De ventilatie en het binnenklimaat van Nederlandse scholen is ondermaats. Ruim 70% van de klaslokalen in het lager en middelbaar onderwijs heeft bij een volle bezetting een te hoog CO2-gehalte. Hoe gaan we het tij keren en iedere school gezond maken? Om te achterhalen welke oplossingen er zijn, praat Duurzaam Gebouwd bij met expert Evert van Merkestijn van STULZ.
Het besef dat meer dan de helft van de scholen géén goed binnenklimaat biedt aan onze toekomst, is een bittere pil om te slikken. Terwijl we weten hoe het ook kan en moet: een goede luchtkwaliteit zorgt voor betere prestaties en minder ziekteverzuim, zo blijkt uit rapporten en onderzoeken van TNO, de GGD en organisaties als de World Green Building Council. Reden te meer om scholen ingrijpend te verduurzamen en gezond te maken. Maar waar begin je?
Vaak is voor een schoolbestuur het startschot voor verduurzaming lastig te formuleren. Een eerste stap en populaire maatregel die de afgelopen jaren vaak wordt gekozen, is de plaatsing van een of meerdere CO2-meters in lokalen of op plekken waar de klachten over het binnenklimaat binnenstromen. “Denk verder dan die meter”, geeft Van Merkestijn aan, “en inventariseer wat de eigenschappen van je gebouw zijn. Onderzoek of je gebouw op bouwkundig vlak voldoet aan alle huidige maatstaven en of er nog wat te winnen valt. Bijvoorbeeld op het vlak van isolatie, als je ramen van enkel glas zijn. Breng in kaart hoeveel leerlingen er op verschillende momenten in klaslokalen zijn.”
Temperatuur en luchtvochtigheid
Een gezond binnenklimaat wordt vooral beïnvloed door temperatuur, luchtvochtigheid, licht, akoestiek en CO2. Alle elementen moeten in orde zijn om een goede en comfortabele binnenruimte te garanderen. Van Merkestijn legt graag de nadruk op de onderwerpen temperatuur en luchtvochtigheid: “In een klaslokaal zitten dertig leerlingen die allemaal hun warmte mee het lokaal inbrengen. Als dat lokaal in de zomer vol zit, krijg je een hoge koelvraag. Kijk je naar de herfst, dan kunnen er grote hoeveelheden vocht mee naar binnen komen. Denk aan een natgeregende jas op de verwarming of aan kinderen zelf die natgeregend het lokaal binnenlopen. Je moet dus met veel verschillende factoren rekening houden om tot een goed werkend installatieconcept en ventilatiesysteem te komen.”
Verschillende ambitieniveaus
Het Programma van Eisen Frisse Scholen (PDF) kan bij verduurzamingsambities ondersteunen om de juiste keuzes te maken voor duurzaamheid en gezondheid. Er zijn drie ambitieniveaus vastgesteld, waaraan prestatie-eisen zijn gekoppeld [zie tabel; red.]. Zo is de CO2-concentratie in een klasse C-school lager dan 1200 ppm en mag die in een klasse A-school niet meer dan 800 ppm zijn. Ook zijn er verschillende niveaus voor onder andere de minimale toevoer van verse lucht, de kwaliteit van de luchttoevoer, de eisen rondom warmteterugwinning en de luchtsnelheid in de leefzone.
Aan de slag
Na de selectie van een ambitieniveau is het tijd om advies in te winnen en aan de slag te gaan. Maar wanneer weet je nu als schoolbestuur zeker dat je verzekerd bent van een aangenaam binnenklimaat? “Voor de ventilatie zijn er twee systemen relevant, namelijk een centraal en een decentraal systeem. Het gebouw bepaalt de installatie. Bij een centraal systeem verzorgt één grote luchtbehandelingskast de ventilatie van verschillende klaslokalen. In de meeste gevallen staat de unit boven op het dak en luchtkanalen zorgen voor de verdeling van de verse buitenlucht, waar roosters het geruisloos naar binnen blazen. Een separaat kanaalsysteem zuigt de vuile lucht weer uit de ruimte en brengt die via warmteterugwinning naar buiten.”
Een decentraal systeem werkt anders en bestaat uit één luchtbehandelingskast per ruimte of lokaal. De unit kan buiten op het dak staan, maar ook binnen, boven een verlaagd plafond geplaatst worden. “Hierdoor is er minder kanaalwerk nodig dan bij een centraal systeem. Bij beide systemen kun je een warmtepomp gebruiken, die ervoor zorgt dat lucht die wordt binnengebracht geconditioneerd wordt, ofwel gekoeld en verwarmd. Deze oplossingen bieden we aan in de vorm van de Climpac Compact, een luchtbehandelingskast en warmtepomp, samen gebouwd op één frame, koeltechnisch afgemonteerd en aangesloten op de luchtbehandelingskast. Wij adviseren graag over de keuze.”
Dit artikel is afkomstig uit ons uitgebreide, gratis digitale magazine Gezondheid.
Tekst: Marvin van Kempen
Beeld: STULZ