Melanchthon-Schiebroek biedt brugklassers een ‘eigen huis’ dat ze moet helpen veilig te integreren in hun nieuwe school. Het ontwerp van OIII architecten heeft bovendien een signaalfunctie: het is een belangrijk argument in de strijd om de leerling.

Aan tien vingers heeft architect Eric Paardekooper Overman net genoeg als hij de aandachtspunten van zijn bureau OIII opsomt. In willekeurige volgorde: comfort, veiligheid, vertrouwdheid, ruimtelijkheid, overzicht, daglicht, omgeving, schoonheid, gezond binnenklimaat en duurzaamheid. In het recente project Melanchthon-Schiebroek, een school in Rotterdam, kon hij al die aspecten goed tot hun recht laten komen.

Drie oplossingen
"Melanchthon is gevestigd in een fraai bakstenen gebouw met prachtige raampartijen", zegt Paardekooper Overman. "Alleen de aula en de aanpalende kleedkamers, die de verbinding vormden tussen het hoofdgebouw en de gymlokalen, waren sterk verouderd. Het eerste deel van de opdracht luidde: creëer 2000m^² ruimte voor de brugklassers. Zij zaten namelijk op een andere plek en de school wilde ze erbij hebben."

Vervolgens kwam er een tweede opdracht bij, vertelt Paardekooper Overman. "Namelijk de vervanging van aula en kleedkamers. We hebben voor Melanchthon drie mogelijke oplossingen gepresenteerd met alle voor- en nadelen op een rij. Daarbij hadden we, zoals bij ons gebruikelijk is, meteen de adviezen van onze interieurarchitect meegenomen. Dat geeft een architectonische oplossing vanaf het begin een meerwaarde."

Veilig integreren
Uiteindelijk is gekozen voor sloop van de aula en de kleedkamers. Wat is ervoor in de plaats gekomen? Paardekooper Overman: "‘De school heeft gekozen voor de optie waarbij de brugklassers een 'eigen huis' kregen, met een eigen entree, studie- en overblijfruimte. Deze leerlingen, zo is de redenering, komen net uit het primair onderwijs en zijn erbij gebaat nog even weg te blijven van de grote pubers die er ook rondlopen. Melanchthon vindt het terecht van belang dat brugklassers zich eerst veilig en vertrouwd voelen in hun nieuwe omgeving."

De brugklassers wordt de tijd gegund om als het ware het voortgezet onderwijs in te groeien. Voor de architect was het de uitdaging een vorm te vinden waarin zij veilig konden integreren met de rest van de school.

Overloopgebied
Naast de eigen ruimten hebben we een 'overloopgebied' gecreëerd waarin de nieuwe aula zich bevindt alsook de overblijfruimte voor de hogere klassen, vertelt Paardekooper Overman. "Daar kan dus een zekere integratie ontstaan op het moment dat de brugklassers daarvoor kiezen. Vanuit hun positie op de eerste etage kunnen ze beneden zien hoe de andere leerlingen met elkaar omgaan. Zo raken ze op een comfortabele manier vertrouwd met de omgeving en de mensen."

Plezierig gevoel
Na de sloop van aula en kleedkamers bleven er twee bakstenen gebouwen over. OIII vond het architectonisch beter om daar niet weer een bakstenen gevel aan toe te voegen. Gekozen is voor een vliesgevel: glas aan de buitenkant en aan de binnenkant een sandwichpaneel met isolatie.

"De gevel heeft een ad random-indeling van glastroken. Van buiten geeft dat het gebouw iets sprankelends, onderscheidends en nieuws. Kijk je van binnen naar buiten, dan krijg je een afwisseling van openheid en beschutting, al naar gelang de grootte van de ramen. Precies conform de eerder geschetste filosofie van veilige integratie en ruimtelijkheid."

Het gebouw heeft met zijn gouden stijlen en violetblauwe glaspanelen een sterke signaalfunctie, het helpt de school zich te profileren. Het geelgoud heeft binnen zijn doorvertaling gekregen, waardoor het interieur een heel zonnig geheel is geworden.

