Warmtepomp biedt flexibiliteit vooral in herfst en lente

Warmtepomp biedt flexibiliteit vooral in herfst en lente

Warmtepompen kunnen dienen als handige peakshavers van het fluctuerende aanbod van decentrale duurzame energiebronnen als wind en zon. Een praktijktest naar de flexibele inzet van warmtepompen in ruim 250 appartementen in Den Haag wijst uit dat dit vooral in de herfst en de lente goed werkt.

Het gebouwencomplex Couperus, in de Haagse nieuwbouwwijk Ypenburg, is een duurzaam pareltje. Couperus is all electric en dus verstoken van een gasaansluiting. In plaats daarvan wordt gebruik gemaakt van aardwarmte van rond de 9°C uit 145 wko-putten. Individuele warmtepompen in de woningen gebruiken deze warmte om warm cv-water en warm tapwater te maken.

Alle bewoners tegelijk douche aanzetten?

Voor netbeheerder Stedin roept de bouw van zo'n soort all-electriccomplex wel vragen op. Want hoe dik moeten de elektriciteitskabels zijn, als alle bewoners tegelijk de verwarming of de douche aanzetten en dus allemaal ineens veel stroom gebruiken? Als het mogelijk zou zijn om dat gebruik te spreiden, dan zouden er wellicht minder dikke kabels en kleinere middenspanningstations geïnstalleerd hoeven worden.

Deze vraag leeft niet alleen bij Stedin, maar bij alle netbeheerders in Nederland. Zij moeten het net namelijk stabiel en betaalbaar houden bij de omschakeling naar all electric. Daarnaast is te verwachten dat aanbod van decentrale duurzame stroom zal toenemen, nu steeds meer duurzame energie wordt opgewekt, zoals in het Energieakkoord is afgesproken.

Flexibiliteit warmtepomp

Bij het Couperus-complex werd besloten om een innovatieve technologie te gebruiken: de PowerMatcher. Dat is door TNO ontwikkelde software die in staat is om elektrische apparaten te laten reageren op verschillende prikkels, waardoor ze dus niet alleen maar aan- of uitgaan als de bewoner dat wil, maar ook als er veel duurzame stroom voorhanden is, of als de netbeheerder tegen de grenzen van zijn beschikbare capaciteit aan zit.

Op afstand afschakelen is niet handig bij apparaten als de TV of de magnetron, waarbij de elektriciteit direct gebruikt wordt. Maar een warmtepomp kan het water ook gerust op een ander moment opwarmen. En wie de thermostaat op 20°C draait, zal ook wel genoegen nemen met een temperatuur die hier net een tikkeltje boven of onder ligt. In het Couperus-complex is getest hoe flexibel deze warmtepomp is. Binnen welke grenzen is de warmtepomp extern te sturen en wanneer overschrijd je met die sturing de comfortbeleving van de bewoners?

Acceptabele schommeling

“Het blijkt dat je bij een goed geïsoleerde woning het gebruik van de warmtepomp met 6 tot 8 uur kan uitstellen. Tenminste, als je een bandbreedte van 0,2°C onder en 0,2°C boven de ingestelde temperatuur accepteert”, zegt Arnoud Rijneveld, innovator bij Stedin. “Die schommeling vinden bewoners acceptabel.” Het is vervolgens aan de PowerMatcher om te bepalen wanneer het beste moment gekomen is om de warmtepomp te laten draaien. “In de toekomst zou je bewoners bijvoorbeeld een vergoeding kunnen bieden, die groter wordt naarmate bewoners een grotere bandbreedte accepteren.”

In Den Haag ging het om een proef vanuit het Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) van RVO.nl. Behalve Stedin werkten ook Eneco, IBM, warmtepompenleverancier Itho Daalderop, TNO, projectontwikkelaar Vestia en de provincie Zuid-Holland mee. Maar inherent aan een proef is dat die eindig is. Dat betekent dus dat de PowerMatcher na afloop van het project, halverwege dit jaar, is uitgezet. En dat de elektrische infrastructuur met dezelfde robuustheid is aangelegd die er zou zijn zonder de PowerMatcher. De vraag is nu natuurlijk wel: wat heeft de test opgeleverd?

Oplossing in lente en herfst

“In de gemeten maanden was 21% van het vermogen van de warmtepompen flexibel. Dat konden we dus verschuiven.” Dat is een mooi resultaat. Maar dat percentage blijkt niet gelijk verdeeld over de verschillende seizoenen. “Een warmtepomp is een heel geschikte oplossing in de herfst en de lente. Want in de zomer hoef je je huis niet te verwarmen, dus dan gebruik je de warmtepomp niet. En in de winter moet je juist voortdurend stoken, omdat het huis anders te snel afkoelt. Dan hou je dus weinig flexibiliteit over.”

“Minder flexibiliteit misschien, maar toch nog zeker wel een beetje”, zegt Thieu Avontuur van warmtepompenleverancier Itho Daalderop. “In de herfst en de lente is de flexibiliteit van de warmtepomp het grootst, maar in de zomer en winter is ook nog wel flexibiliteit in het systeem aanwezig. Bij Couperus gaat het namelijk om combi-warmtepompen, die ook een warmwaterboiler hebben: deze wordt het hele jaar gebruikt en biedt daarom het hele jaar flexibiliteit.”

