat dit nog een blinde vlek is voor scholen, ontbreekt het hen aan mankracht en financiën. Vanuit verschillende aanbestedingen die we hebben gedaan, blijkt dat de beheer- en onderhoudskosten (inclusief het vervangen van filters) voor goede ventilatie rond de € 250 tot € 300 per jaar per lokaal exclusief btw bedragen. Dat is enorm veel geld. De belangrijkste reden is dat hier de wet van de grote getallen nog niet geldt en er nog geen bedrijven zijn die hiervoor een nieuwe standaard dienst ontwikkeld hebben. Een eenvoudige berekening van onderdelen (met name de filters) en manuren leert dat de kosten teruggebracht kunnen worden naar minimaal de helft. Een leverancier die overigens goede stappen richting deze doelstelling gezet heeft, is Klimaatgroep Holland. Het is te hopen dat andere grote leveranciers zoals NedAir en Itho Daalderop hierin snel volgen. Dat zij onderhoud en beheer van ventilatiesystemen voor scholen als een nieuwe standaarddienst aanbieden, zodat onze kinderen gegarandeerd en betaalbaar in een gezond binnenklimaat les kunnen krijgen. Ook nadat de confetti is opgeruimd!

Deze expertpost is als marktvisie verschenen in de nieuwe editie van Duurzame Scholen Magazine.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c143 c148 c225 c263
‘Scholen moeten naast ventilatie ook aan luchtreiniging werken’

‘Scholen moeten naast ventilatie ook aan ...

Met het stijgen van de coronabesmettingen staan veel scholen voor een fikse uitdaging. Volgens prof. dr. ir. Bert Blocken, hoogleraar bouwfysica aan de TU Eindhoven ...

Lees verder

c21 c143 c225 c293
Subsidies en ambities voor DG Expeditie KBS De Marke

Subsidies en ambities voor DG Expeditie KBS ...

Op dinsdag 20 september vond een dubbelbijeenkomst plaats van de Duurzaam Gebouwd Expeditie KBS De Marke. Deelnemers kregen meer inzicht in de juridische en economische ...

Lees verder

c143 c223
Whitepaper: Betere leerprestaties en hogere kwaliteit schoolgebouw binnen handbereik

Whitepaper: Betere leerprestaties en hogere ...

Dringender dan ooit zijn de opgaven voor schoolbesturen om toekomstbestendig te zijn en de leeromgeving gezond te maken. Waar moet je gezonde leeromgeving ...
c21 c143 c225 c243 c265
Immens onderwijsgebouw met hoge BREEAM-score

Immens onderwijsgebouw met hoge BREEAM-score

Morgen neemt de Hogeschool van Amsterdam haar meest duurzame onderwijsgebouw officieel in gebruik: het Jakoba Mulderhuis. De focus op minimaliseren van verbruik, ...

Lees verder

c21 c143 c225 c293
De eerste stap naar een gezond binnenklimaat voor DG Expeditie KBS De Marke

De eerste stap naar een gezond binnenklimaat ...

Op dinsdag 28 juni vond de eerste bijeenkomst plaats van DG Expeditie KBS De Marke. Deelnemers konden een blik werpen op het schoolgebouw en ervoeren aan den lijve ...

Lees verder

c21 c135 c143 c160 c225
Feringa Building: enorme campus biedt veiligheid en huiselijkheid

Feringa Building: enorme campus biedt veiligheid ...

In de serie BouwHelden verhaalt architect Joost Ector over zijn ontwerp voor het Groningse Feringa Building met extra aandacht voor de gevel. “We zijn er ...

Lees verder

c21 c143 c185 c225
Metadecor gebruikt oude spijkerbroeken als gevelisolatie

Metadecor gebruikt oude spijkerbroeken als gevelisolatie

Metadecor gaat oude spijkerbroeken gebruiken als gevelisolatie bij de middelbare school van De Goudse Waarden in Gouda. De leerlingen kunnen vanaf deze week zo ...

Lees verder

c21 c143 c225 c243 c263
Blik terug op het Duurzame & Gezonde Scholen Congres

Blik terug op het Duurzame & Gezonde Scholen ...

Op 10 november kwamen we in Eindhoven bij elkaar om de volgende stappen voor gezonde en duurzame scholen te concretiseren tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen ...

Lees verder

c21 c143 c160 c225 c243 c263 c265
Alleen samen krijgen we duurzame schoolgebouwen voor elkaar 

Alleen samen krijgen we duurzame schoolgebouwen ...

Het onderwijsveld wacht de komende jaren een enorme uitdaging. Duizenden schoolgebouwen moeten vanwege het Klimaatakkoord verduurzaamd worden, maar hoe concretiseren ...

Lees verder

c21 c143 c225
Doe mee aan serious game De Expeditie

Doe mee aan serious game De Expeditie

Tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres op 10 november kun je tot twee keer toe deelnemen aan een serious game. Leer hoe je samenwerkingen tussen verschillende ...

Lees verder

c21 c143 c148 c160 c225
Programma Duurzame & Gezonde Scholen Congres compleet!

Programma Duurzame & Gezonde Scholen Congres ...

Op 10 november komen we samen in Eindhoven voor het Duurzame & Gezonde Scholen Congres. Leer alles over energiezuinige, aardgasvrije, circulaire en gezonde ...

Lees verder

c21 c143 c225 c245
Zo ontwerp je een school voor betere leerprestaties

Zo ontwerp je een school voor betere leerprestaties

Wat leveren zaken als licht, geluid, thermisch comfort en luchtkwaliteit voor bijdrage aan de leerprestaties en hoe is daar vanuit het ontwerp al op in te spelen? ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up