'Het kan zo veel slimmer: naar de circulaire economie'

'Het kan zo veel slimmer: naar de circulaire economie'

We leven alsof we de laatste generatie zijn. De mogelijkheden voor degenen die na ons komen nemen af. Dat kan anders. In dit artikel geeft ondernemer en schrijver Eric Broekhuizen een belangrijke boodschap voor kerst mee.

Onze economie draait op grondstoffen die nodig zijn om in onze behoeften te voorzien. Alleen gaan we daar niet zo slim mee om. Van de grondstoffen die we gebruiken voor onze producten en diensten, belandt het overgrote deel aan het einde van de levensduur bij het afval. Voor verse producten kan het een paar weken duren, voor een mobieltje een paar jaar en voor een gebouw vier of vijf decennia, maar uiteindelijk eindigt het grootste deel van de daarin verwerkte grondstoffen als afval. Daar komt nog eens de enorme stroom afval bij van onze fabricageprocessen. Neem de productie van een auto of een computer waar een veelvoud van hun gewicht aan afval en vervuiling wordt geproduceerd. Wat een verspilling van grondstoffen.

IJzeratomen ontoegankelijk verwerkt

Strikt genomen kunnen grondstoffen niet verloren gaan. De aarde is immers een gesloten systeem waarbinnen geen materiaal verdwijnt. Als we ijzererts uit de grond halen, waarvan we eerst staal maken en vervolgens een auto, verliest de aarde geen materiaal. Als we alle ijzeratomen zouden tellen, kunnen we immers vaststellen dat er nog altijd evenveel van zijn.

Wel hebben we de atomen naar een andere plek gebracht, over de natuur verspreid of op een ontoegankelijke manier in producten verwerkt. Hierdoor zijn de mogelijkheden afgenomen om ze daarna opnieuw te gebruiken. Dit geldt vooral wanneer de verwerkte materialen moeilijk gescheiden of in hun oorspronkelijke vorm teruggebracht kunnen worden. Dit is helaas vaak het geval. Wanneer al het materiaal eindigt in een vorm waarmee we niets meer kunnen, wordt het afval en houden we steeds minder grondstoffen over.

Af van fossiele brandstoffen

Naast grondstoffen die we gebruiken, zijn er grondstoffen die we verbruiken. Dit zijn bijvoorbeeld fossiele brandstoffen. Door verbranding van benzine of gas raken we geen atomen kwijt, maar zijn we ook niet meer in staat de oorspronkelijke brandstoffen tegen aanvaardbare kosten en inspanningen terug te winnen uit de ontstane afvalproducten. We kunnen de vrijgekomen broeikasgassen niet opnieuw vastleggen en de energie terugwinnen. Het recyclen van grondstoffen die we verbruikt hebben, is dus niet meer mogelijk.

Behalve het opraken van de winbare voorraden fossiele brandstoffen, zijn er tal van andere redenen om over te stappen op duurzame energievormen. Denk niet alleen aan de uitstoot van broeikasgassen en de gevolgen voor klimaatverandering, maar ook aan zwavel- en stikstofverbindingen, fijnstof en roet die vrijkomen bij de verbranding en die grote gevolgen hebben voor het milieu en onze gezondheid. Denk ook aan de toenemende milieuschade bij de winning uit schalie of teerzand, maar ook aan de winning van olie en gas steeds verder weg en op kwetsbare gebieden met steeds meer milieuschade, zoals bij de Noordpool of diep in de oceanen. En denk aan onze afhankelijkheid voor brandstoffen van instabiele regimes, die niet schromen ze in te zetten voor hun machtspolitiek.

