R.C.A. Schilt
Directeur, Merosch
Auteur: R.C.A. Schilt
Het blijft nog een dag spannend maar dan weet u hoeveel zetels uw partij heeft en zullen ook de eerste contouren van een mogelijk kabinet het levenslicht zien. Het zal nog wel een poosje onderhandelen worden vrees ik….. Hierbij alvast een eerste aanzet voor de onderhandelingen als het gaat over het onderwerp energie voor het regeringsakkoord van een optimistische realist.
In een reeks blogs geven Duurzaam Gebouwd-experts hun visie op het thema Duurzame Energie, om dit onder de aandacht te brengen bij de aanstaande kabinetsformatie. Tot 15 maart gaan de experts in op de status quo rondom dit onderwerp en geven ze advies aan de nieuwe kabinetsleden.
Met onderstaande maatregelen komt het doel van de energieagenda om in 2050 geen CO2 meer uit stoten binnen handbereik, sterker; ik ben er van overtuigd dat het (veel?) sneller kan. Vijf punten op een rij:
1. Reduceren bij de bron
Alles wat u niet nodig heeft aan energie hoeft u niet op wekken en/of te distribueren. Ofwel maximale energiereductie bij de bron. Hier is nog enorm veel te winnen. Nu al worden marktconform hele nieuwe nieuwbouwwijken en utiliteitsgebouwen gasloos en energieneutraal gerealiseerd. De introductie van de BENG is een aardige stap in de goede richting, maar “to late, to little”. Zet in op volledig energieneutrale nieuwbouw (NOM of gelijkwaardig) vanaf 1 januari 2020.
Voor de bestaande bouw kunt u energiebesparing prikkelen door in te zetten op regressieve energiebelasting. Gebruikt men meer energie (per woning of vierkante meter utiliteitsbouw), dan betaalt men meer energiebelasting. Ofwel de vervuiler betaald. Met koppeling aan het WOZ-systeem met de slimme meter moet dit relatief eenvoudig zijn. Daarnaast rekent u dan af op daadwerkelijk gebruik en niet op een theoretische benadering zoals de Energielabels zijn.
2. Zoek de verbinding
Uiteraard ook politiek, maar dat is in dit geval niet wat ik bedoel. Een zeer belangrijk middel om te komen tot maximale en optimale inzet van duurzame energie is zorgen dat het loont als op verschillende schaalniveaus (woningen, wijken en landen) vraag en aanbod van energie elkaar volgen. Hier speelt de marktprijs uiteraard een belangrijke rol. Maar ook u kunt dit enorm sturen middels fiscale instrumenten en voorkomen van negatieve neveneffecten. Een voorbeeld hiervan is het aanpassen/afschaffen van de salderingsregeling. Minister Kamp heeft in januari uitgangspunten voor de aanpassing/afschaffing genoemd. Het uitgangspunt van maximale benutting van energie en minimale milieubelasting ontbreekt. Als deze punten worden meegenomen, is het nog maar de vraag of de toepassing van de thuisbatterij een wenselijke oplossing is. Het lijkt erop dat opslag op wijk, gebieds- of landsniveau meer perspectieven biedt. Dit betekent wel dat anders denken over de rol van netwerkbedrijven en het zoeken naar intensievere samenwerking binnen Europese energienetwerken. Ook binnen Europa is met de variërende zon- en windenergie uitwisseling veel beter af te stemmen en kunnen de fjorden in Noorwegen en stuwmeren in de Alpen enorme natuurlijke buffers zijn. Ofwel zoek de verbinding en faciliteer maximale uitwisseling op alle niveaus (woning, wijk en land) en voorkom verliezen door onnodige opslag en distributie door verkeerde marktmechanismen te introduceren. Lees hierover meer, maar gebruik ook vooral de kennis van uw netwerkbedrijven zij willen vooruit, maar zitten nog vast door wet- en regelgeving die uitgaat van een centraal fossiel energienetwerk.
3. Integreer en combineer
Ruimte en natuur bepalen voor een belangrijk deel de kwaliteit van ons leven. Het is in dit kader de vraag of zonneweides en at-random geplante windmolens in het landschap hiermee wel de juiste keuzes zijn. Dit terwijl we enorm veel dakvlak hebben waarbij we zonder het schaden van uitzicht, ruimte of natuur zonnepanelen kunnen plaatsen en hebben we verschillende bovengrondse infrastructuur zoals bedrijventerreinen, dijken en snelwegen die zich goed laten combineren met windenergie. Hier kunnen we nog wel wat sturing en meer snelheid vanuit de overheid gebruiken. Een zelfde punt geldt voor de inpassing van de houtpelletketels die momenteel een vlucht nemen. Het is de vraag vanuit geur, fijnstof en veiligheid (transport van houtpellets) of we hiervan ongebreidelde toepassing in dicht stedelijk gebied toe moeten staan. Ofwel integreer, combineer en wellicht ook wat meer dicteer om de vaart er in te houden.
4. Keuzes maken
En uiteraard, beste minister, regeren is vooruitzien en keuzes maken. Te beginnen met: geen nieuwe gasinfrastructuur in de gebouwde omgeving en het sluiten op afzienbare termijn van kolencentrales. De argumenten om te stoppen met kolencentrales zijn u genoegzaam bekend, de tien argumenten om te stoppen met gas vindt u, wellicht ten overvloede, hier.
5. Leveren!
Tot slot. We, de bouw, moeten wel leveren. Helaas doen we dat nog te weinig. Keer op keer lijken gebouwen op energetisch vlak niet te leveren wat is beloofd en is daardoor het energiegebruik gemiddeld 20 tot 30% hoger dan nodig. Dat is dus een enorme verspilling. Anders gezegd; hier valt nog veel te winnen. De rcente wet Kwaliteitsborging bouw kan op dit vlak nog wel wat extra aandacht gebruiken. Denk hierbij aan garanties van de adviseurs en bouwers als het gaat om rendementen van systemen en energiegebruiken van gebouwen. Ook hier zijn inmiddels verschillende goede voorbeelden, dus moeilijk kan het niet zijn.
Ter afronding
Ik kan me voorstellen dat u inmiddels begint te denken: 'Leuk, maar wie gaat dit betalen?' En terecht. Toch kan ik u gerust stellen. Ten eerste zijn vele van de maatregelen bij het hanteren van de juiste businesscase rendabel. Maar belangrijker is de wil en de visie. Als Merosch hebben we er inmiddels een sport van gemaakt om onze opdrachtgevers maximaal te verleiden om in te zetten op gezonde en energieneutrale gebouwen. Aanzienlijk meer dan gemiddeld lukt dat en krijgen we opdrachtgevers overtuigd om dit te doen. Geld en techniek zijn zelden het probleem, maar de overtuiging en wil om er voor te gaan. Daarom beste minister: het kan, doe het!