Hoe ga je #vangaslos in een ‘Frans burchtdorpje en Windsor Castle’? Een bodemwarmtepomp en pelletketels bleken de oplossing.
Na een pauze van zo’n acht jaar wordt de nieuwbouwwijk Haverleij in de gemeente ’s-Hertogenbosch voltooid. Bij de bestaande acht kastelen komen nog twee kastelen: Heesterburgh en Oeverhuijze. Een pelletketel zorgt daarbij voor de verwarming van 22 appartementen. “We gaan naar verschillende verwarmingsbronnen toe, dus we moeten met elkaar ervaringen opdoen.”
“Toen we in 2016 besloten om de Haverleij te voltooien, kozen we ervoor om de woningen gasloos te maken”, vertelt Rijs. “Dat moest ons unique selling point worden: we wilden verder gaan dan de destijds bestaande norm, maar werden een halfjaar later ingehaald. Inmiddels moeten alle nieuwbouwprojecten gasloos zijn. In een appartementencomplex in Heesterburg gaat een pelletketel zorgen voor de centrale verwarming van alle 22 appartementen.”
In het restaurant van de golfclub Burggolf Haverleij zitten beide heren voor de verschillende tekeningen van de twee nieuwe kastelen Heesterburg en Oeverhuijze, die uiterlijk in 2023 klaar moeten zijn. De locatie van het gesprek is toepasselijk: het restaurant en de golfclub zijn onderdeel van de wijk Haverleij in het Brabantse dorp Engelen. Deze wijk bestaat naast het golfterrein uit acht kastelen met veel groen eromheen. “De eerste plannen van deze Vinexlocatie komen uit de jaren ‘90”, vertelt Van Galen. “Architect Sjoerd Soeters wilde voor compacte woningen zorgen, met veel groen eromheen. Destijds bestond deze omgeving enkel uit akkerland. De komst van deze gebiedsontwikkeling heeft bijgedragen aan een enorme biodiversiteit.”
Tien kastelen
Zijn oorspronkelijke idee bestond niet uit acht, maar uit tien kastelen. Voor de totstandkoming van deze wijk werd een speciale bv opgericht: Haverleij. Deze bestaat nog steeds uit BPD, Heijmans en Gemeente ’s-Hertogenbosch. Want ondanks dat het toekomstige kasteel Heesterburgh in 2008 vanwege de crisis uit de verkoop werd gehaald, is deze bv nooit opgeheven, laat Van Galen weten. “Hij is wel inactief geworden, maar altijd blijven bestaan.”
Heesterburgh (linksboven) is gebaseerd op een Frans burchtdorpje: een kasteeltje met woningen eromheen (foto Haverleij.nl).
Acht jaar later – in 2016, toen de crisis voorbij was – besloten de drie partijen de plannen voor de afronding van Haverleij uit de ijskast te halen. “De huidige woningen in Haverleij beschikken over balkons en, over het algemeen, kleine tuinen”, geeft Rijs aan. “Ze hebben vooral veel ruimte en groen om hen heen. Die woningen hebben we gebouwd aan het begin van deze eeuw, maar wij wilden weten wat de huidige behoefte is. Met die vraag zijn we naar de markt gegaan en als antwoord kregen we: ‘Woningen met een eigen tuin’.”
Met dit antwoord zijn BPD en Heijmans naar Soeters gegaan. “Hoewel het architectenbureau Mulleners + Mulleners voor het ontwerp van beide nieuwe kastelen heeft gezorgd, is hij nog steeds als supervisor bij dit project betrokken”, verklaart Rijs. “Samen met hem hebben we gekeken hoe de marktwens het best in het kastelenconcept van Haverleij past. Zo is Heesterburgh gebaseerd op een Frans burchtdorpje: een kasteeltje met woningen eromheen. Soeters heeft in dat land een vakantiehuis en kent die omgeving.” Omwille van de diversiteit is voor Oeverhuijze niet voor een burchtdorp gekozen. “Hierbij hebben de architecten zich laten inspireren door Windsor Castle: ook hierbij hebben de woningen een eigen tuin aan de buitenkant”, vertelt Rijs.
Natuurinclusief bouwen
Net zoals bij de komst van de bestaande kastelen hebben BPD en Heijmans ook bij de nieuwe kastelen zo veel mogelijk aandacht voor natuurinclusief bouwen. “We leggen geen waterinfiltratiesystemen aan, omdat de natuur hier al over deze systemen beschikt”, legt Van Galen uit. “Gemeenten willen graag dat woningen op hun eigen grondgebied, de eigen kavel, regenwater infiltreren. Maar waarom geld steken in infiltratiekratten, als het gebied om de woningen heen uit zichzelf hiervoor zorgt? Die paar meter maken echt niet uit.”
