Doorstart voor DBFMO

timer4 min
Doorstart voor DBFMO

Eind januari tekende Rijkwaterstaat een contract met consortium GelreGroen voor de aanleg van de ViA15, het doortrekken van de A15 onder Arnhem naar de A12. Op het eerste gezicht fantastisch nieuws, want het gaat niet alleen om een opdracht met een waarde van meer dan een miljard euro, maar bovendien wordt deze in de vorm van een DBFM-contract gegoten.

Het DBFM-contract is een bijzondere afspraak die binnen de markt van publiek-private samenwerkingen (PPS) kan worden gemaakt voor projecten van boven de 60 miljoen euro. Het speciale ervan is dat de opdrachtnemer zowel verantwoordelijk is voor het ontwerp en de bouw van het project, als voor de financiering en het totale onderhoud. DBFM staat voluit voor Design, Build, Finance and Maintain. Soms wordt nog de exploitatie toegevoegd, waarbij dan wordt gesproken over DBFMO (Operate).

Helaas liggen dergelijke integrale megaprojecten anno 2020, om het maar eens oneerbiedig te zeggen, op zijn gat. Want de aanleg van de ViA15 is voorlopig het laatste grote DBFM-contract. Bouwbedrijven zijn nauwelijks te porren voor inschrijving en ook bij de overheid is de lol er wel van af. DBFMO wordt inmiddels als een knellend keurslijf ervaren door de uitvoerende partijen en gebruikers. Financiers vinden of de horizon te lang of zijn niet langer bereid de risico’s te dragen en bouwers riskeren fikse contractboetes wanneer ze ze niet op tijd of tegen de afgesproken kwaliteit kunnen leveren.

Winst voor alle partijen

Twee decennia geleden leek DBFM het ei van Columbus. Ik werkte toen zelf voor HBG/BAM in Londen aan de voorlopers van de Nederlandse PPS-projecten. Het was ook in die fase dat ABN AMRO in het rapport Nieuwe wegen, nieuwe bronnen (1998) beschreef hoe de bouw heel anders te werk zou kunnen gaan door kosten, risico’s en exploitatie in beginsel voor eigen rekening te nemen; iets dat we tegenwoordig Product-as-a-Service zouden noemen.

In de periode daarop is het vrij gebruikelijk geworden dat overheden geen snelweg, zeesluis of kantoor meer van een bouwer kopen, maar een langlopende dienst van hem afnemen: een beschikbare rijksweg, een werkende waterkering of een operationeel gebouw. Voorbeelden zijn de Coentunnel, de sluizen bij IJmuiden en het Ministerie van Financiën. Gedurende twintig of dertig jaar blijft het bouwconsortium eigenaar en verantwoordelijk voor de exploitatie van het gebouw, object of systeem, waarna het wordt overgedragen aan de (publieke) opdrachtgever.

Deze vorm van aanbesteding zou voor alle partijen winst moeten opleveren: de overheid kan zich bij het aangaan van DBFM-contracten volledig richten op haar kerntaken, terwijl de kosten bovendien lager uitvallen omdat de planning van het ontwerp, de bouw en het onderhoud beter op elkaar worden afgestemd. Opdrachtnemers (bouwers) krijgen aan de andere kant de maximale ruimte om hun kennis en creativiteit toe te passen en ze zijn zeker van een gegarandeerde inkomstenstroom gedurende twee of drie decennia.

Doorstart voor DBFMO

Sector banker bouw Petran van Heel van ABN AMRO, Beeld: ABN AMRO

Circulair bouwen

Met het einde van het DBFM(O)-contract dreigen we een stap terug te zetten en ons te beperken tot aanbestedingen die niet verder gaan dan ‘build, deliver and repeat’. Dat is zonde, want de ketenpartijen in de bouw hebben in de loop der tijd veel kennis opgebouwd. Een van de dingen die ik zelf heb geleerd in mijn tijd als PPS’er is het sturen op kosten gedurende de hele levensduur en het inzetten van een integrale benadering waarbij in de ontwerpfase al rekening wordt gehouden met de exploitatiefase. Het is nu juist de tijd om twee stappen vooruit te zetten.

In die integrale benadering zit namelijk een enorme meerwaarde voor de forse circulaire ambitie die Nederland heeft. We moeten in plaats van nieuwe grondstoffen veel meer natuurlijke en gerecyclede materialen inzetten. Het kabinet heeft bepaald dat we in 2030 al voor 50 procent circulair moeten zijn en dat in 2050 zo goed als geen nieuwe materialen in de bouw mogen worden gebruikt.

Introductie DBFMO-R

Bij DBFM(O)-contracten maken opdrachtgever en opdrachtnemer dus een integraal plan voor de hele economische levensduur van een object, dan is het een nog meer een geringe stap om dit uit te breiden met een afspraak over de te gebruiken grondstoffen en daarmee over de volgende bestemming van het object na afschrijving. Beter dus dan deze integrale projectvorm te laten doodbloeden is het zaak om deze weer nieuw leven in te blazen: introduceer het DBFMO-R-contract, waarbij de ‘R’ staat voor Re-use, Refurbish of Return.

