In Nieuwleusen is het kersverse Kulturhus De Spil geopend, een duurzaam middelpunt voor de gemeente.
Diverse functies en gebruikers komen voortaan bij elkaar in een toekomstbestendig gebouw, waar ontmoeting en sociale cohesie centraal staan. Duurzaam Gebouwd sprak diverse ketenpartners om de duurzaamheidsambities van het project scherp te krijgen.
“In het voortraject van de gebiedsontwikkeling onderzochten we wat de mogelijkheden waren voor functies en bouwvolumes in het gebied”, illustreert architect Ronald Olthof van LKSVDD architecten. “Er waren onder andere een parkeerterrein, school, kinderopvang, sporthal en een kantoor van Rabobank in de directe nabijheid. Een aantal van die functies wilden we onderbrengen in een nieuwe multifunctionele accommodatie: een Kulturhus.”
Uitgangspunt voor De Spil was het realiseren van een compact gebouw met diverse gebruikersmogelijkheden. Aan het gebouw, waar eerst de Rabobank zitting had, zijn twee sporthallen toegevoegd. In de voormalige Rabobank zelf zijn onder andere de bibliotheek en buurtkamer ondergebracht. Het Agnietencollege is gehuisvest in een extra toevoeging aan het gebouw.
Optimale ontwikkeling
Om dit concept te realiseren werd abcnova aangesteld voor het projectmanagement, die van de definiëring van het programma van eisen tot de ingebruikname aan de slag ging. Simon de Jong weet dan ook de ins en outs van de verduurzaming. “We hebben gezorgd voor een duurzame en energetische optimale ontwikkeling”, vertelt De Jong.
“De bestaande Rabobank is hergebruikt in de nieuwbouw en we hebben diverse elementen uit het oorspronkelijke gebouw kunnen gebruiken.” “We hebben kozijnen, een deel van de installaties voor de luchtbehandeling en hekwerk opnieuw kunnen inzetten”, licht De Jong toe.
“Het Rabobank-kantoor had al een modulair systeem voor de kozijnen en dat hebben we gedemonteerd en op een andere plek gemonteerd. Ook het hout kan later hergebruikt worden door leverancier Foreco.” Gebruikers in contact brengen met elkaar, dat was een speerpunt voor dit project. Vanaf het begin van het proces betrok het projectteam zowel regionale en lokale bedrijven.
“Dit waren vooral bedrijven die uitblinken in duurzaamheid”, schetst De Jong. “Zo heeft Foreco de gevelbekleding geleverd en heeft Panelprint akoestische voorwanden in de sporthallen aangebracht, gemaakt van gerecyclede petflessen.”
Minerale steenstrips
Voor het onderwijsgedeelte van het gebouw met het Agnietencollege is houtskeletbouw ingezet. “De gevel hebben we voorzien van Sto Ecoshapes. Dit zijn minerale steenstrips met een bijzonder patroon. Er zit een soort vlechtverband in, net als allerlei andere diverse materiaalpatronen in het gebouw, symbool staat voor de verbindingen die we willen leggen tussen de gebruikers onderling en het gebouw”, aldus Olthof.
Om dit te stimuleren kwam het projectteam tot een ontwerp waarbij gebruikers ruimtes delen. “Overdag kan een gebouwfunctie anders zijn dan in de avonduren”, geeft projectleider Piet la Roi van gemeente Dalfsen aan.
“Die trend, van bezit naar gebruik, proberen we hier goed onder te brengen. De jonge generatie heeft dit al goed in de vingers. Met accommodaties is dit ook prima mogelijk, als de bereidheid er maar is.” Een ander uitgangspunt bij de verduurzaming is (bijna) energieneutraliteit. “We hebben die ambitie onder andere gerealiseerd door het complete dak vol te leggen met pv-panelen”, licht De Jong toe.
“Daarnaast hebben we een verwarmingssysteem op basis van luchtverwarming”, vult Olthof aan. De onderwijsfunctie hebben we op het noordwesten georiënteerd, waardoor je qua warmtelast lager uitkomt. Het opwekken van warmte is geen issue meer, het gaat erom dat je effectieve manieren hebt om het gebouw te koelen.”
BENG-proof
De herontwikkeling heeft een EPC van -0,3 en voldoet aan BENG. “We passen warmtepompen toe met bodemopslag en een grote hoeveelheid opwekking duurzame energie door pv-panelen”, vertelt De Jong. De eerder genoemde duurzaamheid is ook de proeven bij het hergebruik van het sloopmateriaal.
“Het materiaal van de bestaande sporthal is voor 99% (elders) hergebruikt. Het enige dat niet hergebruikt kan worden zijn de brandmelders en asbest, vanwege de samenstelling van het product. Al het puin van de sporthal is op locatie gebroken, dus we hebben onder andere bespaard op CO2-uitstoot door transportbewegingen te beperken. Daarnaast zijn is er een waterplein aangebracht en wordt hemelwater op het plein vastgehouden. Dit alles hebben we binnen het budget en de planning gerealiseerd, in het relatief kleine tijdsbestek van 2 jaar.”
De hoge ambities voor het Kulturhus passen in de strategie van de gemeente. “Voor onze eigen gebouwen hebben we een voorbeeldfunctie”, gaat La Roi verder. “Ook voor dit project geldt deze rol. In de projectfase legden we het ontwerp voor aan de gemeenteraadscommissie met de vraag hoe ver we konden gaan op het vlak van duurzaamheid.”
De raad bepaalt het budget en moet ook rekening houden met het geld van de belastingbetaler.
“Vanzelfsprekend denk je daar ook goed over na. abcnova kwam met een plan om in een aantal stappen een duurzaam gebouw te realiseren dat de tand des tijds kan weerstaan. Dat is gelukt en we zijn enthousiast over de nieuwe ontmoetingsplek voor iedereen uit de gemeente.”
Middelpunt
Het gebouw heet daarom ‘De Spil’. Een spil tussen de verschillende gebouwfuncties en gebruikers en een gebouw dat als middelpunt fungeert voor Nieuwleusen. “Het is daarnaast een letterlijke spil tussen noord en zuid Nieuwleusen. Ter illustratie: er was altijd een ondernemersvereniging zuid en noord, nu is het er weer één.”
Een ander voordeel van het centrale is de reuring. “Er is één gebruiker altijd aanwezig, de school. Dat, samen met de bibliotheek, maakt dit een energiek centrum en duurzame plek van ontmoetingen voor de komende decennia.”
Tekst: Marvin van Kempen
Foto De Spil (boven): Marcel Saltbommel, foto Bommel Nieuwleusen.