Adviseurs en ingenieurs van TAUW zijn in tal van gemeenten betrokken (geweest) bij de Transitievisies Warmte en de daaropvolgende wijkuitvoeringsplannen. Zij zien ook dat er gemeenten zijn waar het proces nu stokt. Hoe trek je die processen weer vlot? “De oplossing ligt soms in de vertraging”, schrijft Eefje van Empel (adviseur Energietransitie, TAUW; foto onder).

“Steeds vaker komen berichten naar buiten dat gemeenten, na het opstellen van de Transitievisie Warmte, vastlopen in het proces om te komen tot een wijk- of buurtuitvoeringsplan. Het enthousiasme en de gezamenlijke drive van het begin zijn langzaam weggevloeid en partijen zijn elkaar onderweg kwijtgeraakt. Beelden en wederzijdse verwachtingen komen na verloop van tijd niet meer overeen, rollen zijn niet duidelijk of er zijn onvoorziene omstandigheden waardoor de werkzaamheden vertragen of zelfs compleet komen stil te liggen. En dat is funest in een tijd dat we alle zeilen moeten bijzetten om de duurzaamheidsdoelstellingen te behalen. De oplossing ligt soms in de vertraging om van daaruit samen te versnellen.

De aanleiding

In 2021 is in het merendeel van de Nederlandse gemeenten de Transitievisie Warmte (TVW) vastgesteld. Een periode van intensieve samenwerking tussen de gemeente, energiebedrijven, waterschappen, woningcorporaties en inwoners werd afgesloten met de vaststelling van de Transitievisie Warmte in de gemeenteraad.

Voor een deel van de gemeenten volgde daarna een periode waarin de aandacht (al dan niet gedwongen) werd verlegd naar andere gemeentelijke opgaven, zoals de Energiearmoede-aanpak. Een ander deel is voortvarend en vol energie aan de slag gegaan met de uitwerking van de visie door het uitvoeren van haalbaarheidsstudies of het opstellen van wijk- en buurtuitvoeringsplannen. En juist in deze laatste categorie stagneren momenteel met regelmaat projecten.

Er zijn meerdere redenen waarom juist de wijkuitvoeringsplannen (WUP) stagneren of vertragen. Naast de onzekerheid over financiën en wet- en regelgeving is de belangrijkste oorzaak scheefgroei in de verwachtingen die de verschillende stakeholders hebben over samenwerking, rollen, doelen en middelen. Deze scheefgroei is vaak te wijten aan het ontbreken van een ‘goede basis’. Een goede basis kan bijvoorbeeld een Plan van Aanpak zijn, waarin alle afspraken zijn overeengekomen en vastgelegd.

Het gevolg

Door het ontbreken van een goede basis of het uitblijven van de check of partijen nog op één lijn zitten, ligt scheefgroei in de verwachtingen of de stand van zaken op de loer. Daardoor wordt ook het meten en vooral bijsturen van de voortgang lastiger. En dat is juist wat we in deze belangrijke leerfase van de WUP’s niet kunnen gebruiken. In deze fase dient de samenwerking juist te intensiveren en dienen inwoners (nog nadrukkelijker) betrokken te worden om gezamenlijk de grootste uitdagingen te kunnen aanpakken. Stagnatie leidt onherroepelijk tot onvrede en teleurstellingen en dat is het laatste wat je tijdens het WUP-proces wilt.

Dé oplossing

Het is natuurlijk de vraag of er iets is als dé oplossing, want elke situatie is weer anders en zal vragen om zijn eigen specifieke oplossing. Onze ervaring als TAUW is echter wel dat in gevallen waarin processen zijn stilgevallen of dreigen stil te vallen, het kan helpen om even helemaal op de rem te trappen om van daaruit weer te versnellen. Belangrijk daarbij is om:

• op alle onderdelen van het wijkuitvoeringsplan te bepalen waar je als ‘team’ staat;
• (opnieuw) rollen, taken en verantwoordelijkheden af te spreken;
• gezamenlijk inzicht te krijgen in de uit te voeren acties (technisch, financieel, communicatie, participatie, juridisch etc.) en de planning die daarbij hoort;
• go/no-go-momenten af te spreken;
• (bestuurlijk) commitment te vragen;
• vooral naar elkaar te luisteren, waar nodig een stap terug te doen om vervolgens te versnellen.

Lees nu het complete verhaal over de wijkuitvoeringsplannen in het uitgebreide en gratis digitale magazine Energietransitie.

Tekst: Eefje van Empel
Foto boven: Shutterstock