Volop technologie voorhanden

Sinds cradle-to-cradle in 2002 verscheen – maar eigenlijk al veel langer – weten we dat we moeten overstappen van het huidige lineaire, waarin grondstoffen via producten eindigen als afval, naar het circulaire model. Want als alle materialen in gesloten kringlopen worden gebracht, bestaan zowel afval als vervuiling niet meer. Daarvoor is het nodig dat onze huidige producten zodanig opnieuw ontworpen worden dat materialen aan het einde van de productlevensduur volledig herwinbaar worden. Dit moet samen gaan met een herontwerp van de productieprocessen waardoor tijdens de productie geen verspilling van materialen meer plaatsvindt en afval en vervuiling tot een minimum worden teruggebracht. Natuurlijk heeft dit enorme consequenties voor de bedrijfsvoering en bijvoorbeeld voor de logistiek van materiaalstromen binnen en buiten een bedrijf. Maar in technologisch opzicht is al heel veel mogelijk.

Elke dag: nieuwe materialen en toepassingen

Op gebied van hernieuwbare grondstoffen zijn eveneens volop technologieën in ontwikkeling om traditionele grondstoffen te vervangen door grondstoffen op plantaardige basis. Denk aan biobased polymeren voor kunststof verpakkingen of biocomposiet, een natuurvezel dat kan worden ingezet als constructiemateriaal dat op tal van plaatsen beton of staal te vervangen. Elke dag komen er nieuwe materialen en toepassingen beschikbaar.

Ook een volledige overstap op duurzame energie is allang geen fictie meer. Met duurzame energie technieken kunnen we inmiddels in een veelvoud van de wereldwijde energievraag voldoen. Energie hoeft niet van ver weg te komen: energie is overal. Zonne-energie, windkracht, waterkracht en aardwarmte bieden eindeloos veel mogelijkheden die zich lenen voor een robuuste energievoorziening die inpasbaar is in de lokale omstandigheden. Met energie uit een onuitputtelijke bron die gratis is.

Van de lineaire naar de circulaire economie

De huidige lineaire economie produceert een groeiende stroom afval en vervuiling en kampt met toenemende schaarste aan grondstoffen. Dit leidt tot steeds grotere problemen. Er is geen ontkomen aan: we moeten overstappen van een lineaire economie met fossiele brandstoffen op een circulaire economie met duurzame energie en natuurlijke grondstoffen. Steeds meer mensen en bedrijven zien dit wel, maar doen is iets anders. Natuurlijk: talloze bedrijven werken eraan om energie-efficiënter en, onder andere door recycling, grondstofefficiënter te worden. Maar dat is verre van voldoende, want de groei van de productie doet de toename van de efficiency teniet.

Het resultaat is dat de wereldwijde belasting van het milieu elke dag verder toeneemt, terwijl de benodigde technologieën volop voorhanden zijn om het op een duurzame wijze te doen. Overstappen op duurzame oplossingen vergt echter investeringen en leidt initieel tot hogere kosten. Daarom kiezen we ervoor om productieprocessen te blijven hanteren die verspillend en vervuilend zijn, simpelweg omdat die het minst kosten. Verkeerde financiële prikkels verhinderen de transitie naar een circulaire economie. Daardoor nemen we een steeds grotere hypotheek op de toekomst.

De sleutel naar een slimme toekomst

Vervuilen, opgebruiken en natuur vernietigen is nu vrijwel gratis voor de veroorzaker, dus waarom zou die ermee stoppen? Het is een weeffout in ons economisch systeem die leidt tot korte termijn gedrag en roofbouw.

Maar er is een oplossing die we allang kennen, al lijkt het een ‘vergeten’ oplossing. We kunnen een doorbraak naar een houdbare economie en een duurzame toekomst bereiken als we de milieuschade die we veroorzaken voortaan wel gaan meerekenen in de prijs van de dingen die we kopen. Want als we als bedrijf of als consument zelf opdraaien voor de schade die we veroorzaken, gaan we vanzelf duurzame keuzen maken. Hoe dit werkt en hoe de doorbraak naar een duurzame economie binnen één generatie mogelijk wordt als we overstappen op echte prijzen, ecoprijzen, staat uitgewerkt in het boek De Vergeten Oplossing. Niet alleen als een filosofie, maar uitgewerkt vanuit de praktijk. Dit boek is misschien wel uw beste investering tijdens de kerstvakantie. 

