Er is veel kritiek op de hedendaagse bouwpraktijk, de bouw is te conservatief, te weinig gericht op innovatie, er wordt niet goed samengewerkt, meerwerken en ellenlange lijsten met restpunten zijn helaas meer regel dan uitzondering.
De faalkosten in de bouw zijn erg hoog, wat snel zoekwerk laat zeer uiteenlopende getallen zien (tussen de 5% en 35%) maar de meeste bronnen geven toch wel rond de 12% aan. Dat is veel geld wat uiteraard veel beter in de kwaliteit van de bouwwerken of in duurzame ontwikkeling (wat in mijn optiek eigenlijk hetzelfde is) gestoken kan worden.
De heersende mening is dan ook dat dit anders moet. Er is al veel over gezegd en geschreven, maar hoe kan dit nu daadwerkelijk verwezenlijkt worden?
Biedt Cradle to Cradle dan een kans op het bouwproces beter te stroomlijnen? Het concept is interessant omdat het uitgaat van het maken van kwalitatief hoogwaardige producten die een meerwaarde bieden ten opzichte van andere producten. Vaak kan door optimalisatie in het productieproces of het weglaten van schadelijke stoffen de productie zelfs goedkoper worden en gezonder zijn. Eigenlijk alleen maar voordelen dus.
De veelgehoorde kritiek op Cradle to Cradle is echter dat het een productconcept is, dat slecht te vertalen is naar de bouwpraktijk. Een Cradle to Cradle-gebouw ontwerpen is nog te beperkt door de geringe keuze in (C2C gecertificeerde?) materialen.
Nieuwe tv
Maar is dit nu wel de juiste vertaling van de filosofie naar de bouw? Een Cradle to Cradle-gebouw is meer dan een gebouw opgebouwd uit Cradle to Cradle-materialen. Evenals bij de Cradle to Cradle-producten kunnen we onze aandacht veel beter richten op het verbeteren van het proces in plaats van het optimaliseren van het product. De bouwpraktijk zou dus veel meer het aanbieden van diensten kunnen betekenen in plaats van het alleen maken van een product.
Kijken we bijvoorbeeld naar een product als een tv en we volgen de Cradle to Cradle-filosofie dan hoeven we helemaal geen TV te bezitten, het gaat erom dat je van de dienst gebruik wilt kunnen maken, namelijk het kijken naar programma's/vermaak. Cradle to Cradle pleit voor leaseconstructies waarbij de producent na een van te voren afgesproken periode zijn product om komt ruilen voor een nieuwe en het oude product kan hergebruiken. Hierdoor hoef je je als consument niet druk te maken over het afvoeren van de oude en het aanschaffen van een nieuwe tv, heeft de leverancier zijn waardevolle grondstoffen weer terug, en kan hij bovendien werken aan een langetermijnrelatie met zijn klanten.
Trekken we vervolgens de parallel met de bouwpraktijk dan kun je het proces van het ontwerpen en realiseren dus ook zien als een dienst. Dus niet een gebouw neerzetten en vervolgens doorgaan naar de volgende zonder je druk te hoeven maken over hoe het gebouw over een paar jaar functioneert en wat er gebeurt als het gebouw gesloopt moet worden (om Flip Verwaayen van TNT te citeren: "als een meeuw die land, schijt en weer wegvliegt naar de volgende plek"), maar kijken naar de totale levenscyclus van het gebouw en wat de gebruiker voor ogen heeft. Dan kun je hem of haar de hoogwaardige kwaliteit bieden die C2C voor ogen heeft.
Betrokkenheid
Dit betekent dus wel dat alle bij het proces betrokken partners allereerst hetzelfde einddoel voor ogen moeten hebben, namelijk een kwalitatief hoogwaardig product dat doet waar het voor bedacht is en tegen een van te voren overeengekomen (realistische) prijs. Dit proces moet al in een vroeg stadium ontworpen worden waardoor de diverse stromen geoptimaliseerd kunnen worden en de inbreng en meerwaarde van de verschillende bij het proces betrokken partijen (zowel ontwerpend als uitvoerend) optimaal benut kunnen worden. Dit leidt tot meer synergie in het proces, een efficiënter (en dus goedkoper) proces met minder faalkosten. De huidige versnippering in de bouw ingegeven door de Europese selecties bevorderen dit niet.
Zal er dan niets meer fout gaan als we het ontwerp- en bouwproces op een Cradle to Cradle manier gaan vormgeven? Dat lijkt mij niet. We zijn allemaal mensen, en mensen maken (gelukkig) fouten. Maar zo lang we maar leren van onze fouten en dit als een positieve ervaring gebruiken dan ben ik overtuigd dat het wel goed kan komen met de bouwpraktijk.
Dennis Hauer, architect BNA en duurzaamheidsexpert