Auteur: Tim van Dorsten
In aanloop naar 2018 publiceert Duurzaam Gebouwd de komende 2 weken de 10 meest gelezen verhalen van 2017. Nummer 7 is het artikel over renovatie van het ABN Amro-kantoor in Den Haag:
5.500 m2 PCM-materiaal in gerenoveerd kantoor ABN Amro
Begin dit jaar is het vernieuwde kantoor van ABN Amro in Den Haag geopend. Via installateur Van Dorp heeft OC Autarkis gezorgd voor 5.500 m2 aan PCM-materiaal in het plafond. “Hierdoor drukt dit bankfiliaal zijn energie voor koelen en verwarmen en zijn CO2-uitstoot.”
Ondanks de opkomst van phase-changing materials (PCM) is het gebruik van dit materiaal helemaal niet nieuw. “Sterker nog: aan het begin van onze jaartelling gebruikten de Grieken en Romeinen ijs om hun eten te conserveren”, vertelt Walter van Kampen van OC Autarkis. “Het smeltende ijs koelde hun eten.”
Prettig voelen in een gebouw
‘Fase veranderend’ staat voor het stollen of vloeibaar worden van een substantie, zoals water naar ijs en omgekeerd. Van dit principe heeft OC Autarkis gebruikgemaakt om gebouwen te verwarmen en te koelen, want bij dit natuurlijke proces komt warmte vrij. “We bouwen gebouwen met als doel om mensen erin te laten verblijven”, vertelt hij. “Zij moeten zich er dus prettig in voelen. De comfortzone volgens ISO-certificering 7730 ligt tussen 20 en 26 graden. Wij zorgen ervoor dat de temperatuur in een gebouw in deze zone blijft.”
PCM slaat warmte op en geeft het af
Hiervoor gebruikt OC Autarkis gepatenteerde panelen, die over verschillende compartimenten beschikken waarin een anorganisch zout wordt toegepast. “Deze panelen nemen warmte op tot een bepaalde temperatuur: je kunt het zien als een thermische accu. We produceren het materiaal in onze fabriek in Ootmarsum. In onze eigen test- en meetkamer in Holten controleren we of de gestelde PCM-temperatuur van bijvoorbeeld 23 graden correct is voor de gewenste toepassing. Met de 10.000 cyclitest van het Duitse RAL Gütegemeinschaft PCM hebben we ons verzekerd van de kwaliteit. Bij de ontwikkeling van de PCM-paneel hebben we de hulp gekregen van Efectis, TNO en Materialprüfungsamt Nordrhein-Westfalen. Een cyclus is het stollen of vloeibaar worden van een substantie.” De warmte komt onder meer van de buitenlucht en van de verschillende apparaten, verlichting en mensen die overdag in een gebouw actief zijn. “Met ventilatie verdelen we die warmte en/of koude lucht in het gebouw. ’s Nachts kunnen de panelen hun warmte kwijtraken, omdat het gebouw dan afkoelt. Zo kunnen ze de volgende dag weer warmte opnemen.”
PCM-panelen nemen warmte op tot een bepaalde temperatuur: je kunt het zien als een thermische accu.
Walter van Kampen, OC Autarkis
ABN Amro met 5.500 m2 PCM-materiaal
Een aantal bedrijfspanden beschikken inmiddels over PCM-panelen, onder meer het onlang geopende ABN Amro-pand in Den Haag dat het Holtense bedrijf als zijn paradepaardje beschouwt. “Dit is het grootste gebouw waaraan we tot dusver hebben meegewerkt”, geeft Van Kampen aan. “We zijn hierbij betrokken geraakt via installateur Van Dorp, maar hebben hierbij ook veel te danken aan Rob Kuipers van ABN Amro. Hij wilde het PCM-product per se in de gebouwen van ABN Amro verwerken, om onder andere de CO2-uitstoot te drukken.” 4 vestigingen van ABN Amro zijn in dit voormalige pand van de Kamer van Koophandel getrokken, waarbij De Kok Bouwgroep als aannemer dit gebouw eerst volledig heeft gestript. Dit gebouw heeft het duurzaamheidscertificaat BREEAM-NL Excellent In-Use ontvangen.
Samenwerken met partners
Ook van andere partners krijgt OC Autarkis hulp, bijvoorbeeld om te anticiperen op kritiek van architecten. “Om voor de juiste luchtcirculatie te zorgen, moet het plafond beschikken over ventilatieroosters. Maar architecten vonden de roosters lelijk, die wij hadden ontwikkeld. Daarom hebben we de samenwerking gezocht met interieurbouwer Intramax. Gezamenlijk zijn we gekomen tot C3-klimaatplafonds, die in het ABN Amro-kantoor in Den Haag.” Inmiddels stelt Van Kampen dat hij meer aansluiting krijgt bij architecten en vastgoedeigenaars dan bij installateurs. “Met onze PCM-oplossingen zorgen we ervoor dat in een gebouw minder koelings- en verwarmingsapparatuur nodig zijn. Je begrijpt dat installatiebedrijven, die focussen op de onderhoud van dit soort apparatuur hiermee niet blij zijn.”
Klimaatbeheersing in 200 datacentra
Desondanks blijft hij doorgaan. “In samenwerking met het klimaatconcept van zusterbedrijf PCM Technology en Tizzon zorgen we voor de ventilatie en de klimaatbeheersing in ruim 100 KPN- en Ziggo-datacentra. Om voor de juiste luchtcirculatie te zorgen, zijn we vroeg in het project betrokken.” Om datacentra af te koelen, hoeft de gekoelde lucht echter niet heel koel te zijn. “De temperatuur ligt nu op 26 graden, maar we experimenteren ook met 28 of 30 graden. De huidige servers kunnen namelijk gekoeld worden bij hogere temperaturen.”
Om voor de juiste luchtcirculatie te zorgen, zijn we vroeg in het project betrokken.
Walter van Kampen
PCM als vloerverwarming in woningen
Hoewel OC Autarkis zich voornamelijk richt op bedrijfspanden, is ze inmiddels ook bezig met partner Riho Climate Systemen met een pilotproject om voor 6 huurwoningen van woningcorporatie Ymere te voorzien van vloerverwarming. “Via partner Riho Climate Systems zijn we bij dit project betrokken geraakt. Hierbij koppelen we ons PCM-materiaal aan een elektrische warmteboiler. De woningen krijgen hierdoor een all-electricverwarmingssysteem, die kan werken met groene stroom of zelf-opgewekte stroom. De stroom uit de duurzame bron laadt de PCMs op, waardoor de bewoners ’s avonds een warme vloer hebben.” Op de woningen van Ymere mogen geen zonnepanelen komen, omdat ze onder een beschermd stadsgezicht vallen.