Geen einde

Bij Itho Daalderop is Couperus allerminst het einde van het smart-gridverhaal, zegt Avontuur. “Itho Daalderop ziet flexibele inzet als marktkans. We zijn nu al bezig met enkele nieuwe smart-gridinitiatieven, waarbij we kijken naar een mix van warmtepompen en elektrische boilers. Een prachtige uitdaging in technisch opzicht en helemaal omdat we vanuit onze visie absoluut geen concessies willen doen aan het comfort van de bewoner.”

Ook andere smart-gridinnovaties gaan volop verder. Hoewel het IPIN-programma officieel is beëindigd, wordt er verder geïnnoveerd via de Topsector Energie TKI Urban Energy.

Beeld: Frank Hanswijk / Stedin

*Auteur: Tijdo van der Zee, in opdracht van RVO.nl.

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c26 c148 c185 c243
Integrale verduurzaming voor Langeveld Building

Integrale verduurzaming voor Langeveld Building

Een energiezuinig onderwijsgebouw dat tegelijk klimaatadaptief, circulair en groen is. Die uitvraag stelde de Erasmus Universiteit Rotterdam voor het nieuwste gebouw ...

Lees verder

c21 c125 c148 c225 c243
Warmte en stroom combineren voor een flexibeler energienet

Warmte en stroom combineren voor een flexibeler ...

In 2021, tijdens de ontwerpfase van de Regionale Energie Strategie (RES), stond het de bestuurders niet op hun netvlies. Tegenwoordig, bij de uitvoering van de ...

Lees verder

c21 c148 c225 c243 c263 c298
‘Dit is impact: gasverbruik van 8 miljard kuub naar 2’

‘Dit is impact: gasverbruik van 8 miljard ...

Om de uitstoot van schadelijke broeikasgassen fors te verminderen, is massa noodzakelijk. Niet alleen de mensen die in verduurzaming geloven moeten in beweging ...

Lees verder

c21 c148 c225 c263 c265
Deze luchtbehandelingskast brengt verduurzaming dichterbij

Deze luchtbehandelingskast brengt verduurzaming ...

Maandenlang moesten we toekijken hoe de energieprijzen stegen tot nieuwe en absurde hoogtes. Hoewel de prijzen op het moment van schrijven iets lijken te dalen, ...

Lees verder

c21 c148 c225 c263
Klimaatsystemen worden slimmer, zuiniger én stiller

Klimaatsystemen worden slimmer, zuiniger én ...

Stijgende energieprijzen, personeelstekorten, transportproblemen en een toenemende vraag. De markt voor airco’s en lucht-water warmtepompen is volop in beweging. ...

Lees verder

c21 c148 c225 c263
Elke zone in je woning verdient eigen ventilatie

Elke zone in je woning verdient eigen ventilatie

Ventilatie is niet een kwestie van één oplossing voor je hele woning. Je huis is een verzameling van verschillende ruimten, die elk hun eigen ventilatie ...

Lees verder

c21 c148 c225
Maak woningen gereed voor hybride warmtepomp

Maak woningen gereed voor hybride warmtepomp

Nog een kleine drie jaar en dan valt het doek voor nieuwe HR-ketels. Bij vervanging van die installatie dient de keuze te vallen op een duurzaam alternatief met ...

Lees verder

c21 c148 c225 c263
Akoestische technieken om stil van te worden

Akoestische technieken om stil van te worden

Waar kun je beter een seminar over het onderwerp akoestiek organiseren dan in Beeld & Geluid? Vandaar dat DUCO, leverancier van oplossingen voor ventilatie ...

Lees verder

c21 c148 c225 c261 c263
‘Het begint met een energielabel, maar het draait om gedrag’

‘Het begint met een energielabel, maar ...

Door de verduurzaming en energietransitie staan installateurs voor steeds nieuwe uitdagingen. Voor een deel van die vraagstukken is energiemonitoring een belangrijk ...

Lees verder

c21 c148 c225 c243
Duurzame installaties in monumentale kerk vragen om maatwerk

Duurzame installaties in monumentale kerk vragen ...

De Grote of Sint-Clemenskerk in Steenwijk heeft een geschiedenis die meer dan duizend jaar teruggaat. Eeuwenlang veranderde er bijna niets aan de trots van het ...

Lees verder

c21 c148 c225 c243 c263
Energiezuinige ventilatie op basis van natuurlijk concept

Energiezuinige ventilatie op basis van natuurlijk ...

Terwijl we in onze gebouwen steeds meer energie besparen, valt het stroomverbruik van gebouwventilatie nog uit de toon. Door echter gebruik te maken van natuurlijke ...

Lees verder

c21 c34 c148 c160 c225
Verzilveren van duurzame kansen in beheer en onderhoud

Verzilveren van duurzame kansen in beheer en ...

Hogeschool Windesheim pakt de verduurzaming en het circulair maken van de huisvesting en het vastgoed aan met een roadmap circulariteit. Die moet de komende jaren ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up