Een volledig duurzaam verpleeghuis, wat houdt dat in? Het consortium achter Het Groene Verpleeghuis op Texel staat voor de uitdaging om dat te ontdekken. Op basis van onder andere de WELL-principes moet een reeks aan ambities op het gebied van circulariteit, energie en gezondheid resulteren in een gezond en comfortabel gebouw voor cliënten én medewerkers.
Het Groene Verpleeghuis moet het groenste verpleeghuis op Texel worden. Zorgorganisatie Omring schaart verschillende zaken onder die ambitie, zoals groen, gezond en sociaal, circulair en energie. Na een uitvraag in de markt kwam het consortium Groos! (het Texelse woord voor trots) als winnaar uit de bus, onder andere vanwege het uitgangspunt dat het gebouw zelf een positief effect op het welbevinden van de bewoners en medewerkers moet hebben. Het consortium betreft een samenwerking van Van Wijnen, Finch Building, Oostwest, Buro Harro, Lagemaat en DGMR.
Van duurzaam naar duurzaamst
Aan duurzaamheidsoplossingen geen tekort bij het Groene Verpleeghuis. Het gebouw krijgt een groendak waarop ‘een flink pak water’ kan worden opgeslagen. Het pand moet verder voldoen aan hoge ventilatie-, licht- en geluidseisen. Bovendien wordt een gezonde werk- en leefomgeving nagestreefd door specifieke ontwerpkeuzes, bijvoorbeeld het bevorderen van trapgebruik.
“Een leuk onderdeel daarin is dat het gebouw in het oorspronkelijke ontwerp drie verdiepingen telde”, zegt Jean Frantzen, senior adviseur duurzaam bouwen bij DGMR. “Door rooilijnen op te rekken en parkeerplaatsen te verplaatsen, is het ons gelukt om het ontwerp naar twee lagen te brengen, zodat iedereen dichter bij de begane grond is.”
Ingevroren putten
Het team past bovendien een innovatie toe voor de verwarming. Frantzen legt uit: “Oorspronkelijk wilden we alle energie uit de zon halen om heel het jaar energieneutraal te zijn. Dan moet je warmte kunnen opslaan en dat willen we doen met een systeem van putten die ingevroren worden. Als je rond het vriespunt zit, heeft water namelijk een enorme opslagcapaciteit. In het proces van min 0 naar plus 0 graden, dus van bevroren naar vloeibaar, zit net zoveel energie als van 0 naar 80 graden. Uit dat traject willen we dus warmte onttrekken. Ook plaatsen we pvt-panelen op het dak om warmte aan te vullen.”
Het systeem heeft als bijkomend voordeel dat het dak grotendeels wordt ontzien, op de plaatsing van de pv(t)-panelen na. “De meest economische variant is namelijk een luchtwarmtepomp, maar dan komt het hele dak vol te staan met luchtunits om elke individuele ruimte te verwarmen of verkoelen”, aldus Frantzen. “Bovendien hebben we met een zeeklimaat te maken, wat best agressief kan zijn voor luchtunits. Dat kost op de lange termijn meer aan onderhoud.”
In het huidige ontwerp moet het dak dus juist begaanbaar worden, als een soort duinlandschap met lokale begroeiing om de biodiversiteit te stimuleren. “Samen met het groen op de begane grond, dat aansluit op de tuinen van Den Burg, levert dat een eigen ecosysteem op dat aantrekkelijk is voor vogels.”
Prefab houten units
Naast de hoge duurzaamheidsambities moet het Groene Verpleeghuis ook zo flexibel mogelijk zijn om toekomstwaarde te behouden. Daarom wordt het pand in houten prefab units opgedeeld die, met dank aan consortiumpartner Finch Buildings, gemakkelijk uit elkaar te halen zijn. “Daarmee verlies je veel minder materiaal op de bouwplaats”, argumenteert Frantzen, “en je kunt in geconditioneerde situaties bouwen. De units worden vervolgens naar Texel gebracht en in korte tijd opgebouwd. Ten opzichte van een traditioneel bouwproces scheelt dat ook overlast voor omwonenden.”
Hoewel het hout voor deze units niet lokaal wordt geoogst, probeert het team zoveel mogelijk lokaal isolatiemateriaal te gebruiken. Denk aan vlas of hennep. “De fabriek staat in Antwerpen, dus in die contreien zoeken we naar biobased materiaal”, aldus Frantzen. Zo probeert het team flexibel in proces, bouw en naar de toekomst toe te zijn. “De prefab units laten het immers toe om het gebouw in een andere configuratie te zetten, mocht dat de wens zijn.”
Lees nog meer mooie details over het Groene Verpleeghuis in het vervolg van dit verhaal in het gratis digitale magazine Circulariteit.
Tekst: Reinoud Schaatsbergen
Beeld: Oostwest