‘De Groene Smaragd’ in Delft opende onlangs zijn deuren. Het gezondheidscentrum is ontworpen door Architectuurstudio BötgerOudshoorn. Rondom is de gevel voorzien van begroeide luifels.
Het verweven van gebouw en omgeving is het uitgangspunt voor het ontwerp van het gezondheidscentrum en 21 woningen voor begeleid wonen in de jaren 60 tuinstadwijk Buitenhof. Enerzijds geeft de groene omgeving de mogelijkheid om alle gebruiks- en woonruimtes op het omringende groen te oriënteren. Anderzijds vraagt het toevoegen van een gebouw in de groene ruimte om een versterking en revitalisering hiervan om te voorkomen dat de balans tussen groene ruimte en gebouw verloren zou gaan.
Uit deze overwegingen is een zes-hoekig gefacetteerde gebouwvorm met een horizontale belijning van de begroeide luifels ontstaan, dat in beeld door de tijd heen zal veranderen.
De kracht van de natuur
Uit onderzoek blijkt dat groen in onze omgeving zorgt voor ontspanning en een grotere staat van welbevinden. Een hogere productiviteit is hier het gevolg van. De vorm van het gezondheidscentrum zorgt ervoor dat alle gevels op het groene uitzicht zijn gericht. De luifels zorgen voor zonwering - beperking van de warmtelast - in de zomer en zoninval in de winter, wat wordt versterkt door de in de zomer overhangende Hedera begroeiing.
Door de luifels kunnen hoge ramen toegepast worden waar ruim daglicht door naar binnen valt. Door de luifels te voorzien van groen blijvende hedera beplanting ontstaat een groene zone rond het gebouw die privacy biedt aan alle gebruikers en tegelijkertijd de ervaring van binnen en buiten dichter bij elkaar brengt. Het gebouw ademt als het ware natuur in en uit.
Duurzaamheid integraal ontworpen
Duurzaamheid is op de eerste plaats gezocht in het maken van een aangenaam, met zijn plek en in functie verweven gebouw. Op het niveau van de stad is er sprake van een revitalisering en verdichting van de jaren 60 wijk Buitenhof, en daarmee van verduurzaming van de monofunctionele wijkopzet.
Daarnaast is er sprake van dubbel grondgebruik: er zijn in feite letterlijk twee gebouwen op elkaar gestapeld, die beide een programmatische toevoeging aan de wijk geven. Op gebouwniveau zorgt de smaragdvorm voor een gunstige oppervlak-inhoud verhouding. Er is gekozen voor een geveldragende constructie en binnenring van kolommen, die flexibel is in te delen.
Ook de hoogte van de gebouwlagen is zodanig dat deze overmaat heeft om veranderingen te ondergaan. Materialen en detaillering zijn gekozen op beperkt onderhoud en door de pure toepassing wordt dicht bij de cyclus van hergebruik gebleven. De luifels beperken de weersbelasting op de gevels Geïntegreerd in het gebouw zijn – ondertussen gebruikelijke – hoge isolatiegraad en installatievoorzieningen voor een duurzaam energiegebruik toegepast.
Daglicht in het hart van het gebouw
De entree van het gezondheidscentrum is vormgegeven als vloeiende overgang van de openbare ruimte naar de gezamenlijke hal. De hal op de begane grond krijgt door smaragdvormige lichthappers in de vloer van het zorgwonen direct daglicht binnen, wat zorgt voor een wisseling in sfeer door de dag en seizoenen heen.
Bezoekers voor de 1e verdieping worden door de plaatsing van de hoofdtrap op een logische uitgenodigd om omhoog – naar het licht toe – te lopen. De smaragdvorm geeft de hal een overzichtelijk en omarmend karakter – gebruikers noemen het een warme jas – en maakt het mogelijk om de verschillende omliggende functies vloeiend uit deze ruimte te laten voortkomen en ermee te verbinden. De gebruiksruimtes in de schil tussen hal en buitenruimte hebben alle een eigen vorm, die dynamisch en openend werkt.