De keuze voor gasloos bouwen heeft volgens Van Galen geleid tot hogere bouwkosten van in totaal zo’n 15.000 euro per woning. “De technieken zijn er. Zo werken we nu met een bodemwarmtepomp: vanuit 180 meter diepte onttrekken we warmte uit de bodem voor verwarming en warm water. In combinatie met de ventilatie en warmteterugwinning stijgen de bouwkosten tot zo’n 15.000 euro per woning. Daarom richten we ons op het duurdere segment, de doorstromers.”
Voor die doorstromers hebben Heijmans en BPD de ambitie om woningen te bouwen met een EPC van 0. “Dat gaan we niet bij alle woningen redden: bij 30 van de 49 woningen wel”, legt Van Galen uit. “Dat heeft te maken met de dakoppervlakten en de positie van het dak. Zo komen er zo’n twintig zonnepanelen op ieder dak, maar alleen bij daken op het zuiden levert dit het maximale resultaat op.”
Eigen warmtenet
Naar verwachting start de bouw van Heesterburgh in het eerste kwartaal van 2020. De verkoop is inmiddels gestart. “Als die verkoop goed loopt, beginnen we met de voorbereidingen van Oeverhuijze”, vertelt Rijs. Het plan bij dit kasteel omvat inmiddels ook een pelletketel. “We zijn aan het kijken of we alle 57 huizen en 11 appartementen op één centrale kachel kunnen aansluiten”, laat Van Galen weten. “Dit vergt nog wel wat studie: het gaat namelijk om een eigen warmtenet al dan niet binnen een Vereniging van Eigenaren. Hiervoor moeten we nog wel in overleg met de gemeente.”
Beide heren beschouwen een pelletketel als een goed alternatief voor aardgas als verwarming. “Het is niet geschikt om heel Nederland mee te verwarmen”, geeft Van Galen toe. “Maar ik denk wel dat we naar verschillende soorten warmtebronnen gaan. Om hiertoe te komen, moeten we met elkaar ervaringen gaan opdoen. In een afgelegen weiland is het in mijn ogen een prima manier om zo’n stand-alone warmtenet aan te leggen.”
foto Haverleij.nl
Centrale pelletketel als bewezen methode
Vanwege de beslissing om woningen zonder gasaansluiting te bouwen, gingen BPD en Heijmans op zoek naar alternatieve verwarmingsmethoden. Hierbij kwamen ze uit op een appartementencomplex in Vlijmen, waarin een centrale pelletketel zorgde voor de verwarming van twaalf sociale huurwoningen. Hiervoor hoefden ze overigens niet ver te zoeken, omdat ze dit project gezamenlijk hadden uitgevoerd. “We wilden alleen kiezen voor een bewezen methode”, legt Aris van Galen van Heijmans uit. “Van de woningcorporatie hoorden we enkel lof over deze kachel, maar een uitzending van het televisieprogramma Zondag met Lubach had gezorgd voor veel scepsis. Dat ging onder meer over de uitstoot van fijnstof.”
Daarom besloten beide bedrijven Haverleij BV-partner Gemeente ’s-Hertogenbosch mee te nemen naar Vlijmen. “Daar zorgde Atechpro, dat de pelletketel levert en aanlegt, voor uitleg. Want wie kan dat beter dan het bedrijf dat hiervoor verantwoordelijk is?”, verklaart Marc Rijs van BPD. “Dit leidde tot veel enthousiasme, met name omdat de uitgestoten lucht van de kachel schoner is dan de lucht die er nu hangt. Zeker als er door zuidelijke wind Saharazand voorbijkomt.”
In Vlijmen komt de vrachtwagen zo’n tweemaal per jaar langs. Naar verwachting wordt dit in Heesterburgh viermaal per jaar en in Oeverhuijze vijf keer per maand. De pellets worden in een kachel geblazen, die vier compartimenten verwarmt. Via een leidingnet komt de warmte in de appartementen, waarin vloerverwarming wordt aangelegd. “Met een thermostaat kunnen de bewoners zorgen voor hun warmtevraag”, legt Van Galen uit. “Een toestel in de kachel meet hoeveel warmte een appartement verbruikt en dat wordt afgerekend.”
Tekst en foto Rijs/Van Galen: Tim van Dorsten
Afbeelding bovenaan: PPHP