Opdrachtgevers en opdrachtnemers die zo’n contract sluiten, weten dat ‘hun’ gebouw of infrastructurele project over drie decennia onderdeel wordt van de circulaire economie. In die circulaire economie hebben gebruikte producten en grondstoffen waarde, in de toekomst mogelijk veel meer dan we nu beseffen. Dat leidt ertoe dat een project dat is ontworpen op losmaakbaarheid en afgestemd op hergebruik een hogere eindwaarde heeft en daarmee dus lagere kosten over de gehele levensduur. Die lagere kosten en lagere risico’s kunnen voor opdrachtnemers, financiers en opdrachtgevers de eerste aanzet zijn voor het opwaarderen naar DBFM(O)-R contracten. Wat mij betreft is de basis gedachte van deze contract structuur het fundament voor een grote bijdrage aan de circulaire economie in de bouw.

Deze blog van Petran van Heel verscheen eerder op de website van ABN AMRO.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c41 c184 c225 c243 c283
Aardgasvrij dankzij programmatische aanpak ‘Plan Arthur’

Aardgasvrij dankzij programmatische aanpak ‘Plan ...

De klok tikt door om de vastgoedvoorraad aardgasvrij te maken. Om grote stappen te zetten naar duurzame wijken, zonder gebruik van fossiele brandstoffen en uitstoot ...

Lees verder

c21 c140 c185 c225 c283
Op weg naar de perfecte circulaire aanbesteding

Op weg naar de perfecte circulaire aanbesteding

Het adviesbureau Alba Concepts publiceerde afgelopen week een kennisdocument over circulair aanbesteden. Deze whitepaper is erg interessant voor opdrachtgevers ...

Lees verder

c21 c225 c283
‘Traditionele aanpak projectinkoop fundamenteel veranderen’

‘Traditionele aanpak projectinkoop fundamenteel ...

De lancering van de Modelovereenkomst Bouwteam Duurzaam Gebouwd 2020 heeft niet alleen nationaal veel aandacht getrokken. Ook internationaal timmert het model aan ...

Lees verder

c21 c225 c283
Ontdek de voordelen van programmatisch inkopen

Ontdek de voordelen van programmatisch inkopen

Wat zijn de ingrediënten voor een inkoopproces waarbij het streven is om doelen en ambities in de GWW-sector op een hoger niveau te behalen? Dat onderwerp ...

Lees verder

c21 c225 c283
Openhartig gesprek: diepe dalen én hoge pieken samenwerking

Openhartig gesprek: diepe dalen én hoge ...

Het was een opmerkelijke bijeenkomst, half januari in Deventer. Hoe beslecht je een langdurige samenwerking, van meer dan tien jaar, waarin de partijen het door ...

Lees verder

c21 c225 c267 c283
De bouw gaat met paardensprongen vooruit!

De bouw gaat met paardensprongen vooruit!

Als aan de kant van opdrachtgevers de inhoudelijke kennis ontbreekt, wat moeten hoofdaannemers dan meebrengen om projecten tot een goed einde te brengen? En wat ...

Lees verder

c21 c225 c283
‘Het geïntegreerde contract is nog lang niet afgeschreven’

‘Het geïntegreerde contract is nog ...

Hebben geïntegreerde contracten nog bestaansrecht in een aannemers-markt? “Meer dan ooit”, vinden Joris Vergouwen en Esteban Döll van Antea ...

Lees verder

c21 c225 c267 c283
Bereken met dit stappenplan de levensduurkosten van een toekomstbestendig gebouw

Bereken met dit stappenplan de levensduurkosten ...

Om voor toekomstbestendige gebouwen een verantwoorde en duurzame investeringsbeslissing te kunnen nemen, is het van belang de levensduurkosten te berekenen. In ...

Lees verder

c21 c225 c269 c283
Samenwerking in bouw & infra fundamenteel gewijzigd

Samenwerking in bouw & infra fundamenteel ...

Het was afgelopen week exact twee jaar geleden dat een expertgroep van Duurzaam Gebouwd de Modelovereenkomst Bouwteam Duurzaam Gebouwd 2020 lanceerde. Met dit document ...

Lees verder

c21 c225 c261 c283
Smart contracts in gebouwonderhoud

Smart contracts in gebouwonderhoud

In een pragmatisch verhaal over smart contracts en gebouwonderhoud, schrijft smart buildings-expert Wilfred van der Plas hoe je die contracten toepast en wat het ...

Lees verder

c21 c225 c283
‘Praten en afstemmen is ook je werk’

‘Praten en afstemmen is ook je werk’

Ruim vier jaar lang zette het ingenieursbureau van de gemeente Zaanstad de ramen wijd open. Door een transparante, samenwerkingsgerichte werkwijze met aannemers ...

Lees verder

c21 c135 c225 c283
Duurzaamheid en gebiedsgericht werken bij verbetering 7 kunstwerken

Duurzaamheid en gebiedsgericht werken bij verbetering ...

Hoe pak je bij de verbetering van sluizen ook thema’s aan als duurzaamheid en gebiedsgericht werken en let je tevens op meekoppelkansen? Samen met Hoogheemraadschap ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up