Vanaf augustus 2013 beschikt Zwolle over het grootste topklinische ziekenhuis van Nederland. Met de nieuwbouw van de Isala Klinieken - opening in het najaar - is een zorginstelling verrezen met een vloeroppervlak van zo’n 110.000 vierkante meter, bijna 900 bedden en ongeveer 5.000 medewerkers.
En dat allemaal verpakt in een organisch, kleurrijk ontwerp dat in ex- en interieur tot in detail is doorgevoerd. De kern: een duurzaam gebouwd ‘beterhuis’ dat in vorm, functie en omgeving het herstel van patiënten bevordert. Zo’n 90.000 vierkante meter Forbo vloer levert letterlijk en figuurlijk een bijdrage.
In de aanblik van het nieuwe ziekenhuis is onmiddellijk de ontwerpfilosofie herkenbaar van architectenbureau Alberts & Van Huut uit Amsterdam: geen lijn is recht, geen hoek haaks en het gebruik van niet-alledaagse kleurcombinaties wordt niet geschuwd. Eerder ontwierp het gerenommeerde bureau met de Gasunie in Groningen al eens ‘het mooiste gebouw van Nederland’. Het nieuwe ziekenhuis is ook fraai en apart. Zo ziet het ziekenhuis er aan de buitenkant uit als een flinke rij huizen op een Amsterdamse gracht.
Paul Smaling, directeur Bouw van de Isala Klinieken, noemde het gebouw niet geheel onbevooroordeeld al eens ‘het mooiste ziekenhuis van Nederland’. Of dat zo is, kan ieder voor zichzelf beoordelen; het is in elk geval het eerste ziekenhuis dat Alberts & Van Huut ooit ontwierp. Daarom zette het bureau een architectenmaatschap op met a/d amstel architecten uit Amsterdam.
De uitkomst is een gebouw waarin de menselijke maat centraal staat en de natuur een belangrijke rol speelt. Ondanks de grootte oogt het complex kleinschalig, veel minder massief dan het in werkelijkheid is. Vrijwel alle patiëntenkamers kijken uit op groen, met positieve gevolgen voor wie er verblijft: een omgeving waarin mensen zich op hun gemak voelen en sneller herstellen. In de woorden van het architectencollectief: geen ziekenhuis, maar een ‘beterhuis’.
Omgeving waar mensen van houden
Het nieuwe gebouw is samengesteld uit vier clusters – ‘vlinders’ – die liggen aan een centrale straat, de Passage. Het interieur van elke vlinder heeft een eigen identiteit: een eigen kleur – geel, oranje, groen, blauw – en een eigen binnenhof met een groene tuin als natuurlijke buffer tussen binnen en buiten, ontworpen in samenwerking met de gerenommeerde tuin- en landschapsarchitect Jørn Copijn. Elke binnenhof fungeert als ‘landmark’ en oriëntatiepunt aan de Passage. Zo vinden gebruikers gemakkelijk de juiste weg – sterker: er is zo’n 70% minder bewegwijzering nodig dan gebruikelijk in een gebouw van deze omvang. Het is net als in een winkelstraat: in de winkel blijft de straat het oriëntatiepunt. Max van Huut spreekt van het ‘voorkomen van desoriëntatie’ en ‘zorgen voor het gevoel van contact met het gebouw; het scheppen van een omgeving waar mensen van houden’.
Het interieur vloeit als het ware voort uit de architectuur van de buitenkant van het complex. Van plafond tot vloer gaat het in uitstraling en kleurstelling mee in het organische ontwerp. De verpleegkamers, de poliklinieken, de spreek- en onderzoekskamers, de ontvangsthal en de centrale straat: alles ademt een open, natuurlijke sfeer. Tegelijk worden er nogal wat eisen gesteld aan de gebruikte materialen. Neem de vloer: die is in de moderne gezondheidszorg letterlijk de basis van een hygiënische en schone omgeving. Chemicaliën en desinfecterende middelen mogen geen schade veroorzaken en moeten gemakkelijk te verwijderen zijn. Bacteriën moeten geen kans krijgen zich op de vloer te vermenigvuldigen. In bijvoorbeeld operatiekamers moet statische elektriciteit efficiënt worden afgevoerd. En natuurlijk moet de vloer bestand zijn tegen intensief gebruik en gemakkelijk zijn schoon te maken. Juist die uitgangspunten, maar ook duurzaamheid waren volgens bouwdirecteur Paul Smaling van Isala Klinieken reden om te kiezen voor Forbo Flooring.
Duurzaam
Het ziekenhuis was met bouwconsortium Designed2Build (D2B), bestaande uit BAM Utiliteitsbouw, BAM Techniek regio Oost, Unica Installatiegroep, Croon Elektrotechniek en Kropman Installatietechniek, uit op een niet alleen mooi en functioneel, maar ook zeer duurzaam nieuw ziekenhuis. Zo is onder meer warmte-koudeopslag in de bodem toegepast, zit er extra isolerend glas in de gevels, werd zo veel mogelijk samengewerkt met regionale partners om lokale betrokkenheid te vergroten en is waar mogelijk bouwafval hergebruikt.
Rens Polinder, projectdirecteur BAM Utiliteitsbouw: ‘Ons consortium blijft nog jaren medeverantwoordelijk voor de prestaties van het gebouw. We hebben samen een hele duurzame ambitie geformuleerd: Nederlands fabricaat, een lange levensduur, voor een groot deel herbruikbaar, gebaseerd op hergebruikte materialen en geproduceerd op een acceptabele transportafstand. Forbo paste precies in dat plaatje. Zelf als BAM hebben we bijvoorbeeld sloopmateriaal verwerkt tot onderlaag en asfalt voor de wegen rond het nieuwe ziekenhuis.’
Verreweg het grootste deel van de vloerafwerking en ook een deel van de wandbekleding in het nieuwe ziekenhuis komt van Forbo: 90.000 vierkante meter op een totaal vloeroppervlak van 110.000 vierkante meter. Net als vrijwel alles in het interieur voegt het zich in vorm en kleur naar het ontwerp, maar tegelijk naar alle eisen die gelden voor topklinische gezondheidszorg. 50.000 vierkante meter vloer in algemene ruimten, verpleeg-, spreek- en onderzoekskamers is bedekt met superduurzame Marmoleum, samen met hout de duurzaamste vloer ter wereld.
Doorslaggevend
Forbo-salesmanager Victor Mulder: ‘Doorslaggevend voor Isala was echter het feit dat deze vloerbedekking ook resistent is tegen desinfectanten. Bovendien heeft het bacteriostatische eigenschappen; bacteriën vermenigvuldigen zich dus niet. Onderhoud vraagt de vloer bijna niet en reinigen gaat heel eenvoudig.’ In de operatiekamers zijn Colorex SD vinyltegels toegepast, in totaal zo’n 6.000 vierkante meter.
Deze halfgeleidende, door TNO gecertificeerde vloerbedekking, zorgt ervoor dat statische elektriciteit op een veilige manier wordt afgevoerd. De wand achter elk bed, tenslotte, is voorzien van het zelfherstellende linoleumproduct Bulletin Board, dat dienst doet als prikbord. Patiënten hebben dus straks genoeg ruimte om hun ontvangen beterschapkaartjes een plek te geven – nóg een aansporing om snel beter te worden.
De komende maanden wordt het nieuwe Zwolse ‘beterhuis’ ingericht en wordt proefgedraaid. De verhuizing van de oude naar de nieuwe locatie staat gepland voor het weekend van 3 augustus. De officiële opening van de nieuwe Isala Klinieken is komend najaar.