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c40 c185 c225
Krachtenbundeling voor circulaire bouwketen Oost-Nederland

Krachtenbundeling voor circulaire bouwketen ...

“Alleen ga je sneller, samen kom je verder”. Met die gedachte bundelde Mart Mensink van de onafhankelijke matchingstool DuSpot koplopers in circulaire ...

Lees verder

c21 c26 c185
Bankkantoor grotendeels uit gerecyclede materialen gebouwd 

Bankkantoor grotendeels uit gerecyclede materialen ...

ING heropende het verbouwde bankkantoor aan de Coolsingel in Rotterdam. Er zijn zoveel mogelijk materialen gebruikt uit het oude kantoor en gerecylede materialen ...

Lees verder

c21 c26 c185
<span>“</span>Het voornaamste is dat de opdrachtgever circulair wil renoveren<span>“</span>

“Het voornaamste is dat de opdrachtgever ...

Renoveren is zeker niet nieuw, maar ook in renovatieprojecten komt er steeds meer aandacht om zoveel mogelijk materialen te hergebruiken. Een goede ontwikkeling, ...

Lees verder

c21 c40 c185 c190 c225 c244
De impact van losmaakbaar detailleren op hergebruik

De impact van losmaakbaar detailleren op hergebruik

Losmaakbaar detailleren is een voorwaarde voor een circulaire economie. Platform CB’23 illustreerde het belang met een leidraad, om de circulariteitstransitie ...

Lees verder

c21 c40 c185 c225
Position Paper: Samen Circulair voor een Duurzame Toekomst

Position Paper: Samen Circulair voor een Duurzame ...

De Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) lanceert de position paper ‘Samen Circulair’. Het is een handreiking met als doel de overgang ...

Lees verder

c21 c26 c185 c237 c265
Houtbouw woongebouw Sawa officieel van start

Houtbouw woongebouw Sawa officieel van start

Met de plaatsing van de eerste houten delen is de houtbouw van het project Sawa in de Delfshaven in Rotterdam officieel van start gegaan.

Lees verder

c21 c41 c185 c225 c260
Op weg naar een circulaire economie met Endless Materials

Op weg naar een circulaire economie met Endless ...

Materialen die voor altijd in de keten blijven en je eindeloos hergebruikt in gebouwen: Endless Materials. Is dat een droom of is dit al werkelijkheid? Op weg naar ...

Lees verder

c21 c26 c185 c260 c265
Houten bedrijfsgebouw met maximale inzet op Reduce

Houten bedrijfsgebouw met maximale inzet op ...

De ontwikkeling en realisatie van het nieuwe houten bedrijfsgebouw van BluePrint Automation (BPA) wordt uitgevoerd door Aan de Stegge Twello. Er worden natuurlijke ...

Lees verder

c21 c40 c185 c225
Consortium voor circulaire modulaire woningen

Consortium voor circulaire modulaire woningen

Brightlands Chemelot Campus in Sittard-Geleen werkt samen met een Limburgs consortium van bedrijven en kennisinstellingen, aan de ontwikkeling van een innovatief ...

Lees verder

c21 c185 c225
Circulair bouwen met herwonnen gevelstenen

Circulair bouwen met herwonnen gevelstenen

Door op grote schaal herwonnen gevelstenen aan te bieden, wil Rebrick in grote verduurzamingsstappen zetten. Bouwen met tweedehands stenen zorgt voor een verlaging ...

Lees verder

c21 c26 c40 c185 c190
Ontwerpstrategieën om milieulast te beperken

Ontwerpstrategieën om milieulast te beperken

Als je de milieulast van een gebouw onder de loep neemt, zie je dat de draagconstructie een groot aandeel heeft in de milieulast: ongeveer 60 procent van de materialen ...

Lees verder

c21 c41 c185 c225 c260
Webinar belicht veranderingen MIA/Vamil 2024

Webinar belicht veranderingen MIA/Vamil 2024

Met wel 243 bedrijfsmiddelen die in aanmerking komen en € 217 miljoen beschikbaar voor 2024, biedt de MIA/Vamil-regeling interessante investeringskansen. Een ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up