Auteur: Tom de Hoog
Dat goede verlichting bijdraagt aan het welzijn en de alertheid van mensen bewijst ruim een decennium aan onderzoeken door de Zweedse verlichtingsfabrikant Fagerhult. En, goede verlichting bevordert de leerprestaties. Het doet managing director van Fagerhult in Nederland Max Barenbrug dan ook deugd dat de in 2011 herziene NEN-norm voor verlichting van werkplekken binnen deze bedrijfsvisie op lichtkwaliteit bevestigt.
Wat is de drijfveer bij Fagerhult als het gaat over duurzaamheid?
“Duurzaamheid speelt op een aantal niveaus in onze internationale groep. Ten eerste is onze kernactiviteit verlichting. Bij Fagerhult zijn we ervan doordrongen dat verlichting een duurzame waarde heeft voor mensen. Een goed verlichtingsontwerp houdt naast visuele aspecten ook rekening met de biologische en emotionele invloed van licht op de mens. Daarnaast gaat het over de duurzaamheid op het gebied van fabricage, producten en processen. En dan is er nog wat we op lokaal niveau doen aan duurzaamheid. Van dat laatste is onze deelname aan Duurzaam Gebouwd een voorbeeld, maar ook hoe we de lokale transporteurs van onze producten selecteren naast ons beleid voor de aanschaf van leaseauto’s en ons bedrijfspand met een A+-label."
Laten we het over de kernactiviteit hebben. Wat houdt die duurzame waarde van verlichting in voor mensen?
“De relatie tussen licht en de mens in het algemeen en specifieker licht en gezondheidvinden we belangrijk. Want er is echt een bewezen relatie tussen welzijn van mensen en licht. De verlichtingsbranche doet denk ik al meer dan 100 jaar onderzoek naar de visuele aspecten van licht. Hoeveel licht is minimaal nodig voor het uitvoeren van een bepaalde taak? Welke mate van helderheid van licht is nog prettig en wat niet meer? Het gaat om dat soort zaken. Ook weten we sinds 2002 dat het menselijk oog behalve de staafjes en de kegeltjes nog een derde receptor heeft. Daarbij is de relatie bekend die deze derde receptor heeft met de biologische klok die de hormoonhuishouding aanstuurt. Dat is bijvoorbeeld de reden dat sommige mensen last hebben van winterdepressies. Nu we dit weten, is het mogelijk om door middel van licht de alertheid van mensen te stimuleren.”
Hoe vertaalt zich dat in producten en oplossingen?
“Er zijn vandaag de dag mooie verlichtingsoplossingen met led. Dit type verlichting stond lang ter discussie vanwege teleurstellingen over bijvoorbeeld de kleurtemperatuur en de beloofde levensduur. Maar dat stadium is voorbij, led is inmiddels een bewezen technologyshift die niet meer te stuiten is. Maar je moet wel weten waar je het over hebt: daarom geven we veel voorlichting over de mogelijkheden en toepassingen ervan aan onder meer installateurs, adviseurs en eindgebruikers in de gezondheidszorg en het onderwijs. Zo wees wetenschappelijk onderzoek bijvoorbeeld uit dat led uitstekend de T5-verlichting in bepaalde toepassingen kan vervangen en zo de deur opent naar grotere energiebesparingen. Niet alleen vanwege de efficiëntie van de lichtbron zelf maar ook omdat de deelnemers aan ons onderzoek de voorkeur aan ledverlichting gaven omdat die als helderder werd ervaren.”
Kunt u dat toelichten?
“Het gaat om het licht dat indirect of verticaal naar je toekomt. Bij onderzoek in de gezondheidssector en in het onderwijs blijkt telkens weer dat mensen zich het plezierigst voelen bij indirect licht dat via het plafond en de wanden reflecteert. En dat leidt aantoonbaar tot meer alertheid en betere prestaties. Dat is ook logisch als je bedenkt dat buiten omgevingslicht is, dus licht dat overal vandaan komt. Steeds meer wordt erkend dat omgevingslicht belangrijk is. Daar zijn wij zeer gelukkig mee.”
Dat kan ik mij voorstellen, u fabriceert immers verlichting…
"Onze visie op licht is iets wat voorkomt uit de Zweedse winters en korte dagen. Dat maakt lichtkwaliteit zeer belangrijk. Dat geldt natuurlijk ook in Nederland. Daarom is het goed dat het belang van indirect licht nu ook meer erkend is en vastgelegd in de norm NEN EN 12464-1. Daarin staan gewoon de eisen in lux, waaraan verlichting moet voldoen voor wat betreft wanden en plafonds."