Pilot klimaatneutrale studentenflat: drie innovatieconcepten

Pilot klimaatneutrale studentenflat: drie innovatieconcepten

Het is ongetwijfeld een van de meest bijzondere pilotprojecten in Utrecht: de renovatie van drie wooneenheden van het monumentale pand Tuindorp-West Complex. “Dit complex  toekomstbestendig maken is een dermate grote uitdaging, dat we dit als testcase zien voor onze complete vastgoedportefeuille.”

Beeld: SSH

Betrokken bij het omvormen en toekomstbestendig maken van het complex zijn onder andere studentenhuisvester SSH als opdrachtgever, ingenieursbureau VIAC, bouwer Vastbouw, installateur Feenstra en Van Den Pol Elektrotechniek. Duurzaam Gebouwd vraagt drie experts van dit innovatieteam om uit te leggen hoe het complex klaargestoomd wordt voor de toekomst. “We renoveren drie verschillende eenheden op drie verschillende manieren”, vertelt Margreet Baljeu van SSH.

“Hierna worden deze eenheden een jaarlang gemonitord en zal blijken welk scenario het best bij de SSH en haar bewoners past. Dit scenario kunnen wij vervolgens toepassen op ons overige, veelal monumentale, panden. Voor ons is dit een belangrijk project en we zien het als een testcase. We hebben hier te maken met een monumentale status, hoogbouwflats en studentenkamers die niet kleiner mogen worden dan ze al zijn. Als we hier kunnen verduurzamen, dan kunnen we het overal.”

De uitdaging schuilt in een verduurzaming naar het niveau klimaatneutraal, waarbij het projectteam niet tornt aan de esthetiek. “Dit konden wij natuurlijk niet realiseren zonder de expertise van onze co-makers. Wij hebben de partijen bij elkaar gebracht en vervolgens ontstond er een bijzondere samenwerking, het Innovatie Team TWC (ITTWC).”

Pilot klimaatneutrale studentenflat: drie innovatieconcepten

Benoemen en onderbouwen

In een vroeg stadium werden deze partners aangesloten om input te leveren en de uitvraag optimaal in te vullen. “Als team kozen we procedures met behulp van een morfologisch schema”, vertelt Paul Vink van VIAC. “In dit schema benoem je en onderbouw je alle onderwerpen die met verduurzaming te maken hebben en beargumenteer je keuzes. Dit maakt het voor iedereen duidelijk waaraan gewerkt moet worden. Het creëert betrokkenheid, omdat je samen sterktes en zwaktes opstelt van bepaalde uitgangsposities.”

Als bouwende partij kent ook Vastbouw de voordelen van deze methodiek. “Wij kennen VIAC van diverse projecten en kennen de voordelen van het werken met het morfologisch schema en scenario’s”, vertelt Gerhard Kanis van Vastbouw. “Voor het werk Tuindorp-West Complex zijn uit het morfologische schema drie scenario’s uitgewerkt: minimale, optimale en luxe oplossing. Alle onderdelen beprijzen we en kennen we toe aan een scenario. De opdrachtgever kan hierdoor zelf een keuze maken.” Baljeu onderstreept: “Het schema zorgde ervoor dat iedere partij binnen het eigen specialisme alle opties afging. Het heeft bijgedragen aan versnelling van werkzaamheden en leverde dus een meerwaarde voor de renovatie.”

Pilot klimaatneutrale studentenflat: drie innovatieconcepten

Het projectteam in overleg

Unieke maatregelen

De voorgestelde scenario’s leiden naar een CO2-reductie, waarbij in de pilot iedere wooneenheid van tien studentenkamers een unieke aanpak krijgt. “We hebben het complex geanalyseerd op bouwkundig en installatietechnisch vlak en splitsen gebouwonderdelen als gevels en kozijnen”, voegt Kanis toe. Iedere woonunit wordt verduurzaamd aan de hand van unieke maatregelen. “We willen inventariseren en data verzamelen over de verschillende oplossingen”, vertelt Baljeu. “Daarom worden er drie verschillende scenario’s uitgevoerd en gemonitord. Dat gaat ons waardevolle informatie opleveren, die we weer kunnen toepassen op het complete complex.” De testen duren een jaar. “Hierdoor leren we hoe verschillende methodes scoren op onder andere klimaatwinst en comfort voor huurders. Installatiebedrijf Van den Pol helpt ons bij het verwezenlijken van deze ambities”, vertelt Vink.

De maatregelen die getroffen worden in het kader van verduurzaming moeten passen in het esthetisch wenselijke plaatje. “Het is een gemeentelijk monument en al het onderhoud moet overlegd worden met de gemeente”, gaat Vink verder. “We hebben het over een markant gebouw met een brutalistische architectuur, jaren '70 bouw. Het complex is in beton gegoten en maakt gebruik van stadswarmte.” Allereerst wordt de energievraag in beeld gebracht. “Vanzelfsprekend gaan we hier te werk vanuit de leer van de Trias Energetica. We hebben het historische energieverbruik in beeld gebracht. Hieruit bleek dat we te maken hebben met een schil die een upgrade moet krijgen, dat is ook min of meer logisch. Daarnaast is het warm tapwaterverbruik fors.”

Om die twee uitdagingen in te vullen, werkt het team met isolerende coatings. “Hiermee waarderen we de gevel op en zorgen we ervoor dat deze weer luchtdicht wordt”, vertelt Gerhard Kanis. “De koudebruggen zijn onze grootste vijand als het gaat om energieverliezen, dus die pakken we eerst aan. We gaan daarbij naar een Rc-waarde van 4,5 tot 6. Ook gaan we aan de slag met het recirculatiesysteem en zetten we optimalere vormen van ventilatie in. Als alternatief hebben we de Mitsubishi Q-ton CO2-warmtepomp die we kunnen toepassen.”