Paardekooper Overman: "Door het vele glas hebben we de leerlingen een mooi uitzicht op het groen aan de achterkant kunnen bieden. De bestaande gebouwen doen niets met dat uitzicht. Maar zoals bekend heeft groen een belangrijke belevingswaarde. En dat hebben we kunnen realiseren door de kwaliteit van de omgeving te benutten en het gebouw beter te situeren."

Natuurlijke materialen
Omdat OIII duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan, heeft Paardekooper Overman nadrukkelijk zaken ingebracht betreffende flexibiliteit, energie-efficientie en een gezond binnenklimaat.

"De school beraadde zich nog op de manier waarop men precies onderwijs wilde geven. Men wilde de mogelijkheid hebben om de indeling te kunnen wijzigen. We hebben ervoor gezorgd dat op elke 2.70 m wanden kunnen worden geplaatst en de installatie is erop voorbereid dat de indeling wijzigt. Men kan binnen het gebouw, nu en in de toekomst, dus veel aanpassen."

Ventilatie
Voor de ventilatie – een hot item in het onderwijs – is na afweging van enkele klimaatconcepten en in overleg met de klimaatadviseur de volgende oplossing gekozen. Bovenin de ramen zijn drukafhankelijke mechanische ventilatieroosters aangebracht; de ventilatielucht gaat boven langs stralingspanelen met verwarmingsbuizen.

De binnengezogen lucht wordt daardoor voorverwarmd het lokaal ingevoerd zonder dat de leerlingen dat ervaren als tocht. Afzuiging gebeurt aan de gangzijde en de warmte wordt via een warmteterugwinunit afgestaan aan de warmtepomp. Deze wijze van ventileren in combinatie met vloerverwarming zorgt voor een gezond binnenklimaat. De geraamde terugverdientijd bedraagt circa 3 jaar. Indien gewenst kan het systeem worden uitgebreid met een koelmogelijkheid.

Gebruikerservaringen
Volgens Henri Stiksma, afdelingsleider van de brugklas, beantwoordt de architectuur op de belangrijkste punten heel goed aan de opdracht.
Stiksma: "Veilig integreren vinden wij heel belangrijk. Onze brugklasvleugel – met eigen ingang, eigen kantine, eigen schoolplein, eigen conciërge – ondersteunt die gedachte. Het is een heel goede filosofie om kinderen zo voor te bereiden op hun gang naar het hoofdgebouw met 1.000 leerlingen.""
 
Facts & Figures
Omschrijving: functie Brugklasgebouw voor HAVO en VWO
Plaats: Van Bijnkershoekweg (Schiebroek), Rotterdam
Opdrachtgever: CVO Rotterdam
Architect en directievoering: OIII architecten

Ontwerp: Eric Paardekooper Overman m.m.v. Emile Revier
Interieurontwerp: Anouk Dekker m.m.v. Eric Paardekooper Overman
Directievoering: Michael Hoogland
Overige medewerkers: Athir Al-Haddad, Chanthal den Boer, Drasko Turcinovic, Martin Vinkestijn, Michel de Vries

Landschapsarchitect: Pura Vida, de Bilt
Bouwmanagment: OIII architecten
Constructeur: Pieters Bouwtechniek Delft
Installatie-adviseur: Builddesk Arnhem
Bouwfysisch adviseur: Idem
Aannemer: Aannemingsbedrijf W.Schipper Capelle aan den Ijssel

W-Installateur: VRI Installatietechniek Ridderkerk
E-Installateur: Idem
Omvang m²: BVO 3.100 m²
Ontwerpperiode: Jan 2005 – dec 2005
Bouw en oplevering: Juli 2007 – juli 2008
Bouwkosten incl install., excl btw € 3.575.000 (prijspeil sept. 2007)
Fotografie Rob 't Hart, Rotterdam

Auteur: Dirk van Ginkel i.s.m. Eric Paardekooper Overman