Is een gebouw coronaproof te maken? En zo ja, wat kunnen gebouwbeheerders dan doen als straks gebouwen weer (deels) in gebruik genomen worden? Over die vragen denken bba binnenmilieu en DGMR na. De drie belangrijkste maatregelen die genomen moeten worden, zijn volgens bba-directeur Atze Boerstra: ventilatie, ventilatie en ventilatie.

Op werkplekken en in gezamenlijke ruimten als vergaderzalen, leslokalen en ontmoetingsplekken, zitten mensen vaak dichter op elkaar. Anderhalve meter afstand houden, regelmatig handen wassen, niezen in de mouw zijn maatregelen die helpen. Die regels moeten we blijvend in acht nemen, maar die 1,5 meter geeft in een ondergeventileerde ruimte schijnveiligheid. Dat kun je onder andere afleiden uit diverse ‘superspreading events’, zoals het Skagit Valleyincident, waarbij groepen mensen in afgesloten ruimten bij elkaar zaten. Ze volgden regels op, vergelijkbaar met RIVM-regels, maar werden toch ziek.

Onderzoek

De REHVA (Federation of European Heating, Ventilation and Air Conditioning Associations) stelde daarom medio maart al voor om met name ventilatiemaatregelen te nemen. Samen met Francesco Franchimon is Atze Boerstra als vice-voorzitter van REHVA ook co-auteur van dit document, waarvan onlangs versie 2 verscheen. Hierbij refereren zij onder andere aan onderzoek dat in de New England Journal of Medicine verscheen (van Doremalen et al., 2020). Dat onderzoek laat zien dat coronavirus aerosolen onder bepaalde omstandigheden tot drie uur in de binnenlucht kunnen blijven zweven.

Goed ventileren

Florence Nightingale wist in 1859 al dat het bij virusbesmettingen belangrijk is om goed te ventileren. Nu is elk virus weer anders, maar bij het coronavirus draagt een goede ventilatie zeker bij aan de bescherming van mensen binnen. Dit als aanvulling op de standaard maatregelen voor hygiëne en social distancing. Wat gebouwbeheerders concreet kunnen doen om de verse luchttoevoer te verhogen, vraagt veelal geen grote aanpassingen. Je moet dan met name kijken naar leslokalen, vergaderruimten en ander delen van gebouwen waar de bezettingsgraad bovengemiddeld hoog is. Lokaal kun je daar constant volumekleppen verder openzetten bijvoorbeeld; of je verlaagt de CO2-regelsetpoints van vraaggestuurde systemen. Is er geen mechanisch ventilatiesysteem, dan is het alternatief: veel frequenter dan normaal ramen openen.

Foto rechts: Atze Boerstra van bba binnenmilieu

Zolang we nog te maken hebben met de (naweeën van de) coronapandemie moet er meer lucht dan normaal geventileerd worden. In een normale situatie ga je voor een klaslokaal of vergaderruimte vaak uit van een verse luchttoevoer van 30 m3/h per persoon. Dit is echt onvoldoende als je binnen het risico op virusoverdracht via de lucht wilt beperken. Een veilig niveau is 60 à 80 m3/h per persoon. Iets dat je ofwel bereikt door de verse luchttoevoer te verhogen, ofwel door de bezetting met een factor 2 à 3 te beperken. Bijvoorbeeld door de helft van de stoelen weg te halen. Natuurlijk vraagt dit meer energie, maar gedurende de pandemie en de nasleep van de pandemie moeten we echt onze gezondheid voorrang geven.

Het belang van ventilatie wordt echt onderschat. Ik raad gebouwbeheerders aan om per direct al maatregelen te nemen, met name in ruimten die normaliter een hoge bezettingsgraad kennen. Laat waar nodig debieten nameten. Wat ook kan helpen is het te zijner tijd inzetten van CO2-indicatoren op de muur. Deze waarschuwen als de CO2-concentratie te hoog oploopt en er dus sprake is van een verhoogde kans op onderlinge besmetting. We moeten er gezamenlijk alles aan de doen om onze kantoren, scholen en andere utiliteitsgebouwen zo coronaproof mogelijk te maken. Het is essentieel daarbij het aspect ventilatie de aandacht te geven die het verdient. 

Vraagbaak

Gebouwbeheerders, installateurs, technisch adviseurs en ontwerpers krijgen sinds kort ondersteuning van een expert team waar ook Atze Boerstra deel van uit maakt. Op maandag 6 april lanceerden de Kennisorganisaties ISSO, OTIB, Techniek Nederland en TVVL een vraagbaak voor technische vragen over gebouwinstallaties en corona. 

Lees nu het hele verhaal over coronaproof gebouwen in het complete magazine Duurzaam Gebouwd #47.

Tekst: Atze Boerstra