Ouwe zooi kan echt niet meer

Auteur: Selina Roskam

In Nederland zijn er ruim 600.000 utiliteitsgebouwen. En daarvan moet het energieverbruik omlaag en daarin moet de opwekking van hernieuwbare energie omhoog. In ál die gebouwen. Met ál die gebruikers. Kantoren, zorginstellingen, winkels, bedrijfshallen, onderwijsgebouwen, horeca, sportaccommodaties, ze komen allemaal aan de beurt.

Duurzame gebouwen willen we in Nederland al heel lang. In de jaren '90 zijn er Nationale Pakketten Duurzaam bouwen geweest. De EPC voor nieuwbouw bestaat al sinds 1995. In oktober 2007 is het Activiteitenbesluit onder de Wet Milieubeheer gepubliceerd met het artikel 2.15 over verplichte energiebesparing. In 2010 kwam Europa met de Energy Performance of Buildings Directive, waaruit het Energielabel voortvloeit. En de Dutch Green Building Council bestaat dit jaar 10 jaar. 

Toch lukt het niet. Nu de gevolgen van klimaatverandering echt voor iedereen zichtbaar worden, er een Klimaatakkoord van Parijs is en Nederland in 2013 een Energieakkoord heeft gesloten, lijkt de maatschappij zich bewust te zijn van de verandering die nodig is. De vastgoedmarkt is onrustig, er wordt meer om duurzaamheid gevraagd, innovators verzinnen slimme dingen, zoals thermische energie uit oppervlaktewater.

Rondom het Klimaatakkoord roerden zich op het gebied van de gebouwde omgeving nog nooit zoveel partijen. Er was niet alleen een tafel Gebouwde omgeving, maar ook nog 5 subtafels en nog meer subsubtafels van gebouwgebruikers, departementen, beïnvloeders, eigenaren die wat in de melk wilde brokkelen.

Inmiddels is de werkgroep Utiliteitsbouw onder leiding van Claudia Reiner, ook voorzitter van het Platform Duurzame Huisvesting, met een divers gezelschap weer aan de slag met de vraag het commerciële en maatschappelijke vastgoed toekomstbestendig te maken.

Mooi dat de branches zo divers vertegenwoordigd zijn, want we hebben iedereen nodig.

Met de billen bloot

Zo'n 200.000 bedrijven en instellingen moeten in 2019 met de billen bloot als het om energiebesparing gaat. Laat maar zien dat je daadwerkelijk energiebesparende maatregelen hebt genomen. Eerst waren het alleen de grote bedrijven die in een Energy audit moesten laten zien wat ze gedaan hebben. Maar vanaf 2019 worden dit er veel meer. Alle bedrijven met een energieverbruik van meer dan 50.000 kWh of 25.000 m³ aardgas (equivalenten) moeten laten zien welke maatregelen ze genomen hebben.

Om de bedrijven te helpen om te bepalen wat een maatregel is die zich snel terugverdient, zijn de erkende maatregelen lijsten opgesteld, door overheid en marktpartijen. Voor 19 branches zijn lijsten gemaakt, waarin je bijvoorbeeld veel gebouwgebonden maatregelen terug ziet komen. Energiezuinige verlichting, energiezuinige ketels, isolatie, tijdschakelaars. Het moet gewoon zijn om deze maatregelen toe te passen. Net zoals je een gordel omdoet in de auto.

We noemen dit overigens de Informatieplicht. Deze verplichting geldt vanaf 1 juli 2019, dan moeten alle bedrijven zich geregistreerd hebben, en aangegeven hebben welke maatregelen ze wel en niet genomen hebben. Bij een rood kruisje moet je motiveren waarom. Handhavers zullen hun strategie hierop aanpassen. Half januari 2019 zal RVO hier meer over gaan communiceren. Nu maken we het registratiesysteem en updaten we de Erkende maatregelenlijsten met nieuwe prijzen en nieuwe technieken. De internetconsultatie volgt in oktober.

Kantoren voorop

In het commerciële vastgoed zijn er nog meer krachten, naast wetgeving, die voorschrijven welke maatregelen je moet nemen. De verplichting voor Energielabel C voor kantoren in 2023 komt er snel aan. De publicatie in de Staatscourant zal niet lang meer op zich laten wachten. Dit betekent dat alle kantooreigenaren, behalve als je een ieniemienie kantoor hebt, moeten uitvinden welk label ze hebben en wat ze moeten doen om een groen energielabel te krijgen.

Het Energielabel van kantoren is een handig communicatiemiddel met een eenduidige boodschap. Dat heeft het hulpmiddel Energielabel wel voor op de Erkende maatregelenlijsten. En we kunnen er al lang mooie staatjes van maken:

Er is enige overlap in de Erkende maatregelenlijst voor kantoren en de Energielabel C verplichting, maar je moet ze echt allebei bekijken om te voldoen aan wetgeving.

Inzichtelijk maken

Wanneer het een stuk duidelijker is of een gebouw of organisatie voldoet aan wetgeving, kunnen ook andere partijen daar hun beleid op afstemmen. Banken lopen voorop. Ze vragen aan hun klanten met een Real Estate Finance wat hun plan is om van het bruine vastgoed af te komen, want dat willen ze niet meer financieren. Deze klantengroep gaan ze, verwacht ik, ook uitbreiden naar hun MKB-ers met vastgoed.

Laatst had ik een interview met een makelaarskantoor met ook taxatieafdeling. Hoe taxeer je vastgoed dat niet voldoet aan wetgeving? Hoe verzeker je gebouwen die niet voldoen aan wetgeving? Waar geld over de balk gesmeten wordt om de oude technieken in stand te houden? Waar geen maatregelen genomen worden om courant te blijven en wellicht dus een groter risico zijn voor klimaatverandering, onderbrekingen in het bedrijfsproces vanwege bijvoorbeeld lekkage.

Blijven goedkeurende accountantsverklaringen uit als je niet aan wetgeving voldoet? Het zou mooi zijn als het register rondom de Informatieplicht openbaar zou worden. Maar dat schat ik niet zo hoog in, net zoals de energieverbruiken per gebouw, die niet openbaar zijn.

Professionals aan zet

Kleine aanpassingen in gedrag van professionals kunnen grote gevolgen hebben. Denk aan het op waarde schatten van duurzame gebouwen door taxateurs. Een beter en groen ROZ huurmodel dat aansluit op wetgeving, dat makelaars helder onder hun klanten kunnen uitleggen. Het goed aflezen van Energiebeheer- en registratiesystemen door facility managers om installaties beter in te regelen. 

Paris proof

Op de vraag of we Paris proof zijn met het verplichte energielabel C en de erkende maatregelen kan ik makkelijk antwoorden: NEE, bij lange na niet. Maar we hebben wel een beweging in gang gezet. Het moet normaal worden dat je WEL naar je energieverbruik kijkt, dat je WEL met je verhuurder of huurder over energie praat, dat je WEL rapporteert over wat je hebt gedaan, dat je WEL maatregelen neemt die tot energiebesparing leiden. Deze openheid in energieverbruiken gaat leiden tot een norm die op den duur aan te scherpen is, zoals dat nu in het Klimaatakkoord is afgesproken.

Wij doen ons best

Er speelt veel op het gebied van verduurzaming. Niet alleen de markt is razend druk met gebouwen verduurzamen. RVO helpt ondernemers ook zo goed mogelijk met wat er op hun afkomt. Onze uitdaging is: hoe bereiken we iedereen? De believers zijn makkelijk en laten zich nu al horen. Maar hoe bereiken we de non-believers voor wie de wetgeving juist gemaakt is?