Duurzaamheid in getallen
Natuurlijke ingrediënten en de hierbij horende architectonische middelen zoals beplanting, daglicht, uitzicht-optimalisatie en natuurlijke materialen vormen - samen met het betrekken van alle partijen in een proces waarin iedereen zijn inbreng heeft - het uitgangspunt voor een duurzaam ontwerp.
De GPR is gebruikt als monitor om beoordeling en vergelijking mogelijk te maken. De integrale ontwerpbenadering heeft geleid tot een gemiddelde GPR van 8,2 en een energieprestatie die 30 procent beter is dan de norm.
Projectgegevens Gezondheidscentrum en zorgwonen De Groene Smaragd in Delft
| Opdrachtgever | Woonbron Delft | |
| Ontwikkelaar | Woonbron Ontwikkelbedrijf | |
| Ontwerp | Architectuurstudio BötgerOudshoorn | |
| Projectarchitect(en) | Sechmet Bötger en Peter Oudshoorn | |
| Medewerkers | Jing Qian, Oscar Arce Gonzalez | |
| Adviseur constructie | Pieters Bouwtechniek Delft | |
| Adviseur installaties | Nelissen ingenieursbureau b.v., Eindhoven | |
| Adviseur akoestiek | Nelissen ingenieursbureau b.v., Eindhoven | |
| Aannemer | Baas Smits Bouwgroep, Zoetermeer |
Facts & Figures
1. GPR: gemiddelde GPR score is 8,2
- energie van 7,8
- milieu 9,2
- gezondheid 7,7
- gebruikskwaliteit 8,4
- toekomstwaarde 7,8
2. Hoge isolatie
- Rc gevel = 4,4 m2 K/W
- Rc dak = 6 m2 K/W
- Rc vloer = 4,0 m2 K/W
- Uraam = 1,64 W/m2
- Infiltratie 0,4 dm3 /s per m2
- Voor/tochtprtaal
3. Warmte (en Koel) voorzieningen
- Collectieve warmtepomp i.c.m. gesloten bodemlussen t.b.v. vloerverwarming/koeling en warm tapwater
- Thermische zonnecollectoren, 12 m2 t.b.v. tapwater
- Luifels tbv lagere koellast in de zomer en reductie warmtevraag in de winter
- ZTA lichtstraat 0,3
4. Elektriciteit
- PV cellen 26 m2 ; 165 Wp/m2
5. Ventilatie
- Mechanisch gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning om de toevoerlucht voor te verwarmen, begane grond en eerste verdieping 65 % rendement
- Mechanisch gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning om de toevoerlucht voor te verwarmen, tweede en derde verdieping 95 % rendement
- Te openen ramen in alle verblijfsruimten
6. Verlichting
- Aanwezigheidsensoren
- Vertrekschakeling
7. Hemelwaterafvoer
- Gekoppeld aan oppervlakte water
8. Materiaal
- Anhydriet afwerkvloer
- Kunststof drinkwaterleidingen
- Hout met FSC keurmerk
- Al hemel en vuilwaterleidingen van PE
- Duurzame gevelbekleding van multiplex in de openbare hal
- Isolatiemateriaalkeuze
- Glazenglasgevel
- Vergrijzende FSC kozijnen
- Flexibel beton skelet
- Onderhoudsarme gevel
9. Beplanting
- Beplanting op de luifels
- Nieuwe bomen zijn toegevoegd aan de locatie
10. Daglicht en uitzicht
- Grote hoge ramen in werkruimtes
- Zonwerende luifels met beplanting als filter van zonlicht
- Centrale hal met daglicht tot op bg (van de 4 lagen)
- Uitzicht optimalisatie op groen door smaragd vorm van volume
- Uitzicht op groene luifels direct bij het raam
- Draaiende ventilatie panelen t.b.v. verse lucht en contact met buiten