Bewustwording van bewoners

Om de maatregelen effectief te maken, is bewustwording van bewoners een belangrijke randvoorwaarde. “We hebben te maken met de doelgroep studenten en die zijn als individu erg verschillend”, aldus Baljeu. “Sommigen zijn druk in de weer met duurzaamheid en willen graag meewerken. Natuurlijk zijn er ook studenten die er wat minder aandacht aan besteden en er niet altijd bij nadenken de verwarming uit te zetten bij het verlaten van hun kamer. Daarom lijkt het ons gaaf om in een scenario beweging-gestuurde installaties te verwerken en met deze pilot willen we ook bewerkstelligen dat bewoners inzage krijgen in het eigen gebruik. We zijn benieuwd welke resultaten dit oplevert.”

Die resultaten zijn erg belangrijk voor SSH, omdat het Tuindorp West Complex geldt als een pilotproject. Het wordt een voorbeeldcasus voor de verduurzaming van het complete portfolio. “Ons hoofddoel is om studenten goed en betaalbaar te kunnen huisvesten. Als je het hebt over ‘goed’ huisvesten, dan heb je het over comfortabel wonen. Duurzaamheid is daar tegenwoordig een belangrijke component in. We willen het complete bezit in 2050 CO2-neutraal hebben, dus daar zetten we stappen voor. Ik zie het TWC dan ook als een mooi voorbeeld van onze opmars naar een gebouwde omgeving die geen CO2-uitstoot heeft.”

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: SSH

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225 c243 c293
Zo renoveer je zonder spijt

Zo renoveer je zonder spijt

Het webinar 'Toekomstbestendige renovatie' kun je vanaf nu terugkijken. Experts delen inzichten met je over isolatie, ventilatie, bewonersgedrag en comfort. Ontdek ...

Lees verder

c21 c40 c225 c243
Nieuwe gebouwen moeten vanaf 2030 emissievrij zijn

Nieuwe gebouwen moeten vanaf 2030 emissievrij ...

Het Europees Parlement heeft afgelopen dinsdag ingestemd met plannen om het energieverbruik en de CO2-uitstoot in gebouwen te verminderen. Uiterlijk in 2050 moeten ...

Lees verder

c21 c184 c225 c243 c265
Plan en klimaatlabel noodzakelijk voor klimaatbestendige woningvoorraad

Plan en klimaatlabel noodzakelijk voor klimaatbestendige ...

Extreme wateroverlast, funderingsschade en hittestress zijn slechts enkele gevolgen van klimaatverandering. Er is op korte termijn actie nodig om de lasten eerlijk ...

Lees verder

c21 c225 c243
Verduurzaming VvE: eerst basis op orde

Verduurzaming VvE: eerst basis op orde

Uit onderzoek blijkt dat verduurzamingsplannen van eigenaren vaak in de ijskast belanden. Redenen zijn te hoge kosten, lastige interne besluitvorming en papieren ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Actuele kennis voor vakmensen dankzij Skills

Actuele kennis voor vakmensen dankzij Skills

Met Skills maken vakmensen zich alle kennis eigen die nodig is voor ontwerp, installatie of onderhoud van warmtepompsystemen. Alklima / Mitsubishi Electric biedt ...

Lees verder

c21 c140 c225 c243 c265
Zeventiende editie Green Buildings Event: ‘Duurzaam in één dag’

Zeventiende editie Green Buildings Event: ‘Duurzaam ...

Op 11 april aanstaande is het tijd voor alweer de zeventiende editie van het Green Buildings Event, met als thema ‘Duurzaam in één dag’. ...

Lees verder

c21 c40 c225 c243 c244
Twee dagen lang op VSK 2024: Duurzaam Gebouwd Talks

Twee dagen lang op VSK 2024: Duurzaam Gebouwd ...

Duurzaam Gebouwd Talks is twee dagen lang te gast op de VSK 2024. Luister live mee als we in gesprek gaan met gasten als Doekle Terpstra (Techniek Nederland), Tim ...

Lees verder

c21 c41 c225 c243
Verduurzamingsactie nemen na inzicht in energieverbruik

Verduurzamingsactie nemen na inzicht in energieverbruik

Het Datastelsel Verduurzaming Utiliteit, een ontwikkeling van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het Platform Duurzame Huisvesting (PDH), laat gebouweigenaren ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
EV’s als opslagsysteem om netcongestie aan te pakken

EV’s als opslagsysteem om netcongestie ...

Om het overbelaste stroomnet te ontzien overwegen gemeenten om laadpalen voor elektrische auto’s af te knijpen. Maar een auto kan juist worden ingezet als ...

Lees verder

c21 c26 c243 c265
Energieneutraal pand met houten draagconstructie in Den Helder

Energieneutraal pand met houten draagconstructie ...

Probedrijven bouwt een nieuw pand aan de Pastoor Koopmanweg in Den Helder. De bouworganisatievorm is een UAV-GC-contract en het pand levert meer energie op dan ...

Lees verder

c21 c225 c243
<span>Onderhoud en monitoring warmte- en koudenetwerken in eigen beheer</span>

Onderhoud en monitoring warmte- en koudenetwerken ...

De werkzaamheden voor de warmtenetten van Ennatuurlijk zijn door diezelfde organisatie overgenomen van Veolia. “Deze stap stelt Ennatuurlijk in staat om in ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Werkelijke energieverbruik van gebouwen bepalen met energiegame

Werkelijke energieverbruik van gebouwen bepalen ...

De volgende Energie Bespaar Game voor Gebouwen staat voor maart 2024 op de rol. Dit ‘Gamified leren’-spel laat je het werkelijke energieverbruik van ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up