“De grootste uitdaging in de energietransitie is niet alleen technisch, maar ook sociaal van aard. Iedereen wil zijn wooncomfort verbeteren en wij willen dat graag mogelijk maken, stap voor stap.” Bij een van die stappen kan volgens Roy Roessink van Enpuls de hybride warmtepomp een rol spelen.
Foto: Roy Roessink, Enpuls
Om de energietransitie te versnellen richtte Enexis Groep in 2016 Enpuls op, dat drempels rond dit onderwerp moet wegnemen die de versnelling nu nog in de weg staan. “Verduurzaming is niet eenvoudig. We merken dat voor veel verduurzamingsoplossingen nog veel tijd nodig is, voordat deze massaal toegepast worden”, geeft Roy Roessink, projectleider van Enpuls, aan.
Een van die verduurzamingsoplossingen is de warmtepomp. Hoewel de warmtepomp een belangrijke rol kan spelen in de energietransitie, blijft de massale toepassing in woningen hiervan vooralsnog achter. Hij ziet hiervoor twee redenen. “In zijn algemeenheid is er nog weinig informatie over de warmtepomp bekend, waarbij met name technisch naar de warmtepomp wordt gekeken. De meeste mensen denken ten onrechte dat de warmtepomp een directe vervanger van de cv-ketel is, maar vrezen dan ook meteen alle andere aanpassingen die in hun woning moeten plaatsvinden: dit zorgt voor een enorme financiële kostenpost en levert een belangrijke drempel op.”
Vijf klantprofielen
Een andere reden dat de massale uitrol van de warmtepomp achterblijft, is dat bedrijven consumenten als één groep zien en hen dus op dezelfde manier benaderen om hen te overtuigen een warmtepomp aan te schaffen. “Op basis van onderzoek onder 1.100 huishoudens hebben we met vijf verschillende klantprofielen differentiatie aangebracht rond de adaptatie van een warmtepomp”, legt Roessink uit. “Van deze vijf groepen is de groep ‘Realistische afwegers’ de grootste: zo’n 44 procent van de ondervraagden beschouwt duurzaamheid als leuk, maar het moet wel nut hebben. Zij pakken duurzaamheid gefaseerd aan: ze willen iets goed doen voor de wereld, maar dat moet ook iets voor henzelf opleveren.”
Thomas Piessens, programmamanager Klimaat en Energie van branchevereniging Techniek Nederland
Daarom beschouwt Roessink de hybride warmtepomp als een goed transitiemiddel om stap-voor-stap over te stappen van een cv-ketel naar een warmtepomp en een aardgasvrije warmtevoorziening. “Ruim 60 procent van de cv-ketels wordt vervangen als dit noodzakelijk is. Dat kan betekenen dat de ketel te oud (37 procent) of kapot (27 procent) is. Maar een hybride warmtepomp kun je ook toevoegen na de plaatsing van een nieuwe cv-ketel. De verduurzaming van de woning vindt dan al stap-voorstap plaats. Met onze vijf ontwikkelde klantprofielen willen we installateurs handvatten geven om consumenten te adviseren en te overtuigen om bij de vervanging van een cv-ketel een hybride warmtepomp te overwegen. Dankzij subsidieregelingen kost dit 1.000 euro extra, maar de hybride warmtepomp maakt de overstap naar een volledige warmtepomp een stuk kleiner.”
Dit beaamt Thomas Piessens, programmamanager Klimaat en Energie van branchevereniging Techniek Nederland. “Een hybride warmtepomp is eenvoudiger inpasbaar dan een zelfstandige warmtepomp. Een hybride warmtepomp kan zorgen voor meer draagvlak in de energietransitie. Waar consumenten bij een warmtepomp moeten wennen aan de nieuwe techniek, die dus ook op een andere manier werkt, is dit bij een hybride warmtepomp niet het geval. De hybride warmtepomp werkt naast de cv-ketel.”
Installateurs
Roessink kijkt niet alleen naar consumenten. “Eén van de redenen dat een aantal installateurs terughoudend is om hybride warmtepompen te adviseren is omdat er nog steeds voldoende vraag is naar cv-ketels. In 2018 is een recordaantal van 425.000 cv-ketels verkocht, terwijl slechts 85.000 warmtepompen over de toonbank gingen.” Daarom heeft Enpuls samen met onder meer Techniek Nederland voor de nieuwe opleiding ‘Cursus warmtepompinstallaties’ gezorgd, die volgens Piessens storm loopt. “We hebben in 2018 met de overheid in een Green Deal afgesproken dat we in vijf jaar tijd 6.000 extra warmtepompmonteurs hebben opgeleid. In het tempo waarin het nu gaat, kunnen we dat aantal bijna verdubbelen.” Piessens geeft aan dat de cursus niet alleen gericht is op het technische deel van de warmtepomp. “We hebben de cursus modulair ingedeeld met ook aandacht voor het marketing- en communicatieaspect. We horen van installateurs dat steeds meer consumenten hen om advies vragen rond het aanschaffen van een warmtepomp. Op deze manier spelen zij een belangrijke rol in het creëren van draagvlak voor de zelfstandige warmtepomp en de hybride warmtepomp.”
John Kersemakers, bouwkundig specialist bij het kenniscentrum van Vereniging Eigen Huis
Eindoplossing
Net als Roessink ziet ook Piessens goede kansen voor de hybride warmtepomp in de energietransitie. “Dit is één van de oplossingen om te zorgen voor CO2-reductie en minder aardgas te gebruiken. Een hybride warmtepomp hoeft geen tussenoplossing te zijn, maar kan ook een prima eindoplossing zijn in combinatie met duurzaam opgewekt gas.” Dit beaamt John Kersemakers, bouwkundig specialist bij het kenniscentrum van Vereniging Eigen Huis. “We vinden de hybride warmtepomp een goed alternatief voor de cv-ketel, maar dan moet die vervanging wel op een natuurlijk moment plaatsvinden, als de oude installatie moet worden vervangen. Het is daarnaast maar de vraag hoe we over tien jaar onze woningen verwarmen. Als een van de weinigen aan de klimaattafel waren we daarom tegen het verbod op de installatie van de gasgestookte cv-ketel vanaf 2021. Gelukkig is dat verbod niet in het Klimaatakkoord terecht gekomen.”
Kersemakers vindt het daarnaast belangrijk om aan te geven dat de energietransitie niet enkel draait om de toepassing van nieuwe technieken zoals een hybride warmtepomp. “Dit geven we ook aan onze leden aan, als ze ons voor advies bellen. We raden ze dan aan dat ze eerst hun woning goed moeten isoleren om de warmtevraag te beperken. Daarnaast vinden we dat een installatiebedrijf eerlijk moet aangeven of een huis op dat moment wel geschikt is voor een hybride warmtepomp. Als een woning bijvoorbeeld slecht geïsoleerd is en nog oude radiatoren heeft, dan is het niet goed om op dat moment een dergelijk verkoopgedreven advies te geven.”
Tekst: Tim van Dorsten