Vrijwel elke Nederlandse gemeente heeft eind 2021 een Transitievisie Warmte (TVW) vastgesteld. Hiermee wordt inzichtelijk wanneer welke wijken of buurten van het aardgas worden afgekoppeld. De gemeente Oost Gelre greep de transitievisie aan om direct de capaciteit en benodigde middelen voor de warmtetransitie te borgen. Projectleider Marleen Brus licht toe.
Waar staat de gemeente Oost Gelre in het proces van de Transitievisie Warmte?
“Samen met adviesbureau TAUW startten we eind 2020 een uitgebreid participatief traject. Met veel stakeholders en meerdere intensieve werksessies hebben we een gedragen visie gerealiseerd, waarbij we al een doorkijk naar de uitvoering maakten. In december 2021 lag de visie ter besluitvorming in de gemeenteraad. Daarbij hebben we de raad niet alleen gevraagd om de visie vast te stellen, maar ook om capaciteit en benodigde middelen vrij te maken voor de uitvoering in de komende jaren. De visie is op 14 december unaniem aangenomen en vastgesteld. Daarnaast heeft de raad voor twee jaar krediet toegekend. Na deze twee jaar wordt na evaluatie besloten of dit wordt verlengd. Nu is de tijd rijp om de juiste vervolgstappen te zetten richting Uitvoeringsprogramma.”
Hoe hebben jullie de raad betrokken in het proces van de Transitievisie Warmte?
“We hebben de raad gedurende het proces meegenomen in alle stappen naar de Transitievisie Warmte. Dit was relatief eenvoudig, aangezien er al een raadswerkgroep bestond voor het overkoepelende programma Energietransitie. Tijdens de bijeenkomsten viel op dat de raad sterk behoefte had aan concrete en smart geformuleerde vervolgstappen en acties. Door een uitvoeringsstrategie en handelingsperspectief op te nemen in de visie hebben we geprobeerd om deze concretiseringsslag al in de visie door te voeren. Je ziet echter dat er behoefte is aan het nog verder concretiseren van de vervolgstappen en acties. Daar willen we, nu de visie is vastgesteld, mee aan de slag gaan.”
Hoe kijkt de gemeente Oost Gelre naar de warmtetransitie in de context van de gehele energietransitie? Zijn dit twee aparte sporen of wordt er nauw samengewerkt?
“Doordat wij een programma Energietransitie hebben, zijn de verschillende sporen vanuit de energietransitie automatisch nauw verbonden. Het programma is bij de opstelling in eerste instantie ingestoken op energiebesparing en energieopwekking. Gedurende de jaren is hier de opgave voor een aardgasvrije gemeente bijgekomen. Deze opgave is onderdeel geworden van het programma Energietransitie en zo willen we dat ook blijven zien.”
Wat was voor jullie de aanleiding om meer inzicht te krijgen in de benodigde capaciteit en competenties voor het uitvoeren van de Transitievisie Warmte?
“Hoewel de gemeente Oost Gelre de afgelopen jaren ingestoken heeft op het verduurzamen van woningen, is de opgave aardgasvrij relatief nieuw. We vinden het daarom belangrijk om in beeld te brengen wat deze opgave aan aanvullende interne en externe capaciteit, competenties en specialistische kennis vraagt. Dat hebben we daarom in beeld gebracht.”
In hoeverre bood het overzicht van de benodigde competenties en capaciteit een meerwaarde voor de raad?
“Het biedt zeker een meerwaarde, voornamelijk in de onderbouwing van het aanvragen van het krediet voor de uitvoering. Doordat het een relatief nieuwe opgave is, zijn er geen tot nauwelijks referentieprojecten. Zeker niet binnen de gemeente zelf. Door de benodigde capaciteit en competenties in beeld te brengen voor onze eigen uitvoeringsstrategie hebben we een onderbouwing kunnen voorleggen aan de raad.”
Hoe helpt het capaciteitsoverzicht de interne organisatie om verdere stappen te zetten?
“Het capaciteitsoverzicht en de bijbehorende notitie vormen samen met de uitvoeringsstrategie uit de Transitievisie Warmte onze basis voor het vervolg. Door deze combinatie hebben we inzicht in de stappen die we de komende jaren gaan zetten en tegelijkertijd weten we welke competenties we daarvoor nodig hebben en wat dit van ons vraagt qua capaciteit.
De eerstvolgende stap die we gaan zetten is het verder concretiseren van de activiteiten voor de komende twee jaren en het invullen van de bijbehorende begroting. Daarbij gaat het naast financiering ook om competenties en specialistische kennis die mogelijk ingehuurd moet worden. Daarnaast zijn we al gestart met enkele acties uit de uitvoeringsstrategie. Zo stellen we een plan op voor de communicatie en starten we met het opstellen van een aanpak voor de startwijken. Ook hebben we al stappen gezet voor een onderzoek naar thermische energie uit oppervlaktewater voor de Groenlose gracht en de rivier de Slinge.”
Welk advies zou je aan andere gemeenten willen geven, zodat zij een goede stap richting de uitvoering kunnen zetten?
“Maak bij het opstellen van de Transitievisie Warmte zoveel mogelijk een doorkijk naar de uitvoering. Door een uitvoeringsstrategie op te nemen in de visie kun je gestelde ambities direct vertalen in concrete acties. Daarnaast is het belangrijk om goed in beeld te brengen wat je voor de uitvoering nodig hebt, zowel qua financiering als qua kennis en vaardigheden. En tot slot: ga aan de slag! Ook als je nog niet alles weet. Het is juist belangrijk om ervaring op te doen.”
Een doorkijk maken naar de uitvoering is niet eenvoudig. Om gemeenten hiermee op weg te helpen heeft TAUW de whitepaper Het (Wijk)Uitvoeringsplan, de volgende stap in de Warmtetransitie ontwikkeld. In deze whitepaper gaan experts van TAUW in op de stappen en ‘ingrediënten’ die onmisbaar zijn om te komen tot een goed Uitvoeringsplan.
Tekst: Alette Beerling, adviseur Energietransitie (TAUW) en gemeente Oost Gelre.