‘Levensduurverlengende renovatie als alternatief voor nieuwbouw’

‘Levensduurverlengende renovatie als alternatief voor nieuwbouw’

Schoolgebouwen die zijn gebouwd volgens de Bouwstroommethode naar een ontwerp van architect Cees Groen, kunnen na een ingrijpende renovatie weer 40 jaar mee. Dat is goedkoper dan nieuwbouw zonder zwaarwegende esthetische, functionele of technische concessies.

Dit concludeert onderzoeker Siebren Baars, docent aan de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en promovendus aan de Technische Universiteit in Eindhoven, in een wetenschappelijk studie naar duurzaam hergebruik van deze schoolgebouwen. “In de jaren 70 van de vorige eeuw liep de productie van scholenbouw achter. Om een inhaalslag te maken werd de Bouwstroommethode ingesteld: op basis van 1 slim basisontwerp werden in hoog tempo nieuwe schoolgebouwen gebouwd. Het basisontwerp van 1 van de bouwstromen is gemaakt door Cees Groen architecten uit Emmen. Daarmee zijn 28 Groen-scholen gerealiseerd.”

Sinds de realisatie van die scholen ruim 35 jaar geleden is er veel veranderd. Aan schoolgebouwen worden nu andere eisen gesteld. Zijn deze Groen-scholen technisch en functioneel nog bij de tijd te krijgen?

Fysieke leeromgeving voor innovatief onderwijs

Uit dit onderzoek bij CSG Dingstede in Meppel, 1 van de eerste Groen-scholen, blijkt dat er geen belemmeringen zijn om fysieke leeromgevingen te creëren die passen bij modern innovatief onderwijs. “In technische zin is veel werk te doen”, vertelt Baars. “Veel (inbouw)materialen zijn aan het eind van hun levensduur. Dat gaat ten koste van het comfort en de uitstraling. Door noodzakelijk herstel komt de exploitatie in toenemende mate onder druk te staan.”

Volgens hem verdient het binnenklimaat speciale aandacht. “Van oorsprong hebben Groen-scholen geen ventilatiesysteem en geen isolatie. Hierdoor is de luchtkwaliteit ronduit slecht. Om de temperatuur te reguleren, worden vooral ramen open en dicht gedaan.”

Qua isolatie moet er ook een flinke inhaalslag worden gemaakt. “35 jaar geleden was gebouwisolatie geen issue. Vrijwel overal zit enkel glas, daken en muren zijn niet geïsoleerd. Daardoor kosten de Groen-scholen een vermogen aan energie, waarop met bouwkundige en technische ingrepen fors kan worden bespaard”, legt Baars uit.

Nieuwbouw of moderne oude school?

Om CSG Dingstede op het niveau te brengen van een nieuwbouwschool, is een ingrijpende renovatie vereist. Welke maatregelen nodig zijn, is tot in detail uitgewerkt en doorgerekend tijdens het NHL-onderzoek. “In de vastgoedsector wordt een dergelijk renovatieproject haalbaar geacht als de investeringskosten gelijk zijn of lager uitkomen dan 65% van de nieuwbouwkosten.”


Siebren Baars: "Scholen kiezen steevast voor nieuwbouw en gemeenten stellen het moment van nieuwbouw zo lang mogelijk uit."

De renovatie bij CSG Dingstede valt net binnen die grens. Levensduurverlengende renovatie is dus een reëel alternatief voor nieuwbouw. “Een bijkomend voordeel van renovatie is dat de school het bestaande oppervlak houdt en niet hoeft te krimpen tot het genormeerde oppervlak.”

Met een levensduurverlengende renovatie wordt het moment van nieuwbouw een generatie (35 à 40 jaar) uitgesteld. “Dit levert de gemeente ten opzichte van nieuwbouw een aanzienlijk financieel voordeel op. De school profiteert bij zowel nieuwbouw als renovatie van lagere exploitatiekosten.”

Bestuurlijk lastige discussie

Over de keuze om nieuw te bouwen of een levensduur verlengende renovatie uit te voeren wordt meestal geen rationele discussie gevoerd. “De gebouwen zijn economisch eigendom van de gemeente. Daardoor zijn schoolbesturen niet snel geneigd om waarde toe te voegen aan het schoolgebouw (renovatie), tenzij dit directe exploitatievoordelen oplevert.”

Daarnaast willen de meeste gemeenten niet investeren in kwaliteitsverbeteringen in schoolgebouwen, omdat zij niet delen in de opbrengsten in de exploitatie. “Pas bij ernstige disfunctionaliteit van gebouwen zijn zij wettelijk verplicht om nieuwbouw te financieren, maar dat is zelden het geval. Tot het zover is, kan een gemeente besluiten om helemaal niets te doen”, weet Baars.

“Deze bestuurlijke constructie kent alleen maar verliezers. Want zolang er niets gebeurt, zijn de exploitatiekosten van het schoolgebouw extreem hoog. Als er uiteindelijk gebouwd moet worden omdat het oude gebouw echt niet meer mee kan, wordt bijna altijd gekozen voor de (duurdere) nieuwbouwvariant.”

