Klimaatadaptatie deel 4: Waddenzee

Klimaatadaptatie deel 4: Waddenzee

Klimaatadaptatie gaat de effecten van klimaatverandering tegen en kan een bijdrage leveren aan een klimaatbestendig Nederland. De adaptatie is mogelijk door het aanleggen van klimaatbuffers. In het vierde deel van een zesdelige artikelreeks komt klimaatadaptatie rond de Waddenzee aan bod.

De Waddenzee is een binnenzee tussen de Waddeneilanden en de Noordzee aan de ene kant en het vaste land van Nederland, Duitsland en Denemarken aan de andere kant. De zee heeft een lengte van 500 kilometer en een gemiddelde breedte van 20 kilometer. Sinds 2009 is de Waddenzee, met uitzondering van het Deense deel, onderdeel van het UNESCO Werelderfgoed. Typerend voor de Waddenzee zijn de bij eb droogvallende en begaanbare zandplaten, gescheiden door geulen. De naam Waddenzee (in het Fries: Waadsee) is dan ook afkomstig van het Latijnse Vadum, dat doorwaadbare plaats betekent.

De Waddenzee is een relatief jonge zee. De Noordzeekust is gevormd door een reeks van strandwallen, die ons land steeds groter hebben gemaakt. Zo'n 5000 jaar geleden ontstond door invloed van de wind, die zand opstuwde, een stevige strandwal ter hoogte van de huidige Waddeneilanden. Het land daarachter bleef droog. In de Middeleeuwen brak de strandwal in stukken en kreeg de zee weer vrij spel. Een deel van het land kon door de bewoner met dijken worden beschermd, en in de loop van de tijd zelfs teruggewonnen worden op de zee. Deze strijd tegen het water is af te lezen aan de vele terpen en dijken langs de Waddenkust in Nederland, Duitsland en Denemarken.

Waarde
Het ondiepe, relatief warme water van de Waddenzee is het leefgebied van veel planten- en diersoorten. Zeehonden krijgen er hun jongen, vissen zetten er hun kuit af en het is een belangrijke foerageerplek voor trekvogels door het rijke bodemleven. Door deze functies als kraamkamer en pleisterplaats heeft de Waddenzee een zeer hoge natuurwaarde en vormt het een belangrijke ecologische schakel in Noord-Europa. Daarnaast heeft de Waddenzee een grote economische waarde; van oudsher zijn visserij en scheepvaart de economische pijlers, die nu vervangen worden door toerisme, gasboringen en andere energie- en grondstoffenwinning.

Bio-bouwers
De ondiepe Waddenzee, volledig gevormd door natuurlijke processen, is de grootste natuurlijke klimaatbuffer in Nederland. De Waddenzee kent een hoge dynamiek. Zowel het getij als stormen en veranderende (sediment-)stromingen zorgen ervoor dat zandplaten, geulen en zelfs de Waddeneilanden continue verplaatsen. Op diverse plekken wordt gewerkt aan de versterking van dit systeem, waarbij de fysische en ecologische krachten in het gebied ingezet worden. Op Ameland wordt het voorland voor de waddendijk versterkt en natuurwaarden en recreatie verstevigd.

Op diverse plekken worden biobouwers ingezet om de robuustheid van de Waddenzee te vergroten. Biobouwers zijn soorten die het milieu in sterke maten kunnen veranderen. Op deze manier ontstaan natuurlijke, zelf-bouwende ecosystemen die ingezet worden om bepaalde diensten te leveren in bijvoorbeeld de kustverdediging. Rifbouwende oesters en andere schelpdieren kunnen stroming veranderen en de impact van golven op de kust en op dijken verminderen. Zeegras, riet en schorren kunnen sediment invangen en zo zandbanken creëren.

Zeegrasvelden
In 1932 bestond de Waddenzee uit duizenden hectares zeegrasvelden. Het zeegras werd geoogst voor de bouw van dijken, maar ook het vissen met boomkotters, de bouw van de afsluitdijk, vervuiling en een virusinfectie hebben het zeegras geen goed gedaan waardoor het nu vrijwel volledig is verdwenen. De Waddenvereniging heeft samen met Rijkswaterstaat in 2011 en 2012 op verschillende plekken op het wad nieuw zeegras geplant. Uit een donorveld in het Duitse deel werden zaadstengels van het Groot Zeegras verzameld.

De rijpende zaadstengels werden opgehangen op zorgvuldig gekozen plekken in de stroming, waardoor het zaad zich nop natuurlijke wijze kon verspreiden. In 2012 en 2013 bleek op verschillende plekken het zeegras aangeslagen te zijn en voor verdere verspreiding te zorgen. De velden worden gemonitord, en het experiment krijgt in samenwerking met Natuurmonumenten een vervolg. De verwachting is dat het zeegras zorgt voor een verlaging van de stroomsnelheid van het water, het neerslaan van sediment, helderder water, betere leefomstandigheden, kan dienen als voedselbron, biotoop en kraamkamer.

