Bossche corporaties brengen materiaalstromen in kaart

timer5 min
Bossche corporaties brengen materiaalstromen in kaart

In het kader van het duurzaamheidsakkoord hebben de vier woningcorporaties (BrabantWonen, Mooiland, Zayaz en JOOSt.) in 's-Hertogenbosch samen met W/E adviseurs hun materiaalstromen geïnventariseerd. Dit geeft waardevolle inzichten in de omvang en de milieu-impact van aanwezige materialen in de lokale sociale woningvoorraad. Daarnaast zijn de materiaalstromen en milieu-impact van sloop/nieuwbouw, renovatie-ingrepen en het onderhoud gekwantificeerd.

In de gemeente ’s-Hertogenbosch weten ze van aanpakken. Het lokale duurzaamheidsakkoord 2018-2025 is een van de eerste in zijn soort in Nederland. Het is gesloten tussen de lokale corporaties, de gemeente en het Stedelijk huurdersplatform. Het akkoord geeft richting bij het opstellen van de jaarlijkse prestatieafspraken over duurzaamheid. Het duurzaamheidsakkoord kent inmiddels een opvolger in het nabij gelegen Oss, waar, niet geheel toevallig, Brabant Wonen en Mooiland actief bij betrokken zijn.

Thema Circulariteit: waar te beginnen?

Een van de thema’s in het duurzaamheidsakkoord is circulariteit: "De gestelde doelen voor 2050 richten zich in hoofdlijnen op het toepassen van zo duurzaam mogelijk materialen voor enerzijds (instroom) en op maximaal hergebruik van materialen die vrijkomen uit sloop, renovatie en onderhoud anderzijds (uitstroom)." Als tussenstap is het streven naar een 100% circulaire instroom van materialen benoemd vanaf 2030. Om dit vergezicht handen en voeten te geven op de kortere termijn is een reeks van maatregelen en acties beschreven, waaronder het inzichtelijk maken van de materiaalstromen en bijbehorende milieu-impact van de corporaties. Tevens is onderzocht wat de rol van de Milieuprestatie van Gebouwen (MPG) daarbij kan zijn. Met het oog op het aanwijzen van de MPG als toekomstige meetmethode voor circulariteit, wordt daarmee geanticipeerd op toekomstige wetgeving over circulair bouwen. 

'We hebben nu mooi onderbouwd dat bij de nieuwbouwwoningen de grootste opgave bij circulariteit ligt.'

Harry Dierx (Zayaz) 

Meerwaarde door samenwerking

Het inventariseren van grote hoeveelheden materiaalstromen, het bepalen van de milieu-impact ervan, het onderzoeken van de rol van de MPG erin; het zijn stuk voor stuk specialistische vragen. Bovendien was er bij de start van dit traject nog geen gestandaardiseerde (landelijke) aanpak voorhanden. De betrokken corporatiemedewerkers die de afspraken uit het duurzaamheidsakkoord mochten gaan uitvoeren zagen dan ook direct de meerwaarde in het samen oppakken van deze opgave. Met een gezamenlijke werkwijze en keuze van taal, inhoud en indicatoren is het veel eenvoudiger om resultaten van de afzonderlijke corporaties op te tellen, te filteren en te analyseren. Dankzij aanwezige ervaring in het team met het onderwerp werd de complexiteit niet onderschat.

Een werkbaar stappenplan

W/E adviseurs werd uitgenodigd door de corporaties om samen met hen een plan van aanpak te bedenken. Belangrijk criterium daarbij was het ontwerpen van een stevig gefundeerde en pragmatische aanpak, die binnen de randvoorwaarden van beschikbare tijd en middelen een optimaal resultaat gaat leveren. Dit mondde uit in een stappenplan, met achtereenvolgens de fasen afbakening, archetypering, inventarisatie van vastgoedactiviteiten, materialisering en aggregatie van materiaalstromen. Middels interviews met betrokkenen zijn uitgevoerde en geplande vastgoedingrepen per corporatie tot representatieve materiaalstromen per jaar gesmeed. Voordeel van deze aanpak is de werkbaarheid binnen de bestaande vastgoedprocessen van de vier corporaties en behoud van datakwaliteit. Door gebruik te maken van beschikbare milieuprofielen en informatie uit de Milieuprestatie Gebouwen (MPG) en de Nationale Milieudatabase (NMD), benut W/E adviseurs de bestaande kennis en methodieken optimaal.