Duurzaam beheer van onderwijsvastgoed

Levensduurverlengende renovatie lijkt voor veel schoolgebouwen een aantrekkelijk alternatief, maar zo'n renovatie blijft meestal buiten beschouwing. “Gemeenten zitten krap bij kas en zijn niet verplicht bij te dragen aan een renovatie, schoolbesturen hebben hiervoor geen reserves kunnen opbouwen. Daarom kiezen scholen steevast voor nieuwbouw en gemeenten stellen het moment van nieuwbouw zo lang mogelijk uit.” Volgens Baars moet het beleid op de schop, om – zoals gebruikelijk in de vastgoedsector – te komen tot rationele afwegingen, die recht doen aan het duurzaam beheer van onderwijsvastgoed.

Foto bovenaan: Het gerenoveerde schoolgebouw van CSG Dingstede. 

Duurzaam Gebouwd Scholen

Van 17 t/m 29 september organiseert Duurzaam Gebouwd vier seminars gericht op scholen en gemeenten in samenwerking met Ruimte OK, Stichting Duurzame Scholen en RVO Nederland. Tijdens deze seminars komen professionals bij elkaar om kennis te delen, kennis te vergaren en inspiratie op te doen. Naast het bijwonen van de interactieve presentaties, is het voor deelnemers mogelijk om met elkaar én met de sprekers te sparren. De seminars vinden plaats op verschillende locaties verspreid door het land.

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c143 c148 c225 c263
‘Scholen moeten naast ventilatie ook aan luchtreiniging werken’

‘Scholen moeten naast ventilatie ook aan ...

Met het stijgen van de coronabesmettingen staan veel scholen voor een fikse uitdaging. Volgens prof. dr. ir. Bert Blocken, hoogleraar bouwfysica aan de TU Eindhoven ...

Lees verder

c21 c143 c225 c293
Subsidies en ambities voor DG Expeditie KBS De Marke

Subsidies en ambities voor DG Expeditie KBS ...

Op dinsdag 20 september vond een dubbelbijeenkomst plaats van de Duurzaam Gebouwd Expeditie KBS De Marke. Deelnemers kregen meer inzicht in de juridische en economische ...

Lees verder

c143 c223
Whitepaper: Betere leerprestaties en hogere kwaliteit schoolgebouw binnen handbereik

Whitepaper: Betere leerprestaties en hogere ...

Dringender dan ooit zijn de opgaven voor schoolbesturen om toekomstbestendig te zijn en de leeromgeving gezond te maken. Waar moet je gezonde leeromgeving ...
c21 c143 c225 c243 c265
Immens onderwijsgebouw met hoge BREEAM-score

Immens onderwijsgebouw met hoge BREEAM-score

Morgen neemt de Hogeschool van Amsterdam haar meest duurzame onderwijsgebouw officieel in gebruik: het Jakoba Mulderhuis. De focus op minimaliseren van verbruik, ...

Lees verder

c21 c143 c225 c293
De eerste stap naar een gezond binnenklimaat voor DG Expeditie KBS De Marke

De eerste stap naar een gezond binnenklimaat ...

Op dinsdag 28 juni vond de eerste bijeenkomst plaats van DG Expeditie KBS De Marke. Deelnemers konden een blik werpen op het schoolgebouw en ervoeren aan den lijve ...

Lees verder

c21 c135 c143 c160 c225
Feringa Building: enorme campus biedt veiligheid en huiselijkheid

Feringa Building: enorme campus biedt veiligheid ...

In de serie BouwHelden verhaalt architect Joost Ector over zijn ontwerp voor het Groningse Feringa Building met extra aandacht voor de gevel. “We zijn er ...

Lees verder

c21 c143 c185 c225
Metadecor gebruikt oude spijkerbroeken als gevelisolatie

Metadecor gebruikt oude spijkerbroeken als gevelisolatie

Metadecor gaat oude spijkerbroeken gebruiken als gevelisolatie bij de middelbare school van De Goudse Waarden in Gouda. De leerlingen kunnen vanaf deze week zo ...

Lees verder

c21 c143 c225 c243 c263
Blik terug op het Duurzame & Gezonde Scholen Congres

Blik terug op het Duurzame & Gezonde Scholen ...

Op 10 november kwamen we in Eindhoven bij elkaar om de volgende stappen voor gezonde en duurzame scholen te concretiseren tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen ...

Lees verder

c21 c143 c160 c225 c243 c263 c265
Alleen samen krijgen we duurzame schoolgebouwen voor elkaar 

Alleen samen krijgen we duurzame schoolgebouwen ...

Het onderwijsveld wacht de komende jaren een enorme uitdaging. Duizenden schoolgebouwen moeten vanwege het Klimaatakkoord verduurzaamd worden, maar hoe concretiseren ...

Lees verder

c21 c143 c225
Doe mee aan serious game De Expeditie

Doe mee aan serious game De Expeditie

Tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres op 10 november kun je tot twee keer toe deelnemen aan een serious game. Leer hoe je samenwerkingen tussen verschillende ...

Lees verder

c21 c143 c148 c160 c225
Programma Duurzame & Gezonde Scholen Congres compleet!

Programma Duurzame & Gezonde Scholen Congres ...

Op 10 november komen we samen in Eindhoven voor het Duurzame & Gezonde Scholen Congres. Leer alles over energiezuinige, aardgasvrije, circulaire en gezonde ...

Lees verder

c21 c143 c225 c245
Zo ontwerp je een school voor betere leerprestaties

Zo ontwerp je een school voor betere leerprestaties

Wat leveren zaken als licht, geluid, thermisch comfort en luchtkwaliteit voor bijdrage aan de leerprestaties en hoe is daar vanuit het ontwerp al op in te spelen? ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up