In Nederland moeten in 2030 900.000 nieuwe woningen zijn bijgebouwd. Een tweede opgave voor datzelfde jaar is het klimaatdoel: 55% minder CO2eq-uitstoot. Gaan deze twee doelen wel samen? Een panel van experts gaat in op deze materie en geeft praktische handvatten om beter te bouwen binnen het CO2-budget.
Gemiddeld blijkt CO2eq-uitstoot door materialen en bouw van nieuwbouwwoningen zó groot dat het haast onhaalbaar lijkt om beide doelen te halen. In dit artikel duiken we in dit dilemma, en laten we aan de hand van voorbeelden van koplopers in de bouw zien hoe we zo kunnen bouwen dat we beide doelen wél halen!
Woningen bouwen en onze klimaatdoelen halen?
Op 13 oktober 2022 is het officieel geworden: in 2030 moeten we 900.000 extra woningen hebben gebouwd. Maar we hebben in die periode meer te bereiken. De Europese Unie (EU) zet met haar Green Deal een duidelijk doel: in 2030 moeten we onze broeikasgasemissies met 55% hebben teruggedrongen. Dit is een eerste ijkpunt. In het Klimaatakkoord van Parijs hebben we met vrijwel alle landen ter wereld afgesproken dat de aarde in 2050 met niet meer dan 1,5 à 2 graden Celsius is opgewarmd. De EU is daarom in 2050 klimaatneutraal.
Uit de Klimaat- en Energieverkenning van 2022 blijkt echter dat Nederland met de huidige koers het eerste doel voor 2030 al niet gaat halen. Dat betekent dat we de verduurzaming van onze samenleving moeten versnellen. Maar verduurzaming én de woningbouw versnellen, gaat dat wel samen?
Nieuwe CO2-barometer
Het Lente-Akkoord publiceert binnenkort de door W/E adviseurs ontwikkelde landelijke CO2-barometer van nieuwbouw. Hiermee wordt gemonitord hoeveel CO2eq-uitstoot nieuw gebouwde woningen jaarlijks veroorzaken. Zo monitoren we dus of onze nieuwbouw in lijn blijft met onze klimaatdoelen. Als we kijken naar de woningen die in 2021 zijn gebouwd, zien we dat deze gemiddeld ongeveer 5 kg CO2eq-emissies per vierkante meter per jaar gaan uitstoten, door gebouwgebonden energiegebruik. In de periode tot en met 2030 is dit in totaal dus circa 50 kg CO2eq-emissies per vierkante meter.
Dit valt echter in het niet bij de CO2eq-uitstoot die is veroorzaakt door het bouwen van deze woningen. Gemiddeld werd in 2021 per vierkante meter nieuwbouwwoning circa 340 kg CO2eq-emissies uitgestoten door productie van materialen en bouw. Op de korte termijn zijn het dus vooral de materialen en de bouw van nieuwbouwwoningen die veel CO2eq-uitstoot veroorzaken. Halen we ons klimaatdoel als we deze hoeveelheden CO2eq-emissies blijven uitstoten met het bouwen van nieuwe woningen?
Binnen CO2-budget
Om die vraag te beantwoorden moeten we weten hoeveel CO2eq we in de periode tot aan 2030 nog mogen uitstoten. Dus, hoeveel ‘emissieruimte’ is er nog, voordat de hoeveelheid broeikasgassen in onze atmosfeer zo groot is dat de aarde in 2050 met meer dan 1,5 graden opwarmt? Die emissieruimte noemen we het CO2-budget. En op basis van dat principe kunnen we een CO2-budget tot 2030 vaststellen voor de bouw van nieuwbouwwoningen. Het Manifest 2.0 – Bouwen binnen de grenzen van onze planeet roept hiertoe op en is door veel organisaties ondertekend.
Omslag
DGBC en NIBE hebben een eerste raming gemaakt van het CO2eq-budget voor de Nederlandse bouwsector. Vervolgens hebben zij op basis van een aangenomen bouwvolume tot aan 2050 een CO2eq-budget voor materiaalgebruik (dus productie van materialen en bouw) per vierkante meter nieuwbouwwoning bepaald: Paris Proof Embodied Carbon. Het budget per vierkante meter neemt gestaag af. Tot 2030 is het budget voor eengezinswoningen nog 200 kg CO2eq/m2 BVO. Van 2030 tot aan 2040 is dit nog maar 126 kg CO2eq/m2 BVO.
Als we deze Paris Proof Embodied Carbon-grenswaarde naast de gemiddelde CO2eq-uitstoot door materiaalgebruik van woningen uit 2021 zetten, krijgen we een opzienbarend inzicht: als we op deze wijze blijven bouwen om ons woningbouwdoel in te vullen, blijven we niet binnen ons CO2-budget tot aan 2030 en gaan we ons klimaatdoel voor de nieuwbouw zeker niet halen.
Ontdek in het complete artikel over het CO2-budget uit ons gratis digitale magazine Energietransitie de strategieën hoe je binnen het CO2-budget kunt bouwen: met hergebruikte of hernieuwbare materialen en geïndustrialiseerde concepten.
Tekst: Esmeralda Hemelaar, John Mak, Geurt Donze
Beeld: W/E Adviseurs
Foto bovenaan: Deze zeven circulaire woningen in Stroinkslanden (Enschede) halen een Paris Proof-waarde van 169.