Hoe geef je de circulaire bouw vorm? Daarover spreek ik samen met diverse experts uit de bouw in CB’23 (circulaire bouwen 2023). Van architect tot aannemer, leverancier tot wetenschapper: samen zijn we in gesprek onder de vlag van de Nederlandse normalisatie organisatie NEN. Doel: samen een standaard circulair bouwen neer te zetten om circulaire bouw een stap verder te brengen.
Deze complexe taak is onderverdeeld in drie richtingen: het ontwikkelen van een circulair framework, het standaardiseren van (materiaal)paspoorten en het meten van circulariteit in de bouw. Ik ben aangesloten bij het actieteam framework. Deze groep houdt zich met name bezig met de vraag: 'Wat is circulaire bouw?'
Geen makkelijk te beantwoorden vraag, zo blijkt uit de diverse sessies. Even lijkt de groep zich te verliezen in het formuleren van allerlei definities. Er worden wel 90 pagina’s volgeschreven met definities over recycling, circulaire economie, afvalwetgeving, etc. Gelukkig herpakken we ons: een woordenboek schrijven helpt het creëren van een circulair framework maar ten dele.
Demontabel en flexibel
Een aantal inspirerende voorbeelden van circulaire bouwwerken, van onder andere groepsgenoot Stefan Dannel, helpt de groep om te definiëren wat circulaire bouw nu precies is. Er lijken grofweg twee richtingen te bestaan: een gebouw zo robuust neerzetten dat het eeuwen kan blijven staan (wel zo flexibel van binnen dat het diverse functies kan krijgen) of zo flexibel en demontabel bouwen zodat het gebouw weer uit elkaar kan en de onderdelen kunnen worden hergebruikt. Denk bij de eerste categorie aan de Amsterdamse pakhuizen en grachtenpanden, die door hun bouwkwaliteit en diverse functies al heel lang mee gaan. Dat is ook heel circulair. Bij de tweede categorie past bijvoorbeeld The Green House in Utrecht, een demontabel restaurant met minimaal materiaalgebruik. Eén versie van een circulair gebouw bestaat dus niet.
Procesverandering
Ook de manier van werken verandert in een circulair bouwproces. Zo verandert de relatie tussen de deelnemers. Niet langer schrijven architecten en aannemers producten voor. Leveranciers moeten vroeg in het proces worden betrokken, om mee te denken en hun producten aan te passen aan circulaire principes. Plat gezegd: op het einde als projectinrichter nog even een leverancier als Forbo bellen dat er volgende week een circulair vloertje moet liggen. Dat zit er niet meer in.
Ook de type materialen die worden toegepast zullen in een circulaire bouw moeten veranderen. Zo is het mogelijk om biobased materialen toe te passen. Deze materialen zijn niet, zoals olie, uitputtend maar groeien snel weer in de natuur aan. Een andere optie is om materialen toe te passen die van gerecyclede oorsprong zijn. Of op zijn minst materialen die aan het einde van het leven te recyclen zijn. Dat iets theoretisch gezien te recyclen valt, hoeft overigens niet te betekenen dat het werkelijk gerecycled wordt. Dat zul je in sommige gevallen dus expliciet moeten afspreken! Blijven nadenken en het gesprek aangaan blijft belangrijk.
Zo komt er uit het bijzondere polderachtige denkproces (een primeur voor de NEN) langzaam een interessante logica voort uit alle ideeën.
Nieuwsgierig geworden en meedenken? Het eerste resultaat van CB’23 wordt tijdens Building Holland gepresenteerd. Tevens een mooie kans om jouw input te leveren!
Wil je aanwezig zijn op Building Holland 2019? Registreer je gratis op BuildingHolland.nl.
Kom luisteren en lever ook jouw input op 9 april bij Building Holland van 13:30-14:30, Podium Cirkelstad, Hal 11
Auteur: Marjolein van Gelder, Programma manager duurzaamheid bij Forbo.