Het spel is op de wagen. Aan de verschillende tafels wordt gewerkt aan het klimaatakkoord dat het nieuwe kabinet met de samenleving wil sluiten. Het gaat niet vanzelf: de meningen lopen zeer uiteen over omstreden maatregelen als CO₂-opslag onder de Noordzee.

De eerste contouren van een klimaatakkoord Gebouwde Omgeving (onder leiding van Diederik Samsom) worden duidelijk. Eén van de belangrijke bouwstenen, dat is al duidelijk, is verschuiving van de energiebelasting van stroom (die goedkoper wordt) naar gas (dat duurder wordt). Logische beweging zou je zeggen, als je van het aardgas af wilt en over wilt schakelen naar duurzame alternatieven.

Toch is dit maar het halve verhaal. De energiebelasting kan inderdaad een prima sturingsinstrument zijn om de transitie de goede kant op te sturen. Kijk je naar de opgave, dan kunnen echter nog hele andere keuzes gemaakt worden met een veel groter resultaat.

De opgave

In Nederland moeten circa 7 miljoen woningen en 1 miljoen utiliteitsgebouwen worden verduurzaamd. Het verbruik moet omlaag en ze moeten van het aardgas af. In ‘mijn eigen stad’ Zwolle gaat het om 55.000 woningen en 4.000 utiliteitsgebouwen. Samen goed voor 80% van het Zwolse energieverbruik (exclusief transport). Die 4.000 gebouwen hebben daarbij een net zo’n hoog verbruik als die 55.000 woningen samen! 

De trend

Kijkend naar de trend zien we de laatste tien jaar een geleidelijke daling van het verbruik in de categorie woningen en een ruime stijging in de categorie utiliteitsbouw. Als we echt fors willen besparen, moet het dus in die laatste categorie gebeuren. 

Grootverbruiker: dweilen met de kraan open

In Nederland dweilen we met de kraan open: grootverbruikers worden ontzien met de energiebelasting en betalen nog steeds relatief weinig voor hun energie. Hoe meer je verbruikt, des te minder je betaalt. De vervuiler betaalt? Niets ervan. Energie besparen levert voor grootverbruikers nog altijd maar een armzalig voordeel op; als grootverbruiker word je door de fiscus gestimuleerd veel te verbruiken. Gelijktijdig proberen we de besparing in beweging te krijgen door de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED), labelplicht voor kantoren, aangescherpte Wet Milieubeheer en bouwwetgeving enzovoort. Capaciteit om te handhaven? Zeer beperkt. Maar los daarvan: de wortel is toch veel effectiever dan de stok…. Geef toch een gezonde financiële prikkel aan de grootverbruiker om vanuit eigen beweging de transitie te versnellen! Omhoog met die energiebelasting voor grootverbruikers!

Duurzaam Gebouwd-expert Maarten Epema

Particulier: maar geen zonnepanelen meer

En de particuliere kleinverbruiker?Samsom verzekert ons dat stijgende gaskosten gecompenseerd worden; onder andere door dalende stroomkosten. Ook als je voorlopig nog niet aan de beurt bent voor een energierenovatie, al dan niet met afsluiten van je aardgas. We gaan het zien! 

Onbedoeld bijeffect van een forse verschuiving van de energiebelasting betekent op korte termijn wel dat investeren in eigen zonnepanelen voor particulieren (veel) minder interessant gaat worden. Zeker met de vervanging van de salderingsregeling. Wordt de stroom goedkoper dan loopt de terugverdientijd snel op… Als je kijkt welk effect versobering van de fiscale regels voor schone auto’s direct heeft op de verkoopcijfers, mag je het ergste vrezen…

Tijd voor meer effectieve prijsprikkels voor de transitie dus!