Vorige week beloofde ik nog een keer terug te komen op het regeerakkoord. Ik zou de wat negatievere issues met betrekking tot de verduurzamingsopgave met u bespreken. Dat doe ik niet. De afgelopen week is daar al genoeg over gezegd. Voor een goed (maar wat mij betreft net iets te negatief ingestoken) beeld, verwijs ik graag naar dit goede artikel van Jelmer Mommers van De Correspondent. Jelmer legt een aantal pijnpunten bloot die het halen van de noodzakelijke klimaatdoelen in de weg staan. Dat er een aantal goede condities gecreëerd worden waarmee wel degelijk meters gemaakt worden, blijft mijns inziens wat onderbelicht.
Feit blijft dat de CO2 besparingsdoelstellingen voor woongebouwen, maar ook overige gebouwen, ver af liggen van de doelen die we moeten halen in de koers naar CO2- of energieneutraal per 2050. In onderstaande tabel heb ik dat op een rij gezet. Zes Megaton besparing is het doel van het nieuwe kabinet terwijl we eigenlijk, lineair gezien, op 13 Megaton moeten uitkomen per 2030. Met de kennis, technologie en prijzen van nu lijkt een lineaire benadering zelfs te optimistisch. Ik ga er echter vanuit dat innovaties en schaal gaan bijdragen aan iets wat we nu nog niet kunnen.
Bekijk de afbeelding op volledige grootte
Ik denk dat we in staat zijn om alleen de uitstoot te halveren per 2030. Het kabinet moet daarvoor de volgende, vrijwel budget neutrale, ingrepen doen:
Schaf de verhuurdersheffing af
De verhuurdersheffing afschaffen lijkt een flinke krater te slaan in de begroting van het kabinet. Dat is echter niet zo. Als het bedrag van 1,7 miljard euro verplicht moet worden besteed aan rente en aflossing voor leningen waarmee het woningbezit van corporaties kan worden verduurzaamd, ontstaat een additionele bouwomzet van 50 miljard euro. Die 50 miljard kan binnen 15 jaar worden besteed. De komende 15 jaar ondergaat immers zo’n 60% van het corporatiebezit toch een geplande renovatie of hoog-niveau-onderhouds-ingreep. Deze 50 miljard moet worden besteed voor de aanvullende stap naar energieneutraal. Zo’n € 25.000,= per woning. Jaarlijks hebben we het dan over 3,3 miljard euro additionele bouwomzet. Van die 3,3 miljard gaat zo’n 40% als belasting naar de schatkist (BTW, VPB en loonbelasting). Dit idee kost de schatkist dan 0,35 miljard per jaar, wat waarschijnlijk aanzienlijk minder is dan de miljarden die in CCS gestoken gaan worden. Met een geleidelijke uitfasering van de heffing kan dat tekort zelfs aanzienlijk teruglopen. Daarmee kunnen we tot 2030 zo’n 6,3 Mton extra CO2 besparen.
Stimuleer industriële innovatie voor de particuliere markt
Innovatiestimulering en subsidies worden beide genoemd in het regeerakkoord. Hele concrete acties en allocaties ontbreken echter. De bouwsector kan voor het verduurzamen van huizen dezelfde slag maken als is gebeurd met windmolens op zee. Veertig procent kostprijsverlaging. Daarvoor moet net als bij windmolens voor een beperkte tijd het verschil tussen de kostprijs en de waarde van een energieneutrale oplossing overbrugd worden. SDE+ voor de gebouwde omgeving zou je dat kunnen noemen. Het bedrag kan ook echt uit die budgetten gehaal worden, omdat ze per euro investering meer CO2 besparing opleveren. Daarvoor is twee miljard euro nodig (waarvan uiteindelijk ook weer 40% in de schatkist verdwijnt). Subsidieer daarmee 50.000 huizen. Dat betekent een bedrag van zo’n € 20.000 per woning. Dat bedrag gaat niet naar de particulier, maar naar de aanbieder van een verduurzamingspropositie die voor een bepaalde typologie woningen zeker 10.000 keer ingezet kan worden. Die propositie mag dan 10.000 keer aangeboden worden voor de reële waarde die de bespaarde energierekening genereert over de looptijd van een object gebonden lening (zie column van vorige week). Met deze “SDE+” voorziening zijn partijen uit de bouwsector bereid om up-front fors te investeren in industriële productiecapaciteit. Over een jaar of vijf kan dan opgeschaald worden naar zeker 100.000 woningen per jaar tot 2030.
Er vanuitgaande dat ook een groot deel van de beoogde besparing in het regeerakkoord is gebaseerd op (de al even noodzakelijke) duurzame warmtebronnen, levert dit tot 2030 ook zo’n 4,5 Mton extra CO2 besparing op. Maar nog belangrijker is dat de verduurzaming exponentieel kan groeien richting 2050, omdat oplossingen steeds goedkoper, beter en gewilder worden.