Bossche corporaties brengen materiaalstromen in kaart

In het diagram valt te zien dat bij een set renovatie-ingrepen de grootste ingaande en uitgaande stroom keramiek is.

Resultaten

De milieu-impact van de materiaalstromen is uiteindelijk uitgedrukt in de MKI (Milieu Kosten Indicator). Deze maakt het mogelijk milieueffecten door ingrepen in de voorraad op een goede manier bij elkaar op te tellen. In een rapportage zijn voor de gezamenlijke voorraad deze resultaten verzameld. Een van de opvallendste resultaten is de dominante omvang en milieu-impact van de nieuwbouwactiviteiten. Bij energiebesparing ligt de focus doorgaans in de bestaande voorraad. Voor circulariteit kan dus een genuanceerder beeld ontstaan per corporatie, afhankelijk van het portefeuilleplan.

 

'Het duurzaamheidsakkoord was uniek in Nederland. Naast het thema energie bevat het ook aanzienlijke doelstellingen met betrekking tot circulariteit, klimaatadaptatie, biodiversiteit en duurzame samenwerking. Nog niet eerder hebben een gemeente, de aanwezige woningcorporaties en de huurderverenigingen dergelijke langetermijnafspraken met elkaar gemaakt.'

Lennart Zwijsen, Mooiland

Daarnaast is bijvoorbeeld de milieu-impact van bepaalde onderhoud en renovatie-ingrepen relatief groot per kilogram materiaal. Dit blijkt o.a. te worden veroorzaakt door een groot aandeel glasvervanging en de toepassing van metalen (aluminium, koper en staal) in installaties. In bovenstaande diagram valt te zien dat bij een set renovatie-ingrepen de grootste ingaande en uitgaande stroom keramiek is, met respectievelijk 200 ton die wordt toegevoerd voor renovaties, en 200 ton die wordt afgevoerd. Bij deze set worden dan ook veel badkamers en tegels vervangen, en is het resultaat niet verrassend. Desondanks heeft van deze set de ingaande stroom koper (slechts 14 ton), aanwezig in installaties zoals zonnepanelen, de grootste milieu-impact. Koper zorgt in dit geval zelfs voor bijna de helft van de totale milieu-impact van de renovatie-ingrepen!

De meerwaarde van het zowel kijken naar de in-en uitgaande kilogrammen, als de bijbehorende milieu-impact van die materiaalstromen, is duidelijk. Niets is wat het op het eerste oog lijkt: de grootste stroom in gewicht, is niet altijd de stroom met de grootste milieu-impact. En hoe nu verder? Nu de eerste stap van inventarisatie is gezet, lonkt het perspectief om optimalisaties in materiaalgebruik en circulariteit te gaan implementeren met partijen in de markt. Daarom zoekt W/E adviseurs ook naar praktische uitvoeringen van circulaire bouw: in dat kader is onlangs een publicatie uitgebracht met daarin een selectie van inspirerende circulaire producten en diensten, voor alle onderdelen van een gebouw: Circulaire producten & diensten (inspiratieboek, RVO). Circulaire producten & diensten, ten behoeve van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie en in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Deze selectie kan dienen als een eerste stap en inspiratie om de materialen en producten die omgaan bij corporaties circulair in te richten. Op de achtergrond speelt ook de vraag hoe nu de optimalisatie in materialen in balans te brengen met de maatregelen voor energiebesparing. Inmiddels wordt er door een landelijk TKI-consortium van kennisinstituten en marktpartijen (kader) gewerkt aan een ‘routekaart CO2 en circulair’ die beide werelden bij elkaar brengt en inzicht geeft in de ontwikkeling van CO2 en circulariteit in een voorraad van gebouwen middels scenario’s.

BTIC

Het Bouw Techniek en Innovatie Centrum (BTIC) is een meerjarig innovatieprogramma gestart rond verduurzaming van de bestaande bouw . Samen met onder meer OnderhoudNL, de TUDelft, Hogeschool Utrecht gaat W/E adviseurs zich de komende periode richten op het vaststellen van KPI’s voor milieueffecten van materialen en die van kansen voor circulariteit. Meer informatie? Neem contact op met Geurt Donze

Tekst: Dora Vancso, Thijs Kurstjens, Geurt Donze

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225 c244
CLT-inbouwdoos voor milieuvriendelijk bouwen

CLT-inbouwdoos voor milieuvriendelijk bouwen

Bouwmethodes met Cross Laminated Timber (CLT) worden gekozen om CO2 op te slaan in plaats van uit te stoten en demontabel te bouwen. Voor deze bouwmethode ontwikkelde ...