De artikelen in deze reeks belichten elk een landschapstype en de mogelijkheden voor klimaatadaptatie.
Hieronder vindt u de vorige artikelen in deze reeks:

Klimaatadaptatie deel 1, gepubliceerd op 13 juni 2013
Klimaatadaptatie deel 2, rivieren: gepubliceerd op 27 juni 2013
Klimaatadaptatie deel 3, ijsselmeer: gepubliceerd op 11 juli 2013

Meer informatie vindt u op de website van klimaatbuffers.

Auteur: Joep van der Veen, architect, stedenbouwkundig ontwerper en onderzoeker bij Bokkers van der Veen Architecten & Planners.

fotobijschriften:

Foto’s:

1 De Waddenzee, Waddenvereniging
2 Verzamelen donorgras voor zeegras herstel, Waddenvereniging
3 Uitzaaiend groot zeegras, Waddenvereniging

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c40 c120 c185 c225
Circulair renoveren als nieuwe standaard

Circulair renoveren als nieuwe standaard

De circulair gerenoveerde innovatiebroedplaats The Hive in Rosmalen stond een middag lang in het teken van het hergebruik van grondstoffen, producten en zelfs installaties. ...

Lees verder

c21 c148 c225
Kennisdelen over innovatieve binnenklimaatoplossingen

Kennisdelen over innovatieve binnenklimaatoplossingen

Een roadshow brengt specialisten bij elkaar, om kennis mee te delen en te sparren over innovatieve oplossingen voor binnen ventilatie. Op deze manier komen samenwerkingen ...

Lees verder

c21 c41 c225
<span>Lancering Nederlandse CSRD DAY en Awards</span>

Lancering Nederlandse CSRD DAY en Awards

Op 12 november 2024 wordt de eerste editie van een nieuw jaarlijks duurzaamheidscongres georganiseerd: CSRD DAY. Tijdens CSRD DAY worden de Nederlandse CSRD Awards ...

Lees verder

c21 c225
Inzicht krijgen en actie ondernemen voor verduurzaming

Inzicht krijgen en actie ondernemen voor verduurzaming

Bedrijven die duurzaamheidsdoelen willen halen hebben niet altijd de kennis, expertise en middelen in huis om hun duurzaamheidsdoelstellingen vast te stellen, te ...

Lees verder

c21 c40 c225 c278
Natuurinclusieve projecten krijgen boost

Natuurinclusieve projecten krijgen boost

Groene initiatieven voor het grote publiek krijgen meer aandacht. Met het initiatief ‘On the move to’ gaat oprichter Lodewijk Hoekstra van NL Greenlabel ...

Lees verder

c21 c185 c225
Bespaart bouwen op bestaande fundering CO2-uitstoot?

Bespaart bouwen op bestaande fundering CO2-uitstoot?

Veilig en volgens normen bouwen is in Nederland de standaard, maar speelt die norm parten als de bouw- en vastgoedsector voor circulariteit en klimaatneutraliteit ...

Lees verder

c21 c41 c225
Het ontstaan van DuPa 2.0:<span> “</span>Revolutionaire stap in het taxeren van vastgoed<span>“</span>

Het ontstaan van DuPa 2.0: “Revolutionaire ...

Duurzaamheid is niet langer een bijzaak in de vastgoedsector - het is een essentiële pijler geworden voor het beoordelen van waarde en risico's. Het verhaal ...

Lees verder

c21 c41 c148 c184 c225
<span>Hoger rendement en minder milieu-impact voor warmtepompen</span>

Hoger rendement en minder milieu-impact voor ...

Een hoger rendement op zowel tapwater als ruimteverwarming: deze eigenschappen blijken uit testen voor gecontroleerde kwaliteitsverklaringen voor de nieuwe lucht/water-warmtepompen ...

Lees verder

c21 c190 c225
Duurzaamheid kunststof en houten kozijnen onder de loep

Duurzaamheid kunststof en houten kozijnen onder ...

Om de vraag ‘Wat is duurzamer: kunststof of houten kozijnen?’ te beantwoorden dook een onderzoeksteam in deze materie. In de nieuwe vlog ‘De Keuringsdienst ...

Lees verder

c21 c225 c261
Kans voor bouwbedrijven in analyseren projectinformatie-data

Kans voor bouwbedrijven in analyseren projectinformatie-data

Eén derde van bouwbedrijven analyseert de verzamelde projectinformatie-data (nog) niet. En 27 procent analyseert op dit moment ook geen data over de voortgang ...

Lees verder

c21 c225 c243 c277
Seminar toont belang van ventilatieve koeling en zonwering

Seminar toont belang van ventilatieve koeling ...

Het belang van ventilatieve koeling en zonwering komt onder de aandacht op woensdag 12 juni in Burgers’ Zoo te Arnhem.

Lees verder

c21 c41 c185 c190 c225
Onderzoek en onderwijs broodnodig voor veilige bouwmethodetransitie

Onderzoek en onderwijs broodnodig voor veilige ...

De bouw- en vastgoedsector wil op korte en lange termijn de CO2-uitstoot fors verminderen. Door hier budgetten aan te koppelen, verdwijnt de vrijblijvendheid. Alle ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up