Lees verder

c21 c40 c185 c190 c225 c244
De impact van losmaakbaar detailleren op hergebruik

De impact van losmaakbaar detailleren op hergebruik

Losmaakbaar detailleren is een voorwaarde voor een circulaire economie. Platform CB’23 illustreerde het belang met een leidraad, om de circulariteitstransitie ...

Lees verder

c21 c41 c136 c225 c244
Vloer met fabrieksmatig ingebouwde installaties

Vloer met fabrieksmatig ingebouwde installaties

Hogere kwaliteit, minder faalkosten en uitstoot van schadelijke broeikasgassen zijn voordelen van prefab bouwen. De VBI Integraalvloer is een plug-and-play-vloer ...

Lees verder

c21 c40 c225 c243 c244
Twee dagen lang op VSK 2024: Duurzaam Gebouwd Talks

Twee dagen lang op VSK 2024: Duurzaam Gebouwd ...

Duurzaam Gebouwd Talks is twee dagen lang te gast op de VSK 2024. Luister live mee als we in gesprek gaan met gasten als Doekle Terpstra (Techniek Nederland), Tim ...

Lees verder

c21 c41 c185 c225 c244
Van fictie naar realiteit bij circulariteitsessie Windesheim

Van fictie naar realiteit bij circulariteitsessie ...

In samenwerking met Hogeschool Windesheim, Technische Unie en W/E Adviseurs organiseerde SPIE Nederland een event. De deelnemers kregen een uitdaging mee: denk ...

Lees verder

c225 c244 c277 c295
Wubbo Ockels Innovatieprijs stimuleert talent om duurzame impact te maken

Wubbo Ockels Innovatieprijs stimuleert talent ...

Astronaut en duurzaamheidspionier Wubbo Ockels was een toonbeeld van innovatief denken en om zijn gedachtegoed in leven te houden is er nu Wubbo Ockels Innovatieprijs.

Lees verder

c21 c225 c244
Circulair aanbesteden, hoe doe je dat? (Deel 2 van 2)

Circulair aanbesteden, hoe doe je dat? (Deel ...

Vanaf 2023 pakt het Rijksvastgoedbedrijf het circulair aanbesteden op, maar hoe pak je dat nu in de weerbarstige praktijk aan? Tijdens de Alba Academie op 9 mei ...

Lees verder

c21 c225 c244
Circulair aanbesteden, hoe doe je dat? (Deel 1 van 2)

Circulair aanbesteden, hoe doe je dat? (Deel ...

Vanaf 2023 pakt het Rijksvastgoedbedrijf het circulair aanbesteden op, maar hoe pak je dat nu in de weerbarstige praktijk aan? Tijdens de Alba Academie op 9 mei ...

Lees verder

c21 c225 c244
Advertorial: Knauf koploper in recycling

Advertorial: Knauf koploper in recycling

“Hard van de daken schreeuwen is niet iets wat past bij ons traditionele Duitse familiebedrijf”, vertelt Bauke Geuzebroek, sinds april dit jaar directeur ...

Lees verder

c21 c225 c243 c244
Gideon organiseert Pop-up Dinner: 'Lekker eten, mét inhoud'

Gideon organiseert Pop-up Dinner: 'Lekker eten, ...

Op 22 mei organiseert Gideon met hulp van het KeileCollectief, Group A architecten en Climate Clean Up het Spring Fling Gideon Pop-up Dinner in het Keilepand in ...

Lees verder

c21 c225 c244
Meer waarde uit afval én mensen

Meer waarde uit afval én mensen

De circulaire economie komt steeds hoger op de politieke agenda van gemeenten te staan en als de routekaart van deze transitie vaststaat, hoort daar vaak een circulair ...

Lees verder

c21 c225 c244
Position paper DGBC en Gideon: 'Aparte GWP-eis!'

Position paper DGBC en Gideon: 'Aparte GWP-eis!'

In een nieuwe position Paper van DGBC en Gideon pleiten de partijen voor bewustere keuzes bij de aanscherping van de MPG en een aantal veranderingen: meer sturen ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up